21/05/2015 08:50
Միջկրոնական աղոթքով սրբագործված այց
«Ինձ համար պատիվ է ելույթ ունենալ Վաշինգտոնի մայր տաճարում. տաճար, որի հիմքում Քրիստոսի ծննդավայր Բեթղեհեմից բերված քարն է՝ «Խոսքը մարմին էր և բնակվեց մեր մեջ» փորագրությամբ: Այս տաճարում իր վերջին քարոզը հնչեցրեց իրավահավասարության ականավոր պաշտպան Մարտին Լյութեր Քինգը, ով կյանքում մի երազանք ուներ միայն՝ «արդարության և խաղաղության հաստատումը»: Այս խոսքերի հնչեցմամբ օրեր առաջ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը սկսեց իր ելույթը Վաշինգտոնի մայր տաճարում՝ ցեղասպանության զոհերի հիշատակին նվիրված միջկրոնական աղոթքի ժամանակ, որը և դարձավ ոգեկոչումների հաջորդական շղթայի հերթական հանգրվանը, բարձր ու սուրբ հերթական հարթակը, որտեղ ևս մեկ անգամ բարձացվեց Հայոց ցեղասպանության հարցը:
Եվ այսպես ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի գլխավորած պատվիրակությունը մայիսի 5-7-ը աշխատանքային այցով գտնվում էր ԱՄՆ-ում: Այս այցի կարևորությունն ու նշանակությունը հասկանալու համար բավական է միայն դիտարակել այն դերն ու կշիռը, որն ունի ԱՄՆ-ն ամբողջ աշխարհում: Իսկ մյուս կողմից էլ այս այցի խորությունն ու բարձր մակարդակը եկավ ապացուցելու այն պարզ իրողությունը, որ Հայասատանը հաջողությամբ իրականացնում է իր բազմավեկտոր և պրագմատիկ արտաքին քաղաքականությունը: Քանզի Արևելք-Արևմուտք այս լարված փոխհարաբերությունների պայմաններում ՀՀ նախագահը կատարում է նման այց դեպի Վաշինգտոն, իսկ այնտեղից էլ դեպի Մոսկվա: Իրոք որ գովելի և բազմավեկտորության տառին ու ոգուն համապատասխան արտաքին քաղաքականություն:
Հագեցված այցի շրջանակներում ՀՀ նախագահը հանդիպումներ ունեցավ ԱՄՆ մի շարք սենատորների հետ, հանդիպեց ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահ Ջեյմս Ուորլիքին, Վաշինգտոնի հայ համայնքին, ինչպես նաև մի շարք կարևոր նշանակության վայրեր այցելեց:
Մայիսի 7-ին հայկական պատվիրակության կազմում Վաշինգտոնում գտնվող ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը և ԱՄՆ առևտրի ներկայացուցչի տեղակալ Դեն Մուլանին՝ ստորագրեցին Հայաստանի Հանրապետության և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների միջև Առևտրի և ներդրումների շրջանակային համաձայնագիրը (TIFA)։ Այս փաստաթղթով Հայաստանը և Միացյալ Նահանգները հաստատեցին իրենց մտադրությունը՝ ստեղծելու բարենպաստ պայմաններ ներդրումների և երկու երկրների միջև ապրանքաշրջանառության, առևտրի խրախուսման համար։ Այս համաձայնագիրը անկասկած լրացուցիչ խթան կհանդիսանա Հայաստանում տարեցտարի աճող ամերիկյան գործարարության համար, մանավանդ եթե հաշվի առնենք նաև այն հանգամանքը, որ այժմ մեր երկրում գործում են ամերիկյան կապիտալով 400-ից ավելի ընկերություններ:
Իսկ այս բազմաբովանդակ այցի յուրատեսակ ու խորհրդանշական հանգրվանը ինչպես նշեցինք վերոբերյալ, դարձավ Վաշինգտոնի մայր տաճարում ցեղասպանության զոհերի հիշատակին նվիրված միջկրոնական աղոթքը, որին մասնակցում էին ԱՄՆ փոխնախագահ Ջոզեֆ Բայդենը, ՄԱԿ-ում Միացյալ Նահանգների դեսպան Սամանթա Փաուերը, Եպիսկոպալ եկեղեցու առաջնորդ Քեթրին Սքորին, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհրդի գլխավոր քարտուղար Օլավ Ֆիքսե Թվեյթը, բազմաթիվ հոգևորականներ, ԱՄՆ հայ համայնքի հազարավոր անդամներ, ամերիկացի դիվանագետներ, հասարակական և քաղաքական գործիչներ: Բարձրաստիճան հյուրերի ներկայությունից բացի, նրանց կողմից հայի ցավը կիսելու ամենավառ ու աչքի զարնող վկայությունը նրանց կրծքին ամրացված հայոց անմոռանալի ցավի վառ խորհրդանիշ հանդիսացող անմոռուկներն էին:
ԱՄՆ-ի սրտում Հայոց ցեղասպանության անմեղ զոհերի անմահ հիշատակին նվիրված այս միջկրոնական աղոթքին ավելի մեծ իմաստ և բովանդակություն է ներարկվում հատկապես այն ժամանակ, երբ մտովի թերթում ես պատմության էջերը և տեսնում այն ահռելի օգնությունը, որը ցուցաբերել է ամերիկացի ժողովուրդը ցեղասպանությունից մազապուրծ եղած հայերին:
Ամերիկյան առաջադեմ հասարակական-քաղաքական գործիչները դեռևս 19-րդ դարի վերջին խստորեն դատապարտել էին սուլթանական կառավարության հայերի դեմ իրագործած բռնությունները, իսկ արդեն բուն ցեղասպանության հետ կապված ԱՄՆ-ն և ամերիկացի ժողովուրդը 1915-ից սկսած իրենց դռները բացեցին և ապաստան տվեցին ցեղասպանությունից հրաշքով փրկված բազմաթիվ հայերի, որոնք հաստատվելով ԱՄՆ-ում, և կայանալով այնտեղ, որպես ինքնուրույն քաղաքացիներ այսօր շատ ազդեցիկ դիրք են գրավում ԱՄՆ-ի հասարակակն քաղաքական կյանքի ամենատարբեր ոլորտներում:
Այս առումով չպետք է մոռանալ նաև Օսմանյան Թուրքիայում ԱՄՆ դեսպան Հենրի Մորգենթաուին, ում անունը ոսկե տառերով է հավերժացվել հայերի բարեկամների շարքում: Նրա կոչով ԱՄՆ կառավարության կողմից ստեղծված «Մերձավոր Արևելքի ամերիկյան օգնություն» կազմակերպությունը հոգ տարավ տածաշրջանով մեկ սփռված ավելի քան 130.000 հայ որբերի մասին։ Եւ բացի այդ Հենրի Մորգենթաուն ժամանակին դարձավ առաջին ամերիկացին, ով աշխարհին պատմեց հայ ժողովրդի նկատմամբ երիտթուրքերի զանգվածային հանցագործությունների մասին Վաշինգտոնի Ազգային տաճարում` աղոթքի ժամանակ, հարգանքի տուրք մատուցվեց նաև նախագահ Վուդրո Վիլսոնի հիշատակին, ով միշտ հիշվելու է որպես հայ ժողովրդի իրական բարեկամ և ով արտահայտել է իր համոզմունքը, որ Ամերիկայի ժողովուրդը «Հայաստանի հոգսը դարձրել է իր սեփականը»։
Ահա այս բազմաբովանդակ այցի հակիրճ նկարագրությունը, այց որն իր տեսակի մեջ եզակի էր, այց, որը նոր էջ բացեց հայ-ամերիկյան հարաբերություններում և վերջապես այց, որի ժամանակ հնչեցված հերթական սուրբ աղոթքը առ ԱՍՏՎԱԾ, որպեսզի աշխարհը զերծ մնա ցեղասպանություններից, իսկ թուրքի յաթաղանն էլ, երբեք դուրս չգա իր պատյանից: