02/02/2016 11:00
Ռեկորդային տարի՝ Հայաստանում բնապահպանական կրթության տեսանկյունից
Բնապահպանական կրթությունը «Հայաստան Ծառատունկ Ծրագրի» ռազմավարական առաջնահերթություններից է՝ սկսած 2005 թ.-ից, Հայաստանի ողջ տարածքում իրականացվող վերապատրաստումներով և սեմինարներով: Հազարավոր դպրոցականներ այցելում են բոստոնաբնակ Օհանյան ընտանիքի կողմից ֆինանսավորվող երկու կրթական կենտրոններ: Այս կենտրոններից մեկը գտնվում է Կարինի տնկարանի տարածքում, իսկ մյուսը՝ Մարգահովիտ գյուղում: «Հայաստան Ծառատունկ Ծրագիրն» («Էյ Թի Փի» բարեգործական հիմնադրամ) այստեղ անցկացնում է ինտերակտիվ դասընթացներ՝ բնապահպանական ամենատարբեր թեմաներով:
2015 թ.-ը բեկումնային տարի էր կենտրոններ այցելած աշակերտների քանակի իմաստով. Երևանից, Կոտայքից ու Արմավիրից Մայքլ և Վիրջինիա Օհանյանների անվան բնապահպանական կենտրոնի դասերին մասնակցել են 64 խմբեր՝ 1646 աշակերտներով. մի թիվ, որը զգալիորեն գերազանցում է նախորդ տարիների տվյալները: Մարգահովտում Մայքլ և Վիրջինիա Օհանյանների անվան բնապահպանական կենտրոններում անցկացվողղ դասընթացներին Լոռիի, Տավուշի, Գեղարքունիքի և Շիրակի մարզերի դպրոցներից հաճախել է 74 խումբ՝ 1971 աշակերտներով:
«Մենք համոզված ենք, որ միայն ծառ տնկելը բավարար չէ, երբ երկրում առկա է բնապահպանական խնդիրների վերաբերյալ սահմանափակ իրազեկվածություն»,- պարզաբանում է բնապահպանական կրթության ծրագրերի ղեկավար Ալլա Սահակյանը: «Բնապահպանական կրթության ծրագրի միջոցով «Էյ Թի Փի»-ն փորձում է կրթել այնպիսի պատասխանատու սերունդ, որը հոգ կտանի շրջակա միջավայրի մասին և կպաշտպանի այն»:
.jpg)
Մելանյա Սարուխանյանը Մարգահովիտ գյուղի դպրոցի 13-ամյա աշակերտուհի է և Օհանյան կենտրոնի այցելուներից: Նա «Էյ Թի Փի»-ի էկո-ակումբի ակտիվ անդամներից է, որի բացումը 2012 թ.-ին ոգևորության առիթ հանդիսացավ աշակերտների շրջանում: Մելանյան էկո-ակումբի մասին տեղեկացել է դպրոցում՝ իր ուսուցչուհի Գայանե Մարգարյանից, որը, միաժամանակ, էկո-ակումբի դասավանդողն է: 35 անդամ ունեցող (տարիքային երկու խումբ) էկո-ակումբը շաբաթական 3 հանդիպում է կազմակերպում: «Աշակերտները հաճույքով են դասերից հետո ժամանակ տրամադրում էկո-ակումբի հանդիպումներին. այստեղ նոր գիտելիքներ ստանալու համար միջավայրը խրախուսող է և հետաքիքիր», - ընդգծում է Ալլա Սահակյանը:
Օհանյան կենտրոնը, կարծես, դպրոցական գրքից վերցված նկարազարդ պատկեր լինի: Շենքի պատերի գունազարդումն իրականացվել է այնպես, որ արտացոլում է կենտրոնը օղակող սարերի ողջ գունապնակը: Կենտրոնի առջևում բացվող կանաչ այգիների ֆոնին Միրաք ընտանիքի անվան անտառվերականգնման տնկարանն է ծաղկում, իսկ Կենտրոնի ետնամասում թիկնած սարալանջին արագորեն թափ է առնում «Էյ Թի Փի»-ի հիմնած՝ Հրանտ Դինքի անվան հուշահամալիր-անտառը: Շենքի դիմաց գեղեցիկ ձևավորված, փորձարարական այգին է, որ, միաժամանակ, վերածվել է աշակերտների աշխատանքների յուրօրինակ ցուցահանդեսի: Այստեղ նրբորեն ձևավորված ծաղիկները, աճեցված բույսերն ու բանջարեղենը արդյունքն են այն գիտելիքների, որ երեխաները ձեռք են բերում էկո-ակումբի շրջանակներում:
Էկո-ակումբում Մելանյան սովորել է, թե ինչպես կարելի է ճիշտ կոմպոստացում իրականացնել, ծառեր տնկել, պատվաստել և, վերջապես, խնամել դրանք: Նա արդեն գիտի՝ ինչպես օրգանական եղանակով պայքարել միջատների դեմ և մաքուր ու անվտանգ բանջարեղեն աճեցնել: Հետաքրքրական է, որ «Էյ Թի Փի»-ի շնորհիվ գյուղում մեծ տարածում գտան բրոկոլին և բրյուսելյան կաղամբը, այն դեպքում, երբ այստեղ ավանդաբար աճեցվում էին սովորական կաղամբ և կարտոֆիլ:
Օհանյան կենտրոնում տեղադրված է մեղվի փեթակ, որի շնորհիվ աշակերտները ծանոթանում են մեղուների աշխատանքին, իրականացնում են դրանց խնամքը: Այս գիտելիքները հնարավորություն են տալիս ճիշտ պատկերացում կազմել էկո-համակարգում մեղուների կատարած կարևոր դերի մասին:
«Մեր վերջնանպատակը երեխային շրջակա միջավայրի հետ կապելն է: Մենք ցանկանում ենք նրանց սովորեցնել գնահատել բնությունը», - հավելում է Սահակյանը:
Երբ Մելանյային հարցնում ենք, թե ի՞նչն է հատկապես հավանում էկո-ակումբում, նա պատասխանում է. «Ակումբում գործնականում կիրառում ենք մեր տեսական գիտելիքները: Կենտրոնում օգտագործում ենք ժամանակակից, բայց միևնույն ժամանակ, բնությունը չվնասող տեխնոլոգիաներ, ինչպիսիք բացակայում են մեր դպրոցներում», նշում է Մելանյան ու հավելում. «Այստեղ հետաքրքիր տեսանյութեր և ֆիլմեր ենք դիտում…կենտրոնում շատ ավելի զվարճալի է գիտելիքներ ձեռք բերելը: Ես հիմա գիտեմ, որ բնությունը մեզ կյանք է պարգևում, ուստի մենք պարտավոր ենք հոգ տանել դրա համար»:
«Էյ Թի Փի»-ի Բնապահպանական ծրագրի կարևորագույն մասն աշակերտների համար այն է, որ ապահովվում է կապը նրանց սովորածի և առօրյա գործունեության միջև: Նրանք կիրառում են ստացված գիտելիքներն՝ իրենց այգիներում կոմպոստաացում իրականացնելու, թուղթը վերամշակելու և պլաստիկ շշերը վերաաօգտագործելու միջոցով: «Ես հաճախ եմ հեռախոսազանգեր ստանում մեր աշակերտների ծնողներից, որոնք բողոքում են, թե իրենց երեխաները թույլ չեն տալիս աղբը դեն նետել»,- կատակում է Սահակյանն ու գոհունակությամբ ժպտում. «Ահա և մեր աշխատանքի արդյունքը»:
Տեղի աշակերտների ներգրավմանը զուգահեռ, «Էյ Թի Փի»-ն նաև հյուրընկալում է սփյուռքահայ երիտասարդների՝ որպես մեր ամերիկյան գրասենյակի հետ համատեղ իրականացվող «Կառուցե՛նք կամուրջներ» ծրագրի բաղադրիչ: Հայաստանցի աշակերտներն այստեղ ծանոթանում են սփյուռքից ժամանած իրենց տարեկիցների հետ՝ միաժամանակ ստանալով բնապահպանական կարևոր գիտելիքներ:
Այսպես, 2015 թ.-ին «Էյ Թի Փի»-ն հյուրընկալել է սփյուռքի 6 դպրոցների աշակերտների, նրանց մասնակից դարձնելով Սարդարապատի և այլ պատմամշակութային վայրերում իրականացվող ծառատունկներին:
Կարևոր է նշել, որ բնապահպանական կրթության ծրագիրը վերապատրաստման դասընթացներ է անցկացնում նաև ուսուցիչների համար, ինչը թույլ է տալիս նրանց դպրոցում կիրառել «Էյ Թի Փի»-ի հրապարակած և Կրթության նախարարության կողմից հաստատված «Միտք սերմանի՛ր, ծառ տնկի՛ր» ուսումնական ձեռնարկը: Ծրագիրը նաև իրականացնում է դասընթացներ՝ տարբեր սեմինարների և ամառային ճամբարների շրջանակներում:
Հիմնադրման օրվանից «Էյ Թի Փի»-ն նկել է ավելի քան 4.9 միլիոն ծառ, հիմնել է երեք տնկարան, երկու կրթական կենտրոն և կանաչապատել է գյուղեր, վանքեր ու վանական համալիրներ, այգիներ ու ազատ տարածքներ` Հայաստանի և Արցախի ողջ տարածքում: Այս ընթացում հիմնադրամն աշխատանքով է ապահովել հարյուրավոր մարդկանց և կենսական կարևորության միջոցներ տրամադրել հազարավոր գյուղաբնակների:
