Արևելագետ. Նախագահի այցը Չինաստան կարող է բեկումնային լինել ոչ միայն մեր երկրի, այլև տարածաշրջանի համար

ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանի այցը Չինաստան կարևորվեց հատկապես համատեղ հայտարարության ընդունմամբ, որում հստակ դիրքորոշում է արտահայտվում ազգերի ինքնորոշման և մարդկության դեմ իրականցվող հանցագործությունների և դրանց ժխտողականության վերաբերյալ: Բացի այդ, կարևոր էր նաև նախագահի չինական այցի տնտեսական կողմը: Այս ամենի մասին Aysor.am-ը զրուցել է  արևելագետ Նաիրա Մկրտչյանի հետ:

- ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանը քառօրյա պետական այցով գտնվում է Չինաստանում: Արդեն ստորագրվել է համատեղ հռչակագիր: Հռչակագրի ո՞ր կետերը կառանձնացնեիք:

- ՀՀ Նախագահի այցի հենց առաջին օրը երկու երկրների միջև մի շարք ոլորտներում երկկողմ համագործակցության զարգացմանն ու ամրապնդմանն ուղղված տասից ավելի փաստաթղթեր են ստորագրվել, որոնց բովանդակությունից ելնելով կարող եմ ասել, որ այս այցը կարող է բեկումնային լինել: Այդ փաստաթղթերից հիմնականում կառանձնացնեի Մետաքսի ճանապարհի տնտեսական գոտու ստեղծման գործում համագործակցության ամրապնդման մասին հուշագիրը, ՀՀ ԿԲ և ՉԺՀ ժողովրդական բանկի միջև հայկական դրամ/չինական յուան երկկողմանի SWAP կարգավորումների մասին համաձայնագիրը, ատոմային էներգիայի ոլորտում համագործակցության մասին փոխըմբռնման հուշագիրը, քրեական գործերով փոխադարձ իրավական օգնության,  տեխնիկատնտեսական համագործակցության, ՉԺՀ կողմից արտոնյալ վարկի տրամադրման, մաքսային գործերում համագործակցության և փոխօգնության, գիտական աստիճանների վերաբերյալ փաստաթղթերի փոխադարձ ճանաչման մասին պայմանագրերը:

Ինչ վերաբերում է ՀՀ և ՉԺՀ միջև բարեկամական համագործակցության, հարաբերությունների հետագա զարգացման և խորացման մասին համատեղ հռչակագրին, ապա ասեմ, որ այն բավականին լուրջ, բազմաբովանդակ և շատ կարևոր փաստաթուղթ է, որում հատուկ ուշադրություն կդարձնեի հետևյալ կետերի վրա:

Հայկական կողմը հաստատում է մեկ Չինաստանի քաղաքականությանն իր աջակցությունը,  որ Թայվանը Չինաստանի անքակտելի մասն է, իսկ թայվանյան հարցը՝ Չինաստանի ներքին գործը: Չինական կողմն էլ իր հերթին հանդես է գալիս Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ և արդար կարգավորման օգտին` ՄԱԿ-ի Կանոնադրության հիմնական նպատակների ու սկզբունքների և միջազգային իրավունքի համընդհանուր ճանաչված նորմերի համաձայն: Բացի այդ, կողմերը «չեն մասնակցում որևէ միությունների կամ դաշինքների, որոնք ուղղված են Կողմերից որևէ մեկի ինքնիշխանության, անվտանգության և տարածքային ամբողջականության դեմ»:

Հայոց Եղեռնի 100-ամյա տարելիցի նախօրեին շատ կարևոր է հռչակագրի հետևյալ կետը, ըստ որի կողմերը «մեծ նշանակություն են տալիս մարդկության դեմ ուղղված հանցագործությունների կանխարգելմանն ուղղված միջազգային ջանքերին, նշում են դրանց ժխտման անընդունելիությունը՝ հանդես գալով դրանց դատապարտման և պատմական ճշմարտության պահպանման օգտին»:
Փաստաթղթի կարևոր կետերից է` չինական կողմի խրախուսումը և աջակցումը իր ձեռնարկություններին Հայաստանում ներդրումներ անելու և ձեռնարկություններ ստեղծելու հարցում գյուղատնտեսության, տրանսպորտի, էներգետիկայի, կապի, առողջապահության բնագավառներում: Ֆինանսական համագործակցության զարգացման հարցում բարենպաստ կլինեն ազգային արժույթների փոխադարձ փոխանակումները:

Հատուկ կնշեմ այն կետը, ըստ որի կողմերը «համատեղ ջանքերով առաջ կտանեն Մետաքսի ճանապարհի տնտեսական գոտու ստեղծման նախագիծը՝ երկկողմ համագործակցության նոր լայն հեռանկարներ բացելով»:

- Իսկ ի՞նչ է իրենից ներկայացնում Մետաքսի ճանապարհի տնտեսական գոտին:

- Դա չինական նախաձեռնություն է, որի մասին հայտարարեց ՉԺՀ նախագահը 2013-ին: Այս ճանապարհը կմիավորի Արևելյան, Կենտրոնական և Արևմտյան Ասիան Եվրոպայի հետ: Այն իրենից մեկ ճանապարհ չի ներկայացնում, դա ճանապարհների փունջ է: Իսկ Հայաստանը, դարեր շարունակ լինելով Մետաքսի ճանապարհի կարևոր տարանցման կետ, 21-րդ դարում էլ կարող է հավակնել իր այդ դերի վերականգնմանը: Նոր Մետաքսի ճանապարհի մի հատվածը, անցնելով Հայաստանի տարածքով, երկրի զարգացման լուրջ հեռանկարներ կբացի:

- Հաղորդվել է, որ ՀՀ Նախագահը կմասնակցի Բոաոյի ասիական ֆորումին: Ի՞նչ է այն իրենից ներկայացնում, ի՞նչ թեմաներ են քննարկվելու, ի՞նչ ակնկալիքներ կարող է ունենալ Հայաստանn այդ ֆորումից:

- Բոաոն Հարավային Չինաստանի ծովափնյա քաղաք է, որտեղ արդեն ավելի քան 10 տարի անցկացվում է այս ֆորումը: Այս տարվա ֆորումի թեման է` «Ասիայի նոր ապագան. քայլ դեպի ընդհանուր ճակատագիր ունեցող հանրակցություն»: Այն մեծ իրադարձություն է ոչ միայն ասիական տարածաշրջանի, այլև աշխարհի համար: Իզուր չէ, որ այն անվանում են «Ասիական Դավոս»: Այս տարվա միջոցառումը բոլոր նախորդներից տարբերվում է իր հսկայական մասշտաբով. մասնակցելու են 16 օտարերկրյա ղեկավարներ, ավելի քան 80 նախարար տարբեր երկրներից, մեծ թվով ձեռներեցներ: Կմասնակցի նաև ՉԺՀ նախագահ Սի Ծինփինը, ինչը վկայում է այս ֆորումին` Չինաստանի կողմից հատկացվող շատ մեծ ուշադրության մասին:

Չինացիները հուսով են, որ Ասիայի և աշխարհի հետ շփման այս կարևոր հարթակի շնորհիվ կուժեղացնեն երկկողմ և բազմակողմ համագործակցությունը:

Քննարկման թեժ թեմաներից է լինելու Ենթակառուցվածքային ներդրումների ասիական բանկը, որի ստեղծման մասին Չինաստանը հայտարարեց անցյալ տարի` ներդնելով 40մլրդ դոլար: Արդեն ավելի քան 20 ասիական երկիր բանկի հիմնադիր անդամ են: Շատ անսպասելի էր մի քանի օր առաջ Մեծ Բրիտանիայի խնդրանքը` դառնալ բանկի հիմնադիր անդամ, որին հետևեցին նաև Գերմանիան, Ֆրանսիան, Իտալիան և Շվեյցարիան:

Քննարկվելու են նաև ասիական և համաշխարհային տնտեսությունների հեռանկարները, արժութային քաղաքականությունը, ինտերնետ-տեխնոլոգիաները, ինչպես նաև սննդամթերքային անվտանգությունը, մարդկության առողջությունը և այլն:
Հայաստանի համար շատ կարևոր է նման գլոբալ ֆորումին մասնակցելը, նախ` ճանաչելի դառնալու իմաստով, ինչպես նաև նոր գործընկերներ ձեռք բերելու, նոր փոխշահավետ նախաձեռնությունների մասնակցելու իմաստով: