«Սահմանադրական բարեփոխումներն օգտագործվելու են հօգուտ իշխանության»

Aysor.am-ի թղթակցի զրուցակիցն է «Ժառանգություն» կուսակցության փոխանագահ Արմեն Մարտիրոսյանը, ում հետ խոսել ենք ոչ միայն նախատեսվող սահմանադրական բարեփոխումներից ու քառյակի հետագա անելիքներից: Ա. Մարտիրոսյանը մեկնաբանում է նաև սպասվող թեժ աշուններն ու դրանց դեմ կիրառվող «սառը ցնցուղները»:

- Պարոն Մարտիրոսյան, սկզբում «Ժառանգությունը» կողմ էր սահմանադրական բարեփոխումներին, իսկ հիմա դեմ է արտահայտվում: Ինչո՞վ է դա պայմանավորված: Որքանո՞վ էր արդյունավետ սահամանադրական բարեփոխումների թեմայի շուրջ քննարկումներ անցկացնելը և ի՞նչ կտա այն այդ գործընթացին: Ընդդիմությանը կհաջողվի՞ համաձայնություն ձեռք բերել իշխանությունների հետ:

- Կարծում եմ, որ փոխհամաձայնություն դժվար լինի: Իմ քաղաքական պրակտիկան հուշում է, որ Հայաստանի իշխանությունները չեն կարողանում պայմանավորվածություններ ձեռբերել և դրանք ուժի մեջ պահել: Այն հարցերին, որոնց կողմ է ընդդիմությունը, դեմ են իշխանությունները, և հակառակը: Հայկական մի լավ արտահայտություն կա` «քցել»: Դա շատ բնորոշ է մեր իշխանություններին: Դրա լավագույն ապացույցներից է նաև Ասոցացման համաձայնագիրը: 3-4 տարի խոսում էին այդ մասին, վերջում որոշում կայացրեցին միանալ Մաքսային միությանը:

Ինչ վերաբերում է ներքաղաքական խնդիրներին, եղել են բազմաթիվ հարցեր, որոնց շուրջ ընդդիմությունը տարբեր քննարկումներ է կազմակերպել, ինչ-ինչ պայմանավորվածություններ է ձեռքբերել, անգամ որոշակի կոնսեսուս է եղել, բայց մեր իշխանությունները կրկին իրենց խոսքը դրժել են: Նրանք արել են այն, ինչ ցանկացել են: Խոսքը վերաբերում է նաև 2000 թվականին ՀՀ ԸՕ-ի փոփոխություններին: Ըստ էության, այսօր չկա որևէ հակափաստարկ, որն այսօր կիրառվում է:

Ցուցակները կարգավորող հանձնաժողովը միակ փոփոխությունն է: Անգամ տեխնիկական մակարդակով չկա որևէ փոփոխություն: Իշխանությունն այդ անգամ ևս նոր ԸՕ ընդունեց, որտեղ այսօր էլ բազմաթիվ սողանցքներ կան ընտրակեղծարարություններն անցկացնելու համար: Ուստի և` նախկին փորձը հաշվի առնելով, չեմ կարծում, թե մեր իշխանությունները սահմանադրական բարեփոխումներ են ուզում իրականացնել: Նրանք հերթական անգամ իշխանությունը վերարտադրելու հերթական մախանիզմն են մշակում: Սահմանադրական բարեփոխումն իրականում լավ գաղափար է, սակայն մի փոքր ձևափոխումն էլ անգամ թույլ կտա այս իշխանություններին այդ փոփոխությունը հարմարացնել սեփական ցանկությունների հետ: Ուստի գտնում ենք, որ դեռ ժամանակը չէ դրանց համար:

- Կողմ եք, բայց ժամանակը չէ: Դա ինչպե՞ս կհիմնավորեք: Իշխանությունները գտնում են, որ ընդդիմությունը չի հիմնավորում իր տեսակետը:

- Պայմանավորված է նրանով, որ յուրաքանչյուր բարեփոխում և սահմանադրական կամ իրավական գործընթաց, իրավական է լինում, եթե դրանք կիրառելի են: Իսկ այս դեպքում գտնում ենք, որ այդ փոփոխություններն չեն կիրառվելու: Փորձը ցույց է տվել, որ Հայաստանում ոչ մի բարեփոխում չի կիրառվում: Անձանբ խիստ մտավախությունում ունեմ, որ այդպիսի լավ գաղափարը, ինչպիսին խորհրդարանական համակարգն է, մեր իշխանությունները օգտագործելու են սեփական շահերի համար: Դա նույնպես կվարկաբեկի այս գաղափարը: Խնդիրը հենց սրա մեջ է, այլ ոչ թե նրանում, որ մենք չենք ցանկանում, որ երկրում լինի խորհրդարանական համակարգ: Այլ խոչընդոտ չկա: Տեխնիկական առումով մի քանի ստորակետ, մի քանի բառ, այս կամ այն կողմ դնելով` այդ գաղափարը, իշխանության ցանկություն կդառնա: Հենց դա է, որ «Ժառանգությունը» չի ընդունում: Այդպիսի լավագույն օրինեկներից է հենց ԸՕ: Աշխարհի բոլոր երկրները շատ կցանկանային ՀՀ ԸՕ-ի նման օրենսգիրք ունենալ, բայց մեզ մոտ այն չի կիրառվում: Մինչդեռ` ամբողջ աշխարհում նորմալ ընտրություններ են կազմակերպվում, իսկ մեզ մոտ դրանք կեղծվում են:

- Եթե չհաջողվի իշխանությունների հետ կոնսեսուսի գալ, ո՞րն է լինելու քաղաքական ուժերի հետագա անելինքը: Այդ ուժերը կկարողանան հասնել իշխանափոխության:

- Սահմանադրական բարեփոխումները մեր հասարակության ոչ թե վերջին հուզող հարցն են, այլ ընդհանրապես դրանք չեն հետաքրքրում մեր հասարակությանը: Մեր երկրի խնդիրները ոչ միայն սահամանադրական բարեփոխումներն են, այլև կան բազմաթիվ խնդիրներ, որոնք այսօր հրատապ լուծում են պահանջում: Եթե իսկապես մեր երկրում սահամանադրական բարեփոխումներ չլինեն, կարծում եմ, որ մեր ժողովուրդն իսկապես ոտքի կկանգնի: Չի բացառվում, որ դրա համար նաև հիմք հանդիսանան այս սահմանադրական բարեփոխումները:

- Փաստորեն կարելի է ասել, որ թեժ աշուն է սպասվում…

- Ես թեժ աշնան մասին չեմ խոսի, բայց կարծում եմ, որ քաղաքական ուժերը ինչպիսի բնորոշում էլ տան, ինչպիսի փոփոխություն էլ կանխատեսեն, մտածեն, միակ որոշողն ու մտածողը ժողովուրդն է: Եվ եթե մեր ժողովուրդը չցանկանա թեժ աշուններ, ոչ ոք չի կարող դրանք նախաձեռնել: Այնուամենայնիվ, մենք ունենք մի իրականություն, որը պարզապես պահանջում է երկրում փոփոխություններ իրականացնել: Իսկ այդպիսի գլոբալ փոփոխությունները ենթադրում են միայն ու միայն իշխանափոխություն: Հակառակ դեպքում` իշխանությունները ինչպես որ բազմապրոֆիլ աշխատել են, նույն կերպ էլ շարունակելու են իրենց աշխատանքը: Եթե որևէ մեկը կարող է թեկուզ մեկ, ամբողջական բարեփոխման օրինակ ցույց տալ, ես միանշանակ կմիանամ այդ ուժին: Բայց այդպիսին դեռևս չեմ տեսնում: Չկա: Այդ բարեփոխումների ցանկությունը միևնույն ժամանակ և պախարակում է այդ ամենը, և հուշում նախկին իրավիճակի ու փորձի մասին:

- Օրերս ոստիկանապետ Վլադիմիր Գասպարյանը խոսեց թեժ աշունների դեմ կիրառվող սառը ցնցուղների մասին: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք ոստիկանապետի այդ հայտարարությունը:

- Կարծում եմ դրա լավագույն մեկնաբանությունը այն ոստիկաններն են, որոնք Հայաստանից թողել ու հեռացել են: Եթե երկրի վիճակը լավ լիներ, այդպես չէր լինի: Ոստիկանները նույնպես քաջ գիտեն, թե ինչ է կատարվում երկրում: Հենց այն ոստիկանը, ով ինձ անցյալ տարի ծեծում էր, նա նույնպես թողել ու հեռացել է երկրից: Արարատի ոստիկանապետը, որ ասում էր, թե Սերժ Սարգսյանի կողքին կանգնած է, նույնպես լքել է Հայաստանը: Գրին քարտ է շահել ու տեղափոխվել է Միացյալ Նահանգներ: Իրենք այստեղ վատացնում են իրավիճակը, հետո թողնում ու հեռանում են այստեղից: Իսկ մենք մնում ենք ու սկսում կրկին պայքարել մեր իրավունքների համար: Ամեն դեպքում, կարծում եմ, որ եթե ժողովուրդը ոտքի կանգնի, ոստիկանությունը նույնպես կմիանա նրանց: Իսկ ոստիկանապետը, իր երդման համաձայն, պետք է ոչ թե ծառայի իշխանությանը, այլ ժողովրդին պաշտպանի: Իշխանությունը նույնպես պետք է ծառայի ժողովրդին: Ես հուսով եմ, որ ոստիկանությունը այս անգամ տիրոջն ու ծառային կտարբերի միմյանցից և կհասկանա, որ այդ տերը միայն ու միայն ժողովուրդն է, ում հարկերից այսօր այդ նույն ոստիկանությունը, պատգամավորները աշխատավարձ են ստանում: Իսկ ոստիկանությունը հասարակության անվտանգության թիվ մեկ երաշխավորն է, ինչի համար և կոչված է «սառը ցնցուղ» օգտագործող այդ նույն ոստիկանապետը: Եթե ժողովուրդը չլինի, ոստիկանությունը ոչ ոքի պետք չի լինի: Որքան էլ, որ ոստիկանապետը փորձի այդպիսի ահարկու կամ սարսափազդու հայտարարություններ գործադրել, իրականությունը այլ պատկերն է: Չի եղել մի երկիր, որտեղ ժողովուրդը ոտքի կանգնի, իսկ ոստիկանություն չաջակցի:

- Վերադառնանք քաղաքական ուժերին: Հանրահավաքից առաջ, քառյակը հայտարարում էր, թե նախատեսվում է լիդերների հանդիպում: Վերջերս հանդիպեցին լիդերները, բայց «ՀՅԴ» և «Ժառանգության» լիդերները բացակայում էին: Ի՞նչն էր պատճառը. չկար հրավե՞ր, թե՞ ցանկություն:

- Լիդերների հանդիպման հետ կապված՝ ֆորմատի քննարկում չի եղել: Դա երկկողմանի հանդիպում էր, որը նախկինում ևս եղել է: Այնպես, որ դա նոր իրավիճակ չէր և դա պայմանավորված չէ ինչ-որ բանով: Ինչպես նախկինում, այնպես էլ այսօր, մենք համագործակցում ենք: Երբ անհրաժեշտություն լինի, բնականաբար ղեկավարները կրկին կհանդիպեն: Ոչ մի խնդիր չկա և դա ընդամենը տեխնիկական վրիպակ էր: Դա պայմանավորված էր տվյալ իրավիճակով:

- Իսկ հանրահավաքին լիդերները կմասնակցե՞ն:

- Այսօր քառյակը նիստի ժամանակ կքննարկի նաև այդ հարցը: Նիստի մասնակցիները կորոշեն հանրահավաքի ֆորմատը: Ամեն ինչ կախված է նրանից, թե ինչ կթելադրի իրավիճակը և լիդերների մանակցությունը ինչ աստիճանի կկարգավորվի: Ցանկցած պարագայում առաջնորդների մասնակցությունը ցանկալի է: Այդ տարբերակը նույնպես չի բացառվում: