Սոս Սարգսյանի նոր քանդակը կերտելիս` փորձում եմ արտահայտել նրա մարդու տեսակը

Մեր քաղաքով քայլող ամեն մարդ էլ հանդիպել է Տղամարդիկ» հայտնի «արձանին, շատերն անգամ լուսանկարվել են դրա մոտ՝ երբեմն, նույնիսկ չիմանալով, թե ով է քանդակի հեղինակը: Մարդիկ հետաքրքրությամբ են անցնում, օրինակ, «Աշխարհի մարդու» կողքով՝ փորձելով հասկանալ՝ որ լեզվի այբուբենի տառերն են «պոկվել» ու հավաքվել մեկ քանդակում: Life.panorama.am-ը զրուցել է այս և մի շարք այլ գործերի հեղինակ, 2007թ. և 2011թ. որպես «Տարվա լավագույն բեմանկարիչ» ՀԹԳՄ «Արտավազդ» մրցանակին արժանացած վաստակավոր նկարիչ, քանդակագործ Դավիթ Մինասյանի հետ:

-Քչերն են դեմքով ճանաչում «Տղամարդիկ» հայտնի արձանի հեղինակին: Կպատմե՞ք՝ ինչպես ստացվեց, որ պատասխանատու այդ գործը վստահվեց հենց ձեզ:

-Այո, անհայտ հեղինակն եմ (ժպտում է): Բանն այն է, որ Տիգրան և Դավիթ Քեոսայանները որոշել էին իրենց հոր՝ Էդմոնդ Քեոսայանի 75-ամյակի և «Տղամարդիկ» ֆիլմի 35-ամյակի առթիվ ստեղծել հուշաքանդակ: Գաղափարը նրանցն էր, իսկ իմ գործն էր Քեոսայանի արածը կինոժապավենից տեղափել բրոնզե կաղապար: Այդ կերպարները, տիպաժները, հագուստները, անմիջական հումորով և իրոնիայով մարդկանց արդեն ստեղծել էին Քյոսայանը և իրենք՝ դերասանները:

-Կա՞ մի նոր պատվեր, որի վրա հիմա աշխատում եք:

-Այո, այժմ աշխատում եմ Սոս Սարգսյանի հուշարձանի վրա, որը տեղադրվելու է նրա ծննդավայրում՝ Ստեփանավանում՝ հայտնի այգում: Դրա հարակից փողոցներից մեկն արդեն վերանվանվել է դերասանի անունով: Հոկտեմբերի 31-ին կկայանա հուշարձանի բացումը: Այն պատվիրել է ռուսաստանաբնակ մի հայ:

-Մեծ դերասանի բնավորության ո՞ր գծերն եք փորձում արտահայտել քանդակում:

-Ես նրան շատ լավ եմ ճանաչել, մինչև այժմ աշխատում եմ նրա հիմնած թատրոնում: Ուզում եմ ստանալ Սոս Սարգսյանի հայրենասեր, մեծ կենսագրություն ունեցող դերասանի կերպարը, նոր քանդակը կերտելիս փորձում եմ արտահայտել նրա սուր միտքը, կենսափորձ ունեցող մարդու տեսակը:

-Դուք ու՞մ քանդակները կուզենայիք տեսնել մեր քաղաքում:

-Կան կերպարներ, որոնց աչքաթող անելն ուղղակի ամոթ է: Մենք մոռանում ենք լուրջ դեմքերի՝ Գոհար Գասպարյանին, Փարաջանովին, Հենրիկ Մալյանին, Հրաչյա Ներսիսյանին...Շատ կան: Ես թվարկեցի նրանց, որոնց քանդակների վրա ինքս կուզենայի աշխատել:

- Ձեր ո՞ր գործն եք համարում ամենահաջողվածը:

-Դժվարանում եմ այդ հարցին պատասխանել: Կան քանդակներ, որոնք պոպուլյար են դառնում, ինչպես՝ «Տղամարդիկը», կան, որ չեզոք են մնում, թեև պակաս հաջողված չեն: Քանդակները երեխաների պես են. ամեն մեկն իր ճանապարհով է գնում: Ես շատ եմ հավանում նաև, «Աշխարհի մարդը», Լ. Ենգիբարյանի հուշարձանը և այլ գործեր...Առհասարակ, իմ աշխատանքների միջև տարբերություն չեմ դնում:

-Դուք բազմիցս եղել եք աշխարհի մի շարք քաղաքներում, ծանոթացել տեղի ճարտարապետությանը, քանդակագործությանը: Համեմատած այլ քաղաքների հետ՝ Երևանում ի՞նչը ձեզ չի գոհացնում:

-Տարածության կազմակերպումը: Քաղաքում կա երկու տեղ, որ գերհագեցած է, կուտակումները շատ են: Դրանցից մեկը Կարապի լճին հարող տարածքն է, մյուսը՝ Կինոմոսկվայի դիմացի Ազնավուրի հրապարակը: Կարապի լճի մոտ տեսնում ենք է´լ քանդակ, է´լ սաքսոֆոն ու դաշնամուր, է´լ գովազդ...Իսկ Կինոմասկվայի մոտ տիրող իրավիճակը հասնում է աբսուրդի: Այնտեղ, որտեղ կինոթատրոնն է, Նկարիչների միությունը, «Երևան» հյուրանոցը, այսինքն՝ Երևանի պատմության մի մասը, նստարանների վրա գրողների տգեղ ու անշնորհք արձաններն են, դրանց կողքին Արա Ալեքյանի քանդակներն են, որոնք այդ ֆոնին արժեզրկվում են...Դա դեռ բավական չէ, հետո էլ շախմատը բերեցին: Այլ երկրների քաղաքներում, անկախ այն հանգամանքից, թե ինչ գործեր են տեղադրվում, դրանք բաշխվում են հավասարաչափ: Օրինակ, ինչու՞ Կոմիտասի փողոցում մենք արձան չունենք՝ չհաշված Փափազյանի կիսանդրին, որը ես քանդակ չեմ համարում...

-Իսկ ինչպե՞ս եք վերաբերվում այն հանգամանքին, որ մեր քաղաքի ամենակարևոր հատվածներում տեղ են գտել նաև օտարազգի քանդակագործների աշխատանքներ:

-Դա նորմալ է: Ես աշխարհի հետ միակողմանի հարաբերությունների հաստատումը սխալ եմ համարում: Երբ մեր քանդակներն են աշխարհի տարբեր քաղաքներում տեղ գտնում, դա նորմալ է, այդ դեպքում ինչու՞ մենք էլ դրսից չբերենք արձաններ, եթե, իհարկե, դրանք որակյալ են:

-Ձեր ոլորտում ի՞նչ բացեր եք տեսնում:

-Ամեն ինչ բաց է...Չկա պետականորեն մշակված ազգային գաղափարախոսություն կրող համակարգ: Արվեստի որոշ ասպարեզներում լավ գործեր են արվում, բայց կերպարվեստը տուժում է: Եթե օրինակ, մենք ունենք ազգային բրենդ դարձած «Ոսկե ծիրան», ապա դրան համարժեք մի բան չունենք կերպարվեստի կամ քանդակագործության ոլորտում: Հիմա, առհասարակ, մշակույթը պրոպագանդելու գործընթացը դանդաղել է, ֆինանսները գտնվում են այն մարդկանց ձեռքում, ովքեր չեն հասկանում, որ դա կարևոր է:

-Ձեր աշխատանքներին որտե՞ղ կարող ենք ծանոթանալ:

-Դրանք, մեծ մասամբ, մասնավոր կոլեկցիոներների մոտ են: Թեպետ հիմա Ազգային գրադարանում ցուցադրվում են գրքի թեմայով իմ 12 քանդակները:

-Երկար տարիներ է՝ Երևանի պետական Համազգային թատրոնում աշխատում եք որպես գլխավոր նկարիչ: Ամեն ներկայացում իր ձեռագիրն է պահանջում, իսկ կա՞ մի բան, որ փորձում եք փոխանցել ցանկացած ներկայացման դեպքում:

-Առաջինը՝ հանդիսատեսի համար պետք է ստեղծել հեքիաթ, կապ չունի՝ բեմում «Քաջ Նազար» են խաղում, թե Շեքսպիրի պիեսները...Վարագույրից այն կողմ դահլիճում նստած մարդն ուրիշ աշխարհ պետք է տեսնի, սովորի, կրթվի, գժվի, սիրահարվի...

-Ինքներդ ձեզ ավելի շատ նկարի՞չ եք համարում, թե՞ քանդակագործ:

-Ամեն դեպքում, ես քանդակագործ եմ...

-ՀՀ վաստակավոր նկարիչն էլի ի՞նչ ձգտումներ ունի:

-Այդ կոչումներն, իհարկե, հաճելի են, բայց նպատակ չեն: Ես հիմա երազում եմ, որ այն, ինչ ինձ ժամանակին տվել են դասախոսներս, հայրս, ինքս կարողանամ փոխանցել քաղաքի անցորդին, ուսանողիս, զավակիս...