28/07/2015 20:45
Սիրիայում ընթացող քաղաքացիական պատերազմը իր մեջ է ներքաշում նորանոր ուժերի
Սիրիայում ընթացող քաղաքացիական պատերազմը աստիճանաբար ոչ միայն լայնացնում է իր աշխարհագրությունն, ալև խելահեղ արագությամբ իր մեջ է ներքաշում նորանոր ուժերի: Այս, թվում է, թե բավական հասարակ դիտարկումը ընդամենը մեկ ամիս առաջ կարող էր խելահեղ ծրագիր թվալ, սակայն փաստն այն է, որ ընդամենը տասն օրվա ընթացքում խաղաքարտեր բացվեցին և դիմակայության ծպտյալ կամ ոչ այնքան բացահայտ մասնակիցները նոր խաղ սկսեցին:
Ամեն ինչ սկսվեց հուլիսի 20-ին Սիրիային սահմանակից թուրքական Սուրուչ քաղաքում տեղի ունեցած ահաբեկչությունից, որի արդյունքում զոհվեց 32 մարդ, ավելի քան 100-ը վիրավորվեց: Հետաքրքիրն այն է, որ ահաբեկչության զոհերը հիմնականում քրդեր էին և նրանք նպատակ ունեին անցնել թուրք-սիրիական սահմանն ու մասնակցել մի քանի ամիս «Իսլամական պետության» կողմից գրավված և միայն վերջերս ազատագրված Քոբանի քաղաքը: Ահաբեկչության պատասխանատվությունը, ճիշտ է, իր վրա վերցրեց ԻՊ-ն, սակայն ի պատասխան Թուրքիան կայացրեց շատ տարօրինակ որոշում՝ ռմբահարելով... Քրդական աշխատավորական կուսակցության՝ Հյուսիսայում Իրաքում տեղակայված դիրքերը: Հասկանալի է, որ քրդերն այս «թյուրիմացությունը» գնահատեցին ըստ արժանվույն, ինչից հետո նախ պայթեցվեց Իրանից Թուրքիա անցնող գազամուղը, դրան հետևեցին ևս մի քանի ահաբեկչություն Թուրքիայի արևելյան վիլայեթներում (Արևմտյան Հայաստանի տարածքում), սակայն, որ ամենակարևորն է, քրդերը հայտարարեցին, որ եթե Սիրիայի նախագահ Ասադն ընդունի իրենց պայմաններն, ապա քրդերը կմիանան սիրիական կառավարական զորքերին:
Այս ամենին հետևեց Թուրքիայի նոր քայլը: Վարչապետ Դավութօղլուն, իսկ հետո նաև նախագահ Էրդողանը հայտարարեցին, թե Անկարան մտադիր է թուրք-սիրիական սահմանի սիրիական հատվածում ստեղծել անվտանգության գոտի, տարածքը մաքրել իսլամական ահաբեկիչներից (այս դեպքում տարօրինակն այն է, որ իսլամիստներ այս տարածքում գրեթե չկան, քանի որ քրդական զինված ուժեն ու սիրիական բանակը ԻՊ-ի զորամիավորումներին ստիպել են նահանջել դեպի Սիրիայի խորք): Ընդ որում, Սիրիայի տարածքի մի մասն օկուպացնելու(այլ կերպ այս նախաձեռնությունը կոչել հնարավոր չէ) գործում օժանդակելու համար Անկարան ոչ միայն դիմել է ՆԱՏՕ-ի իր գործընկերներին, այլև նախաձեռնել է ՆԱՏՕ-ի արտակարգ նիստ: Ընդ որում, այս ամենն արվել է միջազգային իրավունքի նորմերի կոպտագույն ոտնահարմամբ, քանի որ նման մակարդակի որոշումներ կայացնելու մանդատ ունի միայն ու բացառապես ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը:
Այսպես թե այնպես, արդեն կարելի է նույնիսկ չկասկածել, որ Թուրքիան ներխուժելու է սիրիական տարածք՝ որպես արդարացում ունենալով «Իսլամական պետության» դեմ պայքարը: Եվ այս վստահության հիմքում ընկած է ոչ միայն հանգամանքը, որ ԱՄՆ նախագահ Օբաման արդեն իսկ հասցրել է հայտարարել Թուրքիային անվերապահ աջակցության մասին: Խնդիրն այն է, որ Անկարան այս կերպ փորձելու է կանխել Սիրիայի հյուսիսում քրդերի ամրապնդման և Իրաք-Սիրիա-Թուրքիա սահմանային եռանկյունում սիրիական ինքնավարություն (նվազագույնը) ստեղծելու սպառնալիքը: Դրա դեմ պայքարի համար Թուրքիան որպես գործիք ընտրել էր «Իսլամական պետությունը», որը, սակայն, չարդարացրեց Անկարայի հույսերը և Սիրիայի հյուսիսում քրդական ցեղասպանությունն ավարտին հասցնել չկարողացավ: Եվ այս պայմաններում Անկարան ստիպված է փոխել խաղի կանոնները և բաց խաղ սկսել: Իսկ դա նշանակում է, որ սիրիական պատերազմը թևակոխելու է նոր՝ ոչ պակաս արյունահեղ փուլ: Սակայն նախորդ փուլի հետ տարբերությունը լինելու է այն, որ պայթյունները որոտալու են ոչ միայն Սիրիայի կամ Իրաքի հյուսիսում, այլ բուն Թուրքիայի տարածքում: Ընդ որում, ամեն պայթյունից հետո դեռ պետք կլինի հասկանալ, թե ովքե՞ր են ռուբեր գործարկողները՝ Թուրքիայի կողմից լքված իսլամիստնե՞րը, թե՞ Թուրքիայի կողմից նոր պատերազմի մեջ ներքաշված քրդերը:
