Միթե՞ աթոռը, պաշտոնը կարող է այսպես փոխել մարդուն. Հարություն Գալֆայան

Միշտ չէ, որ նոր-նոր արվեստ մուտք գործող երիտասարդները ձգտում են թեթև ու եկամտաբեր «արվեստի» աշխարհը: Ցածրակարգ շոուների պրոպագանդման այս դարում շատերը փորձում են վեր հանել մշակութային ասելիքը: Aysor.am-ը զրուցել է երիտասարդ ռեժիսոր-դերասան-նկարիչ-դիզայներ Հարություն Գալֆայանի հետ:

-Հարություն, մասնագիտությամբ ռեժիսոր-դերասան եք: Այժմ ի՞նչ զբաղվածություն ունեք:

-Զբաղվածությունս հենց մասնագիտական ասպարեզում է: Դեռ տարեսկզբից կային 5 ներկայացումների հետ կապված մտքեր` թե՛ որպես ռեժիսոր, թե՛ որպես դերասան: Բայց ժամանակը ցույց տվեց, որ գուցե դրանցից 2-3-ը միայն կյանքի կոչվեն: Դեռ աշխատանքներ են տարվում այդ ուղղությամբ` սկսած հովանավորի, տարածքի և այլ հարցերի շուրջ:

-Եթե չեմ սխալվում, նպատակ ունեիք նաև մշակութային հաղորդում ստեղծել:

-Այո, վաղուց նպատակ կար անել հաղորդում թատրոնի մասին և ոչ միայն:  Հաղորդման նախնական տարբերակը պատրաստ է, սպասում ենք դարձյալ հովանավոր գտնելու, TV-ների հետ համագործակցելու և այլ հարցերի վերջնական լուծմանը:

-Ինչպե՞ս է, որ Հարություն Գալֆայանին չենք տեսնում ֆիլմերում կամ սերիալներում:

-Շատ քասթինգների եմ մասնակցել, վերջերս էլ երկու առաջարկ եղավ, սակայն չհաստատվեցին: Ես միշտ եմ ասում` լինող բանը կլինի: Եթե կա մոտիվացիա, անպայման կլինի: Հայաստանում, ցավոք, 21-րդ դարում ամեն ինչ շահի վրա է կառուցված և «խնամի-ծանոթ-բարեկամ» հարաբերություններով է լուծվում:

-Չունե՞ք նման «ծանոթներ-բարեկամներ»:

-Բնականաբար, ունեմ, ինձ բոլորն են ծանոթ ու շատ լավ գիտեն որպես ստեղծագործող: Սակայն, երբ դիմում ես, հավատացեք` մերժում են: Քանի-քանի տաղանդավոր երիտասարդներ են դիմել: Ու բոլորն ասում են, որ իրենք մերժված են, որ իրենք գնալու են երկրից, որ իրենք անգլերեն են պարապում` հեռանալու նպատակով: Ես զարմանում եմ, ի՞նչ են ուզում, ինչի՞ են ուզում հասնել: Ինչո՞ւ էսպես փոխվեց մարդկային ցեղը, ինչո՞ւ հեռացան ՄԱՐԴՈՒՑ: Միթե՞ աթոռը, պաշտոնը կարող է այսպես փոխել մարդուն, չէ՞ որ դա անցողիկ է, արժեք չունի: Մարդ լինելն է արժեքավոր:

-Իսկ ինքներդ չե՞ք մտածում որևէ ֆիլմ պատրաստելու մասին:

-Մտածում եմ, միշտ եմ մտածել: Ունեմ իմ գրած սցենարները, որոնք, հավատում եմ, մի օր ֆիլմ են դառնալու: Ժամանակի ընթացքում, երբ այդ պահը հասունանա` կլինի: Երկու կարճամետրաժի փորձ արել եմ, դեռ կիսատ են մնացել: Հայաստանում, ինչպես գիտեք, որակյալ ֆիլմ նկարահանելը կապված է մեծ գումարների հետ:

-Միայն Հայաստանո՞ւմ:

-Ոչ, ուղղակի, նկատի ունեմ, որ Հայաստանում հովանավորներ գտնելը բարդ է, ինչը չես ասի դրսի մասին: Մեծ պրոդյուսերական դպրոցի կարիք կա ոչ միայն կինոյում, այլև թատրոնում:

-Ամեն դեպքում, եթե հնարավորություն ընձեռվի, ի՞նչ թեմայի կանդրադառնաք:

-Թեմաները շատ են, որոնք անընդհատ պտտվում են մտքումս: Ավելի շատ մարդկային պարզ ու գեղեցիկ հարաբերությունների, մարդ մնալու, մարդու մեջ մարդուն չսպանելու, հարգելու, մարդու անցած ուղղու մասին:

-Ինչո՞ւ հենց այդ թեմաները, մարդկանց մեջ նվազե՞լ է մարդասիրությունն ու առաքինությունը:

-Բնականաբար, 21-րդ դարում ամեն ինչ փոխվել է: Շահի վրա է կառուցված ամեն ինչ: Այո, հիմնականում վերացել են մարդկային պարզ ու գեղեցիկ, անկեղծ հարաբերությունները: Հիմա զարմանում ենք, երբ լավ մարդ ենք տեսնում. ասում ենք` ԼԱՎ մարդ է, անկեղծ մարդ է, մարդասեր է, առաքինի է, պոզիտիվ է: Ժողովուրդը լավը տեսնելու, լավը գնահատելու ու արժևորելու կարիք ունի:

-Ինչպե՞ս եք գահատում հայ արվեստը, մշակույթն այսօր:

-Արվեստը, նախ և առաջ, պետք է քայլի ժամանակին համընթաց: Ցավոք, դեռ մնացել է «նաֆթալինը»: Բայց այս ամենի հետ շատ գովելի է, որ կան հիանալի ստեղծագործողներ, ովքեր զգում են ժամանակի զարկերակը: Կան տաղանդավոր երիտասարդներ, ովքեր շատ ասելիք ունեն, սակայն դուրս են ասպարեզից: Գուցե «կոտրված» են: Կուզեի իրենց ասել` քայլեք ձեր նպատակի ետևից: Եթե կա մեծ ցանկություն, կկոտրվեն փակ դռները:

-Համարում եք, որ ինքներդ էլ այդ ցանկում ե՞ք:

-Ոչ, ինձ դժվար է «կոտրել»: Ես ասպարեզում կարող եմ անել այն, ինչ, իրոք, կցանկանամ. եթե ցանկանամ նոր բեմադրություններ կյանքի կոչել, կանեմ ու կներկայացնեմ: Ինձ չի կարող խանգարել ոչ ոք...չեն կարող ինձանից «խլել» ստեղծագործողիս...

-Ձեր տարեկիցներից շատերը նախընտրում են արվեստի «թեթև», բայց եկամտաբեր տեսակները: Դուք, կարծեք, թե Ձեր գործունեությանն առավել լուրջ եք վերաբերում, այո՞:

-Այո, ես արվեստին ու հատկապես թատերարվեստին շատ լուրջ եմ վերաբերում: Սա շատ հետաքրքիր մասնագիտություն է, ավելի ճիշտ` կոչում: Այն ընկած է բոլոր մյուս մասնագիտությունների հիմքում` ըստ իս: Այն «մարդ» տեսակի էության անբաժանելի մասնիկն է: «Եկամտաբեր, բայց «թեթև»»-ում էլ պետք է լինել պրոֆեսիոնալ: Դերասանությունը ամեն մարդու բան չէ: Լինել դերասան և լինել ՄԱՐԴ տեսակիդ հավատարիմ` սա է առաջնայինը:

-Բացի ռեժիսուրայից, ի՞նչ նախասիրություններ ունեք:

- Միանշանակ` նկարչությունը: Ինձ միշտ շրջապատում դիմում էին «նկարիչ Հարութը», «դիզայներ Հարութը»: Հիմա այդքան հաճախ չի ստացվում վերցնել վրձինը: Կարոտել եմ նկարիչ Հարութին: Կարծում եմ` ապագայում կգա մի շրջան, երբ հանգիստ կզբաղվեմ նկարչությամբ, նոր նկարների հավաքածու կստեղծեմ, կունենամ նորից ցուցահանդեսներ:

-Ի՞նչ եք կարծում, երիտասարդ արվեստագետին Հայաստանը կայանալու հնարավորություն ընձեռո՞ւմ է:

-Ընձեռում է այնքանով, որքանով երիտասարդը իր ապագան տեսնում է Հայաստանի սահմաններում: Եթե չի ցանկանում լճանալ մի երկրում, ապա… Իրական արվեստն ու արվեստագետը ազգություն չեն ճանաչում: Իսկ եթե անկեղծ, այսօր արվեստը կարիք ունի երիտասարդացման: Թույլ տվե́ք երիտասարդ արվեստագետները արտահայտվեն, նրանք են վաղվա օրը: Անհարմար է, մարդի́կ: Դուք հավերժ չեք…

-Կարծեք թե ցանկություն ունեք Հայաստանից դուրս գործունեություն ծավալել: Շտապո՞ւմ եք այդ հարցում:

-Իհարկե, ունեմ նման ցանկություն, նպատակ: Ինչքան էլ շտապես, ամեն ինչ լինելու է ճիշտ ժամանակին: Դա ոչ միայն իմ ցանկությունից է կախված, այլև, բնականաբար, ֆինանսից: Փորձը ցույց է տվել, որ շտապելուց հարցերը լուծում չեն ստանում:

-Ով ո՞ր երկրում եք պատկերացնում Ձեր ապագան:

-Եվրոպական երկրներում. Անգլիայի, Իտալիայի «Art school»-ում, Ֆրանսիայում, ԱՄՆ-ում:

-Եթե մի փոքր անկեղծանանք, հատկապես ի՞նչ պատճառով է, որ երիտասարդներն այսօր իրենց ապագան տեսում են երկրի սահմաններից դուրս:

