Ներմուծման կազմակերպման գործընթացը Հայաստանում

Նախորդ շաբաթ ԱՎԾ հրապարակեց ՀՀ արտաքին առևտրաշրջանառության ծավալը (2014թ. հունվար-օգոստոս): Ըստ այդ տվյալների՝ ՀՀ արտաքին առևտրաշրջանառությունը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 3,1 %-ով, սակայն այդ աճը տեղի է ունեցել, հիմնականում, ներմուծման հաշվին, այսինքն ներմուծման և արտահանման միջև տարբերությունը շարունակում է մեծանալ:

ՀՀ պետբյուջեում և համակողմանի սպառողական զամբյուղում ներմուծված ապրանքներն ունեն զգալի մասնաբաժին: Ընդհանուր առմամբ 2014թ. առաջին 8 ամիսների ընթացքում ՀՀ մեկ շնչի հաշվով ներմուծվել է 900 դոլարի ապրանք:
Ներմուծման գործընթացի նպատակահարմարությունն ընդհանուր առմամբ պայմանավորված է հետևյալ գործոններով` ներմուծման համար պահանջվող փաստաթղթեր, ներմուծման տևողություն և ներմուծման արժեք:

Հայաստանում ներմուծման համար պահանջվող փաստաթղթերի քանակը 9-ն է, ներմուծման տևողությունը կազմում է 18 օր, ներմուծման արժեքը 20 ֆուտանոց ստանդարտ կոնտեյների համար կազմում է 2175 դոլար: Այդ նույն ցուցանիշները Վրաստանի համար կազմում են` պահանջվող փաստաթղթերի քանակը՝ 4, ներմուծման տևողությունը՝ 10 օր, ներմուծման արժեքը՝ 1595 դոլար, իսկ Ադրբեջանի համար` պահանջվող փաստաթղթերի քանակը՝ 11, ներմուծման տևողությունը՝ 25 օր, ներմուծման արժեքը՝ 3560 դոլար:

Այս ցուցանիշներն ընդգրկում են այն միջոցառումները, որոնք կապված են ծովային ճանապարհով ստանդարտ ապրանքների առաքման հետ, բացառությամբ այն ժամանակի, փաստաթղթերի և սակագների, որոնք պահանջվում են ծովային տրանսպորտի շահագործման համար:

Հայաստանում ներմուծման համար պահանջվող փաստաթղթերն են` ապրանքի մասին տվյալները, մաքսային ձևակերպման գործընթացում գտնվող ապրանքները, ապրանքների փոխադրումն իրականացնող տրանսպորտային միջոցի մասին տվյալները, նշանակման մաքսային մարմինը և նշանակման վայրը, փոխադրման ժամկետը, ապրանքն ուղեկցող փաստաթղթերի տվյալները, փոխադրվող ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների նկատմամբ մաքսային հսկողություն իրականացնելու համար անհրաժեշտ այլ տեղեկությունները (օրինակ կապարակնիքների համարները), տարանցիկ փաստաթուղթ, միջազգային ճանապարհներով ապրանքների փոխադրման պայմանագրի վերաբերյալ կոնվենցիա (վերջին երկու փաստաթղթերը չեն պահանջվում ՀՀՄԾ կողմից, սակայն նրանք անհրաժեշտ են մոտակա նավահանգստից մինչև ՀՀ ապրանքների տեղափոխման համար):

Ներմուծման տևողությունը բաղկացած է՝ փաստաթղթերի պատրաստում - 9 օր, մաքսազերծում և տեխնիկական հսկողություն - 2 օր, նավահանգիստներում և տերմինալներում բեռնաթափում - 3 օր, ներքին տեղափոխում և բեռնաթափում - 4 օր:

Ներմուծման արժեքը բաղկացած է` փաստաթղթերի պատրաստում - 190 դոլար, մաքսազերծում և տեխնիկական հսկողություն - 135 դոլար, նավահանգիստներում և տերմինալներում բեռնաթափում - 300 դոլար, ներքին տեղափոխում և բեռնաթափում - 1550 դոլար:

Ներմուծման տևողության և արժեքի մասով ցուցանիշները համադրելի են արտահանման ցուցանիշների հետ, և արտահանման խրախուսման ռազմավարությունից ելնելով, ներմուծման տևողությունը և արժեքը մի փոքր գերազանցում են արտահանման համանման ցուցանիշներին: Սակայն պահանջվող փաստաթղթերի քանակով ներմուծումը էականորեն գերազանցում է արտահանմանը:

Այս հանգամանքով պայմանավորված Հայաստանում ձևավորվել են ներմուծման մենաշնորհներ, իսկ այդ մենաշնորների պատճառով երկրում գների դինամիկան չի համապատասխանում միջազգային շուկայում գների դինամիկայի հետ, որի արդյունքում երկրում թանկանում է ներմուծված հումքը, դրանով պայմանավորված թանկանում է Հայաստանում այդ հումքի հիման վրա արտադրված ապրանքը, որն իր հերթին նախադրյալներ է ստեղծում համանման ապրանքների ներմուծման համար: Եվ պատահական չէ, որ ԵՄ ազատ առևտրի գոտուն անդամակցելու համար, Հայաստանին ուղղված առաջին պահանջն էր ներմուծման մենաշնորհի վերացումը` պահանջվող փաստաթղթերի քանակը կրճատելու միջոցով: