Ուրախ կլինեմ, որ իմ պետությանն էլ կարոտեմ: Վստահ եմ, որ այդ օրն էլ կգա. Ալեքսանդր Խաչատրյան

Մի շարք ներկայացումներից, գեղարվեստական ֆիլմերից, և, իհարկե, ժամանակակից սերիալներից բոլորիս քաջածանոթ Ալեքսանդր Խաչատրյանը բոլորովին վերջերս հյուրընկալվել էր Aysor.am-ին: Ձեզ ենք ներկայացնում դերասանի հետ հարցազրույցի երկրորդ մասը, որը լուսաբանում է նրա ընտանիքի, Հայաստանից մեկնելու պատճառների, ընտանեկան բիզնեսի մասին: Եվ ոչ միայն:

-Պարոն Խաչատրյան, եթե չեմ սխալվում, դուք Հայաստանից մեկնել եք 1992 թվականին: Եթե գաղտնիք չէ, Ձեզ առավել շատ ի՞նչը հեռացրեց հայրենիքից:

-Չգիտեմ… Ես չեմ սիրում խոսել այդ մասին, քանի որ կային շատ և́ օբյեկտիվ, և սուբյեկտիվ պատճառներ, որոնց համար ես գնացի: 

-Իսկ այդ տարիներին ինչո՞վ եք զբաղվել այնտեղ:

-Ընտանիքս ապահովելով, երեխաներիս կրթություն տալով և դաստիարակելով:

-Մեկնելուց հետո առաջին անգամ ե՞րբ եք Հայաստան եկել:

-1996 թվականին` առաջին իսկ հնարավորության դեպքում:

-Այս տարիների ընթացքում Հայաստանում փոփոխություններ նկատե՞լ եք:

-Շատ… Ես 1998 թվականից հետո գրեթե ամեն տարի ամենաքիչը 4 ամիս Հայաստանում եմ ապրում: Իսկ վերջին ութ տարիների ընթացքում, կարելի է ասել, տարի ու կես եմ ապրել Ամերիկայում, մնացած ամբողջ ժամանակն այստեղ եմ եղել:

-Շատերը 2-3 կամ 5 տարի ապրելով դրսում` հայերեն խոսելու որոշակի «դժվարություններ» են ունենում: Ձեզ հետ խոսելիս մոռանում եմ, որ դուք ԱՄՆ-ի 23 տարվա քաղաքացի եք:

-Այո, կան մարդիկ, որ 3-4 ամիս հետո որոշակի «ակցենտով» են խոսում: Թեև գիտես, որ «how are you»-ից այն կողմ ոչինչ չգիտեն: Եթե ինքդ քեզ հարգում ես, ապա բնական պահիր: Նույնիսկ 15 տարեկան երեխային երկար ժամանակ անհրաժեշտ կլինի, որ ամերիկյան կենսակերպ ձեռք բերի, լեզվամտածողություն ունենա: Իմ աղջիկները, թեև ավարտել են ամերիկյան դպրոցներ, բայց հայերեն խոսում են այնպես, ինչպես ես:

-Ի՞նչ տարիքի էին, երբ մեկնեցիք:

-Մեծս այդ տարի դպրոցը պետք է ավարտեր, իսկ փոքրս 2-3-րդ դասարանում էր սովորում: Մեր մեկնելուց գրեթե մեկ տարի անց նրա անգլերենը լսեցի, թե ինչպես է դրսում երեխաների հետ անգլերեն խոսում…Այնպես որ, պետք է ձևականությունից հեռու մնալ: Երբ մարդը հարգում է իր ազգը, նշանակում է` հարգում է իրեն, չի կոմպլեքսավորվում իր ով և որտեղից լինելուց: Կոմպլեքսավորվում են այն մարդիկ, ովքեր քիչ գիտեն այն ազգի մասին, որից սերում են: Ես դրա կարիքը չունեմ… Գիտեք, երբ դրսում ինձ մոտ Հայաստանի մասին որևէ վատ բան են ասում, ինձ վատ եմ զգում: Թույլ չեմ տալիս, որ իմ ներկայությամբ վատ խոսեն Հայաստանի մասին: Եթե մարդիկ ցանկանում են դրանով արդարացնել իրենց դրսում լինելը, պետք չի: Ոչ-ոք ձեզ չի հարցնում, թե ինչու եք Հայաստանից դուրս ապրում:

-Բայց արդյոք մարդիկ բարեկեցիկ կյանք փնտրելու համար պետք է ինքնաարդարացմամբ զբաղվեն:

-Չգիտեմ, մեր հոգեբանության մեջ կա, որ անընդհատ շեշտեն` ինչ-որ պատճառ ունեմ, որ եկել եմ… Իհարկե, ոչ-ոք առանց պատճառ չի դիմում այս կամ այն քայլին, հատկապես, եթե նման շրջադարձային որոշում է ընդունում:

-Հետաքրքիր է, ինքներդ Ձեզ «արդարացնել» չե՞ք փորձել:

-Երբեք չեմ սիրել իմ գնալու մասին խոսել, քանի որ որքան էլ փորձեմ արդարացնել իմ այդ քայլը, հոգուս խորքում մտածում եմ` այնուամենայնիվ, եթե մի քիչ ինձ «ձգեի», կարող էի և այն չանել: Բայց ինչ արվել է, արվել է արդեն:

-Ձեր կինը երբևէ Ձեզ կանգնեցրե՞լ է Հայաստան վերադառնալու խնդրի առջև:

-Նա ինձ ավելի շատ նախատել է որոշում ընդունելու և ընտանիքս Հայաստանից տանելու, իրեն թատրոնից կտրելու համար: Թեև, մենք այնտեղ բավականին շատ ներկայացումներ ենք պատրաստել, բայց դա ամենօրյա թատերական գործունեություն չէ: Այնտեղ հայկական թատրոն ասվածը չկա:

-Պարոն Խաչատրյան, ի՞նձ է թվում, թե՞ բնավորությամբ ինքնաքննադատ եք:

-Ոչ, ես փորձում եմ ռեալ և սթափ, կողմնակի աչքերով նայել ինձ ու իմ արարքներին: Չգիտեմ, որքանով է ստացվում, բայց, ամեն դեպքում, փորձում եմ: Միշտ պետք է հիշես, որ շատ անելիքներ ունես: Երբ սկսես մտածել, որ ամեն ինչ արել ես, քեզ սիրում են, նշանակում է` վերջացավ:

-Ձեր երիտասարդ գործընկերներին այս խորհուրդը շատ օգտակար կլինի, թե չէ շատերը խուսափում են հանրայի վայրերում հայտնվել: Դուք չխուսափեցիք հանդիպել քաղաքի ամենաբանուկ հատվածում գտնվող ամենամարդաշատ սրճարանում:

-Ճանաչված լինելն իր լավ ու վատ կողմերն ունի. «Կյաքի գինը» սերիալի ընթացքում զգում էի, որ ժողովրդի համակրանքն իմ նկատմամբ մեծ է և դա ինձ չէր անհանգստացնում: Ինչ ուզում է ասեն, սերիալը մեծ ճանաչում է բերում արտիստին… Ինչ վերաբերում է շատ երիտասարդների պահվածքին, դա նրանից է գալիս, որ դեռ չհասունացած` «աստղ» են դառնում: Ինձ մի անգամ հարցրեցին. «Բա ինչո՞ւ Ձեզ «աստղայինը» չի տանում»: Ասեմ. կան մանկական հիվանդություներ, որոնցով պարտադիր պետք է հիվանդանաս, որ հետագայում շատ առողջ լինես: Ես այդ «աստղային կարմրուկն» ունեցել եմ երիտասարդության տարիներին, բայց` քիչ չափաբաժնով: Մեր ժամանակներում այն շատ դանդաղ, դժվար ու աստիճանաբար էին վաստակում, իսկ այսօր, երբ երկու օր հայտնվում ես էկրաններին, երրորդ օրն արթնանում ես արդեն «աստղ» դարձած: Բնական է, որ այդ «աստղային հիվանդությունը» նրանց պետք է «տանի», իսկ դա շատ վտանգավոր վիճակ է: Եթե «կարմրուկդ» երկար է տևում, դա արդեն լուրջ հիվանդություն է դառնում, վնասող հիվանդություն: Ընդհանրապես, ես սնափառ չեմ ու «վախեր» չունեմ մարդկանց հետ հանդիպելու, շփվելու:

-Վերջին մի քանի տարիներին շատ երիտասարդ դերասաններ են մեկնում ԱՄՆ: Շփում ունե՞ք նրանց հետ:

-Դավիթ Սեխպեյանը վերջերս եկավ ԱՄՆ: Շատ տաղանդավոր երիտասարդ է, ով ներգրավված էր իմ վերջին ներկայացման մեջ: Միասին նաև «Կտակով թագուհին» սերիալում ենք խաղում: Բայց դա այնտեղ ապրուստի միջոց չէ, չես կարող ընտանիքդ պահել, պետք է կողմնակի գործ գտնես…

-Ինքներդ որևէ բիզնես ձեռնարկե՞լ եք:

-Ժամանակին` այո, բայց երբ սկսեցի այստեղ նկարահանվել, անիմաստ էր տարվա մեծ մասն այստեղ անցկացնել ու այնտեղ բիզնես ունենալ:

-Ձեր կինը կարող էր տնօրինել:

-Այն բիզնեսը, որը ես էի նախաձեռնել, այնքան էլ կնոջ գործ չէր: Բացի այդ, գտնում եմ, որ կինն ընտանիքում իր ֆունկցիան ունի, իր մեծ ու ծանր բեռը: Ճիշտ է,  շատ հետաքրքիր է «Business Woman» լինելը, բայց երբ ընտանիքի հոգս կա, դա «full time» աշխատանք է: Ես նախընտեցի իմ բիզնեսը փակել, քանի որ հաղթեց մասնագիտությունս, հայրենիքս ու կարոտս:

-Պարոն Խաչատրյան, սիրո՞ւմ եք քայլել Երևանում:

-Այո, քայլել շատ եմ սիրում: Ամեն առավոտ 7:30 դուրս եմ գալիս ու մեկ ժամ, ժամ ու կես քայլում եմ: Քայլում եմ նաև այն պատճառով, որ «ֆորմայի» մեջ լինեմ:


-Քաղաքում ունե՞ք հանգստի համար նախընտրած վայր:

-Քաղաքում` ոչ, քաղաքից դուրս` այո` Կարպի գյուղը… Տարիներ առաջ ցանկանալով ինձ «կապել» Հայաստանին` հողատարածք գնեցի և այգի հիմնեցի: Մեծ այգի ունեմ, և ամեն տարի գալիս եմ, անգամ, եթե նկարահանման հրավեր չեմ ունենում: Շատ եմ սիրում իմ այգին, այդ տարածքը:

-Իսկ բացակայության ընթացքում այգին ո՞վ է խնամում:

-Աշխատակիցներ կան, ես էլ երբ գալիս եմ, իրենց օգնում եմ: Եթե ժամանակ եմ ունենում, ամբողջ օրս այնտեղ եմ անցկացնում:

-Ես հիշեցի «Խնձորի այգին» ֆիլմը:

-Այո (ժպտում է):

-Իսկ այլ սեփականություն ունե՞ք Հայաստանում:

-Ոչ, միայն իմ այգին:


-Բնակարան չե՞ք ցանկանում գնել:

-Դա հնարավորության խնդիր է, բնակարանները շատ թանկ են: Հող գնեցի, որ կարողանամ այստեղ մի բան անել: Փոքր տարածք չէ, մոտավորապես 8 հեկտար է, 2500 ծառ, որը ցանկանում եմ հասցնել 3000-ի:

-Բերքը վաճառքի համա՞ր է: 

-Դեռ իմ առջև նման խնդիր չի հառել` ի՞նչ պետք է անեմ այս բերքը. ամեն տարի վերևից «մի բան» գալիս է: Եթե կարկուտն ու անձրևը չխանգարեն, ապա ինչո՞ւ ոչ, կվաճառեմ բերքը:



-Աշխատողներին կարողանո՞ւմ եք վարձատրել:

-Այդտեղ մեկ ընտանիք է աշխատում, և, բնականաբար, վարձատրվում: Ուրախ եմ, որ գոնե մեկ ընտանիքի կարողանում եմ աշխատանքով ապահովել:

-Փաստորեն, ամեն գալուց բնակարան եք վարձում: Դա էլ Հայաստաում մատչելի չէ:

-Այո, բայց ի՞նչ արած: Վատն այն է, որ տարբեր թաղամասերում եմ վարձակալում ու անընդհատ տնից-տուն եմ փոխվում:

-Դե, գոնե հարևաններն ուրախանում են… Իսկ ծնունդով ո՞ր թաղամասից եք:

-Իսկապես, ուրախանում են (ժպտում է)… Ծնվել եմ Մարգարյան հիվանդանոցում: Հայրական տունս Թոխմախի տարածքում է եղել… Այժմ այնտեղ ուրիշ մարդիկ են ապրում:

-Որքան էլ պահանջարկ ունեցող դերասան եք, բայց, կարծում եմ, այստեղ առաջարկվող գումարն այն գումարը չի, որի համար այսքան ճանապարհ հաղթահարելը ֆինանսական տեսանկունից արդարացվում է:

-Շատ հեռու է այդ գումարից: Գիտեք, հող ու ջուր ասածն ինձ համար այլ բան է. Դա իմ ընկերներն են, իմ աշխատանքը, իմ կարոտը: Ուրախ կլինեմ, որ իմ պետությանն էլ կարոտեմ: Վստահ եմ, որ այդ օրն էլ կգա…

-Ովքե՞ր են Ձեր ընկերները:

-Ունեմ աշխատանքային ընկերներ, մանկության ընկերներ, ազգականներ… Տարբեր բնագավառի և ապրելակերպի, հնարավորությունների տեր մարդիկ են նրանք: Ես ընկերներ ընտելիս նյութական կարողություններին, մասնագիտությանը, դիրքին չեմ նայում, այլ մարդ տեսակին: Ես մարդուն եմ գնահատում:

-Ի՞նչ զավակներ ունեք, ինչո՞վ են զբաղվում:

-Երկու դուստր ունեմ: Մեծ աղջիկս ամուսնացել է, ապրում է ԱՄՆ-ում: Ավագ դպրոցում անգլերեն լեզվի և գրականության, նաև կարդալ սովորեցնելու ուսուցչուհի է: Նաև դասաժամեր ունի համալսարանում: Նա երկու զավակ ունի` տղա և աղջիկ: Կրտսեր դուստրս հիմա Հայաստանում է գտնվում, ցանկանում է այստեղ հաստատվել, ինչի համար ես և ուրախ եմ, և հպարտ: Նա ԱՄՆ-ում ավարտել է արվեստի դպրոց, նկարչուհի է:

-Զարմանալի է, չէ՞ որ դրսում առավել մեծ հաջողությունների կարող է հասնել: Դեմ չե՞ք իր` Հայաստանում բնակվելու որոշմանը:

-Նա այնտեղ ուներ աշխատանք, բայց թողեց ու եկավ այստեղ: Ինչո՞ւ պետք է դեմ լինեմ, սա իր հայրենիքն է: Եթե նա որոշել է, որ այստեղ պետք է ապրի` դեմ չեմ, ուրախ եմ, եթե հետագայում կորոշի, որ ինքը սխալվել է` կցավամ, բայց նորից իր որոշմանը դեմ չեմ լինի: Նա իր կյանքն ունի և այն պետք է ապրի: Իրեն կյանք տալն ու մեծացնելն, այուամենայնիվ, ինձ իրավունք չի տալիս  իր կյանքը տնօրիելու: Սա իր կյանքն է, ինչպես ցանկանում է, թող ապրի: Ես կարող եմ ուրախանալ իր հաջողություններով, տխրել` անհաջողություներով, օգնել հնարավորությանս սահմաններում: Ավելին ոչինչ: Յուրաքանչյուրն ինքը պետք է տնօրինի իր կյանքը և որոշումներ կայացնի իր կյանքի համար: Դա իմ կարծիքն է:

-Ասացիք, որ Ձեր ավագ դուստրը ամուսնացած է: Հա՞յ է նրա կողակիցը:

-Ոչ, ամերիկացի:

-Այդ հանգամանքից չե՞ք նեղվում:

-Ոչ, որովհետև թոռնիկներս հայերեն են խոսում, շաբաթօրյա դպրոցում հայերեն են սովորում գրել և կարդալ: Ասեմ, որ հայրը նրանց վրա բարկանում է, երբ հայերեն դասերը չեն սովորում: Շատ լավ, շատ «տաք» տղա է: Աղջկաս և փեսայիս գրեթե բոլոր ընկերները հայեր են:

-Իսկ նա հայերենին տիրապետո՞ւմ է:

-Մի շրջան փորձեց, հետո դժվարացավ: Կամաց-կամաց կսովորի, երեխաներն օգնում են նրան այդ հարցում: Գիտեք, ինձ համար հիմա կարևորն այն է, որ թոռներս հայ մեծանան: Երբ նրանք գալիս են տատիկ-պապիկի մոտ, խոսում են միայն հայերեն: Կարևորն այն է, որ երեխաներն իմանան և սիրեն իրենց արմատները: Եթե ես կարողաամ իմ թոռներին հայ մեծացնել, կմտածեմ, որ դրսից երկու հոգու հայ եմ դարձրել:

-Կարծում եմ, Ձեր կրտսեր փեսան հայ կլինի:

-Առաջ Աստված… Տեսնենք:

-Ձեր կնոջ համար դժվար չէ՞ ձեզանից հեռու գտնվել, թե՞ նա միշտ Ձեզ ուղեկցում է: Հաճախակի և երկարատև բացակայությունները խնդիր չե՞ն առաջացնում:

-Իհարկե, շատ դժվար է: Պարզապես միշտ չէ, որ կարող է գալ…Խնդիրներ, այո, առաջանում են, բայց մենք փորձում ենք միմյանց հասկանալ: Նա էլ դերասանուհի լինելով` հասկանում է, որ երբ կա նկարահանվելու հնարավորություն, ապա հեշտ չէ դրանից հրաժարվել:

-Պարոն Խաչատրյան, շնորհակալ եմ մեզ հետ անկեղծանալու համար: Ի՞նչ կփոխանցեք Ձեր հանդիսատեսին:

-Ես ևս շնորհակալ եմ: Իսկ մարդկանց կցանկանամ ասել, որ երբեք չընկճվեն, չհուսահատվեն ու չհիասթափվեն: Կյանքում ամեն ինչ անցողիկ է:

-Կողմնակի հայացքով` մեր ժողովուրդը շա՞տ է հուսահատված և ընկճված:

-Ես չեմ կարող կողմնակի հայացքով նայել: Եթե այնտեղ ես, չի նշանակում, որ այնտեղից այստեղ կողմնակի հայացք ունես: Ես որտեղ էլ լինեմ, այս ամենի մեջ եմ:

-Բայց դրսում ապրող մարդն այդ դժվարություններն իր մաշկի վրա չի զգում չէ՞:

-Ինչո՞ւ: Ես հիմա աշխատում եմ այստեղ, վարձով եմ ապրում, հաց եմ առնում: Եթե նույնիսկ հիմա շատ հարուստ լինեի, չէի կարող անտարբեր մնալ: Այստեղ ապրելով մարդիկ ընտելանում են ու շատ բաներ չեն նկատում, իսկ ես ամեն ինչ նկատում եմ, քանի որ տեսել եմ նաև դրսի կյանքը: Օրինակ դուք, որ հիմա Ձեր ծնողական տանը չեք ապրում, կարո՞ղ եք հայրական տանը տեղի ունեցող երևույթներին կողմնակի հայացքով նայել… Իհարկե ոչ (ժպտում է)…