-Իմ կարծիքով, նախ, երիտասարդները քաջ գիտակցում են, որ արվեստը սահմաններ չունի: Գնալով սերունդը կատարելագործվում է, շնորհաշատ դառնում, պահանջատեր է, ու դա շատ լավ է: Եվ հետո, կա մարդկային տեսակ, որ երբ իր հետ վատ են վարվում, փակում դռները, նա չի պայքարում իր համար, թողնում ու լուռ հեռանում է: Եվ կա տեսակ, որ պայքարում է, ապացուցում, բայց գիտակցելով, որ ապարդյուն է` էլի հեռանում է: Երկու տեսակին էլ հարգում եմ:

-Բայց հաճախ ավագ սերունդն ասում է, որ երիտասարդների կողքին է:

-Դրանք ամպագոռգոռ խոսքեր են: Երիտասարդներն այլևս չեն սիրում ամպագոգոռ մտքեր:

-Ի դեպ, նախորդ շաբաթ երևանում փառատոնային օրեր էին. Անցկացվում էր «Ոսկե ծիրան» միջազգային կինոփառատոնը: Հետևո՞ւմ էիք ներկայացված ֆիլմերին, գո՞հ եք:

-Ընդհանրապես, ես հետևում եմ բոլոր փառատոններին: Այս փառատոնին հասցրել եմ հետևել այնքան, որքան տեղավորվել եմ ժամանակի մեջ: Հետաքրքիր ֆիլմեր կային, իսկ բացօթյա ցուցադրությունները ամռանը շատ հաճելի էին:

-Հարություն, «խենթ ու խելառ» սիրո տարիքում եք. սիրահարվա՞ծ եք:

-Սիրահարվածություններ լինում են, բայց ՍԵՐը մեկն է` այն բոհեմյան կինը, որին սպասում եմ: Գուցե այլ երկրում:

-Փաստորեն, պատրաստ եք օտարազգի կնոջ հե՞տ Ձեր կյանքը կապել:

-Եթե կա մեծ սեր` այո: Բայց քանի դեռ չկա այդ «մեծ»-ը, ոչինչ ասել չեմ կարող (ժպտում է): Իհարկե, ավելի շատ նախընտրելի է, որ արմատներով հայուհի լինի, ով ապրում է, ենթադրենք, արտերկրում: Չես իմանա, թե կյանքն ինչ անակնկալ է պատրաստել:

-Իսկ եթե նա քրիստոնյա չլինի՞:

-Այ այդ մասին չէի մտածել, բայց քրիստոնյա լինելը կարևոր է ինձ համար:

-Հաճախ արվեստագետները խուսափում են իրենց ոլորտի ներկայացուցիչների հետ կյանքը կապել: Դուք և՞ս մտածում եք, որ Ձեր կյանքը չեք կապի արվեստի նվիրյալի հետ:

-Ոչ, նման բան չեմ կարծում: Նախ, նույն ոլորտի մարդիկ իրար ավելի լավ են հասկանում` կես բառից, և հետո, սերը երբ այցելում է, չի հարցնում տարիք, մասնագիտություն,ազգություն:

-Նույնիսկ տարի՞ք:

-Դե, բնականաբար, չեմ խոսում մեծ տարիքային տարբերության մասին:

-Որքան նկատել եմ, բավական ակտիվ եք սոցիալական ցանցերում: Շատերի պես չե՞ք համարում, որ համացանցը 21-րդ դարի ամեամեծ չարիքն է:

-Ոչ, չեմ կարծում: Մարդը պետք է քաջ գիտակցի` համացա՞նցն է ծառայեցնում իրեն, թե՞ ինքն Է ծառայում համացանցին: Կարծում եմ, այն լավ միջոց է շփումների, ծանոթությունների, պայմանավորվածությունների համար, արվեստի պրոպագանդման, գովազդի, մտքերով կիսվելու:

-Բայց մեր ժմանակներում, ասում են, համացանցային շփումը մի կողմ է վանել իրական շփմանը:

-Այո, կա կարծիք, որ այն մարդուն հեռացրեց մարդուց, ռեալ շփումներից: Բայց, կարծում եմ, դրա հետ մեկտեղ ավելի մոտեցրեց իրար, կապեր ստեղծեց աշխարհի տարբեր ծայրերում գտնվողների միջև: Բայց ասում են նաև, որ մարդը կախված է սոցցանցում գտնվող մարդկանցից, ոչ թե ցանցից:

-Որպես վերջաբան` ի՞նչ երզանքներ և նպատակներ ունեք:

-Հասնել այն բարձունքին, որի համար պայքարել եմ ու կպայքարեմ. հայտնվել միջազգային ասպարեզում, մեծ կինոյում, մեծ թատրոնում: Սրանք զուտ խոսքեր չեն, նպատակներ են, որոնք, հավատացած եմ,  կիրագործվեն: Եթե մի բանի շատ ես հավատում, ապրում այդ մտքով` անպայման իրակաանում է: Ինչ նետում ես տիեզերք` կատարվում է: Հավատը լեռներ կշարժի…