25/07/2014 17:29
«Հայաստանը լարված իրավիճակում է, բայց չի հեռացել Ցեղասպանության խնդրից»
1975 թվականին` Հայոց ցեղասպանությունից ուղիղ 50 տարի անց, աշխարհը ցնցեց մի իրադարձություն, որը հիմք հանդիսացավ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման համար: Պատմության մեջ այն հետագայում կարևորվեց ոչ միայն իրադարձությամբ, այլև` իր գաղափարական հենքով, որը սերունդների համար պետք է լիներ դասական օրինակ:
Հայրենասիրություն…
Թերևս քչերին է ծանոթ «Լիսբոնյան հնգյակի» գործունեությունը, բայց շատերն են հավանաբար լսել հնգյակում ընդգրկված մարտիկների մասին:
1975 թվականին Ուրուգվայում տեղի ունեցած իրադարձությունը շատերի կողմից որակվեց իբրև ահաբեկչություն, բայց այն այսօր ընկալվում է իբրև մտքի արգասիք:
«Դա զարթոնք էր Ցեղասպանությունից ուղիղ 50 տարի անց, որով սկսվեց հայ հեղափոխական մտքի շարժումը»,-այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ընթացքում, պատմելով հնգյակի մասին, նշեց ռեժիսոր Սամվել Թադևոսյանը, ով ևս ժամանակին աչքի է ընկել իր մարտական ունակություններով:
Նրա խոսքով՝ Լիսաբոնյան իրադարձությունները ոչ թե տերորիստական ակտ էին, որին այդպիսի գնահատական էին տվել շատերը, այլ հակառակը՝ հայրեսնասիրության ներշնչանք, որը կարելի է որակել միայն վրեժխնդրություն: 1975-ին Բեյրութում ևս 5 մարտիկ հանձն առան պարտադրել Հայոց ցեղապանության ճանաչումը, իսկ 1983 թվականին Լիսաբոնում նրանք գրավում են Թուրքիայի դեսպանատունը և իրենց ուղերձը հղում Թուրքիային, որպեսզի ճանաչեն Հայոց ցեղասպանությունը:
«Նեմեսիս. սա մի գործընթաց էր, որով հայերը գրագետ սկսեցին վրեժխնդիր լինել Հայոց ցեղասպանության համար: Այսինքն՝ ոչնչացնում էին Հայոց ցեղասպանության մեծ մեղավորներին»,- նշեց ռեժիսորը հավելելով, որ այդ գործողությունների աճը իր ձևերն ունեցավ ինչպես ԱՄՆ-ում, այնպես էլ՝ Կանադայում, Ավստրալիայում, որին հաջորդեց Ուրուգվայում տեղի ունեցած պայթյունը: «Դա մի եղանակ էր, որը աշխարհում ընդունված էր»,- շարունակեց Ս. Թադևոսյանը՝ ընդգծելով, որ պայթեցնելով դեսպանատունը, նրանք նույնպես նահատակվում են՝ մնալով փլատակների տակ:
Ազատամարտիկ ռեժիսորի խոսքով՝ եթե մենք մեր հերոսական էջերը թաղենք, ապա կընթանանք ինքնաոչնչացման ճանապարհով: Իսկ լիսաբոնյան իրադարձությունները մեր կյանքի ու պատմության կարևորագույն էջերից մեկն են, որոնք պետք է սերունդերի համար դառնան օրինակ:
«Եթե նախկինում արգելվում էր այդ մասին խոսել, ապա այսօր արդեն ունենք նաև լուրջ ձեռբերում: 30 տարի հատուկ պատարագ մատուցվեց այդ երիտասարդների հիշատակը հավերժանցելու նպատակով: Գտնվելով բոլշևիկյան ծանր կացության մեջ, մեր մարտիկների մասին խոսելով` մենք հետապնդվում էինք: Իսկ այսօր հակառակը՝ շատ հարցերում անկախ ենք և ինքներս ենք մեր ներքին խոհանուցում դատողություններ կարողանում անել: Պետք է շնորհակալ լինենք մեր հայորդիներին ու արդարության մարտիկներին, ովքեր շարվեշարան գնացին իրենց վրեժը լուծելու»,- ընդգծեց Թադևոսյանը՝ հավելելով, որ նման հայորդիների ջանքերով է միայն, որ այսօր աշխարհը վերջիվերջո ազնվություն է ցուցաբերում և ճանաչում է Հայոց ցեղասպանությունը:
«Երիտսարադների նպատակը Հայ դատի և հայ ժողովրդի ողբի վրա ուշադրություն դարձնելն էր: Թեև արդեն որակել էին այս գործողությունները մարդկության դեմ նոր տիպի ոճրագործություն, սակայն դատավարությունն ապացուցեց, որ դա եղել է մտածված քայլ: Հայոց ցեղասպանության մեղավորները գերտերություններն էին, որոնք այսօր էլ արդար դատ չեն կայացնում: Եվրոպացու հոգը չէ, թե ով կճանաչի, կամ ով չի ճանաչի, իսկ երբ մարդիկ տեսնում են, որ արդար վճիռ չի կայցվում, նման քայլերի են դիմում»,- շեշտեց ռեժիսորը:
Ս. Թադևոսյանն ընդգծեց նաև, որ իրենց նպատակն է այսօր աշխարհին ապացուցել, որ այդ իրադարձությունը ահաբեկչական ակտ չէր: «Դրանից հետո սկսեցին մեզ ճանաչել, դրանից հետոս սկսեցին Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել: Ու թեև այսօր մեր ոխերիմ թշնամին իր պետության մեջ չի ճանաչում, բայց կգա ժամանակը, որ նա էլ կճանաչի: Պարզապես հայ ժողովուրդը պետք է հասկանա, թե ինչու չի Թուրքիան ճանաչում»,- հավելեց նա:
Ռեժիսորի կարծիքով՝ իսկապես եկել է ժամանակը, որպեսզի Հայոց ցեղասպանության հարցը քննվի միջազգային ատյաններում: «Միջազգային ատյանները պետք է քննեն Հայոց ցեղապսանության հարցը, որից բխում է նաև մեր հողերը հետ ստանալու արդարացի պահանջը»,-ընդգծեց նա՝ շարունակելով, որ թեև այսօր Հայաստանը գտնվում է լարված իրավիճակում, բայց դա դեռ չի նշանակում, որ Հայոց ցեղասպանության խնդրից Հայաստանը հեռացել է:
Համեմատականներ անցկացնելով արցախյան պատերազմի հետ՝ ռեժիսորը նկատեց, որ այդ հաղթանակը մեր փայլուն հաղթանակներից մեկն է: Եվ, եթե այսպես շարունակվի, Արցախի պատերազմը նույնպես չի ավարտվի:
«Նոր մոտեցումները մեզ չպետք է լռեցնեն: Մենք պետք է հանրությանը ճանաչելի դարձնենք մեր պատմության յուրաքանչյուր էջ: Մարդիկ կան, որ հերոսների մասին այսօր տեղեկություններ չունեն: Աշխարհը թեև շատ խառն է և ձևավորվում են նոր խնդրիներ, գուցե նաև նոր պատերազմներ, բայց դա չպետք է մեզ թուլացնի: Քսան տարի առաջ մենք ստեղծեցինք երկրոդ հայկական պետությունը, որի մասին այդքան երազել էինք: Մենք պետք է ակտիվացնենք մեր պայքարը նաև այդ ուղղությամբ: Պետք է աշխատենք նաև ներքաղաքական շրջանակներում: Մեր ուժերը երբեք էլ չեն համալրվի, բայց դա չի նշանակում, որ պետք է ուրանանք կամ մոռանանք մեր հայրենիքը, այլ պետք է համախմբվենք, լրացնենք բոլոր բացթողումները և այլն: Մենք պետք է միշտ զգոն լինենք, քանի դեռ մեր թշնամին արթուն է: Պետք է մշտարթուն լինենք և հետևենք աշխարհում կատարվող իրադաձություններին, որպեսզի սատար կանգնեք մեր հայրենիքին»,-ասաց նա:
