ԵՏՄ-ին անդամակցումը կնպաստի շաքարավազի շուկայում մրցակցության բարելավմանը

Վերջապես հրապարակվեց Եվրասիական տնտեսական միությանը Հայաստանի միանալու վերաբերյալ պայմանագրի նախագիծը։ Փաստաթղթում ներառված է նաև այն ապրանքների ցանկը, որոնց ներկրման ժամանակ կկիրառվեն անցումային մաքսատուրքեր։ Այլ կերպ ասած, դրանք կունենան որոշակի արտոնյալ ժամկետ։ Խոսքը շուրջ 800 անուն ապրանքի մասին է, որոնք համարվում էին ռիսկային։

Ինչպես հայտնի է, Մաքսային միության տարածքում բազմաթիվ ապրանքների ներմուծման մաքսատուրքերը շատ ավելի բարձր են, քան Հայաստանում։ Տարբեր գնահատումներով, խնդիրն առնչվում է շուրջ 7 հազար անուն ապրանքի։ Իհարկե, դրանք ոչ բոլորն է Հայաստանը ներկրում։ Իսկ մի մասն էլ բերում է Ռուսաստանից և ԵՏՄ անդամ երկրներից։ Ուստի դրանց հետ կապված խնդիրներ, հիմնականում, չեն սպասվում։

Հրապարակված փաստաթղթի համաձայն՝ շուրջ 800 ապրանքի գծով Հայաստանը ստացել է արտոնյալ ժամկետ։ Ապրանքների հիմնական մասի համար դա կլինի 4-5, առանձին դեպքում՝ ընդհուպ մինչև 7 տարի։ Կան նաև բացառություններ, որոնք վերաբերում են շաքարի հումքին, ռազմական տեխնիկային և քաղաքացիական օդանավերին։

Մասնավորապես սահմանված է շաքարավազի հումքի ներմուծման 10 տարվա արտոնյալ ժամկետ։ Ընդ որում, այդ ժամկետում մաքսատուրքի որևէ փոփոխություն չի նախատեսվում։ Դրանով հանդերձ, ամրագրված են նաև որոշակի սահմանափակումներ՝ ներմուծված շաքարի հումքով արտադրված արտադրանքի արտահանման հետ կապված։ Դրա փոխարեն հայաստանյան շուկան բաց կլինի ԵՏՄ անդամ երկրների համանման արտադրանքի համար։ Մի բան, ինչը կարող է նպաստել շաքարավազի շուկայում մրցակցային միջավայրի բարելավմանը։ Ինչպես հայտնի է, ներկայումս այս շուկայի գրեթե 95-96 տոկոսը տնօրինում է մեկ ընկերություն։

Մյուս ապրանքատեսակների մասով Հայաստանը Եվրասիական տնտեսական տարածքին ամբողջությամբ կմիանա սկսած 2022թ.։ Մինչ այդ, անցումային մաքսատուրքեր կգործեն սննդամթերքի տարբեր տեսակների, դեղերի, շինանյութերի, կենցաղային պարագաների, հումքի և այլնի համար։ Ի դեպ, որոշ դեպքերում արտոնյալ ժամկետից հետո մաքսատուրքերը ոչ միայն չեն բարձրանա, այլև կնվազեն։ Խոսքը վերաբերում է մասնավորապես գյուղմթերքներին։

Ըստ փաստաթղթի, Հայաստանը հինգ տարվա արտոնյալ ժամկետ կստանա նաև ավտոմեքենաների ներկրման դեպքում։ Մսամթերքին ներմուծման անցումային շրջանը կտևի յոթ տարի։ Սկզբնական շրջանում մաքսատուրքերը կմնան նույնը, իսկ այնուհետև աստիճանաբար կսկսեն բարձրանալ՝ 2022թ. հավասարվելով ԵՏՄ չափանիշներին։

Որքան էլ մաքսատուրքերի բարձրացումը բացասաբար կազդի ապրանքների գների վրա, այնուհանդերձ ներմուծման թանկացումը կարող է բարենպաստ պայմաններ ստեղծել ներքին արտադրության խթանման համար։ Հատկապես որ, որոշ ոլորտներում առկա է բավական մեծ ներուժ։ Այլ հարց, թե տեղական արտադրողները որքանով կկարողանան օգտվել այդ հնարավորությունից։

Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ անցումային ժամկետում ընդգրկված են ռիսկային ապրանքները, դա թույլ կտա խուսափել գնաճային կտրուկ դրսևորումներից։ Ինչպես հայտնի է, առանց անցումային մաքսատուրքերի, ԵՏՄ-ին Հայաստանի անդամագրման գնաճային ճնշումը գնահատվում էր 1,5 տոկոսի չափով։ Պետք է ենթադրել, որ այս պարագայում այն անհամեմատ ավելի փոքր կլինի։