Ներդրումային ֆոնդի ձևավորումը պետության սուղ միջոցների պայմաններում փոքր-ինչ ռիսկային է. Ատոմ Մարգարյան

Կառավարության նոր ծրագրում նախանշված են մի շարք կետեր, որոնք ուղղված են Հայաստանի տնտեսության առաջընթացին: Հատկապես կարևորվում են ներդրողների գրավման և համապատասխան համագործակցության դաշտ ստեղծելուն ուղղված քայլերը: Ծրագրում առաջարկվող քայլերի հեռանկարների և արդյունավետության մասին Aysor.am-ի թղթակիցը զրուցեց տնտեսագետ Ատոմ Մարգարյանի հետ:

- Պարոն Մարգարյան, կառավարության նոր ծրագիրը նախատեսում է բիզնես հաշտարարի ինստիտուտի մշակում և 2018-ին դրա գործարկում: Ի՞նչ կարևոր խնդիրներ կլուծի այս ինստիտուտը:

- Մեր գործարար միջավայրի, ներդրումների հետ կապված հիմնական պրոբլեմներից մեկը դատական համակարգի անկատարությունն է: Երբ ներդրողները կոնֆլիկտներ են ունենում իրենց գործընկերների, պետության տարբեր ֆինանսական կառույցների հետ և խնդիրը լուծելու համար պետք է դիմեն դատարան: Այս պահի դրությամբ ակնկալիքներն այդքան էլ դրական չեն, բայց մյուս կողմից աշխարհում ընդունված պրակտիկա կա և նույնիսկ խորհրդային տարիներին գոյություն ունեին արբիտրաժային դատարաններ, որոնք ոչ թե առաջին ատյանի դատարանի նման վճիռ էին կայացնում օգուտ մեկի և ի վնաս մյուսի, այլ ուղղակի միջնորդ հաշտարարի ինստիտուտի դեր էին կատարում՝ փորձելով  խնդրի լուծման շուրջ համաձայնության գալ և հաշտեցնել կողմերին:  

Բիզնես հաշտարարի ինստիտուտի գլխավոր ֆունկցիան մինչև դատարան գնալը կոնֆլիկտի լուծումն է: Սա արբիտրաժային դատարանի նոր ձևակերպումն է: Եթե իսկապես նման ինստիտուտ ստեղծվի և լուծի իր առջև դրված խնդիրները, սա թույլ կտա կայացնել արդար որոշումներ՝ խնայելով ժամանակն ու ծախսերը: Բնական է, որ եթե կողմերը գան համաձայնության, ապա կոնֆլիկտի արդար լուծման հավանականությունը կմեծանա, ինչը կնպաստի նաև կոռուպցիոն գործոնի նվազմանը, սա էլ իր հերթին կհանգեցնի ներդրողների մոտ վստահության մեծացման:

- Ասացիք, որ ներդրողների համար Հայաստանը գրավիչ չէ դատական համակարգի անկատարության պատճառով, կարծո՞ւմ եք բիզնես հաշտարարի ինստիտուտի ստեղծումից բացի՝ ներդրողների համար կարող է գրավիչ լինել նաև ծրագրում ամրագրված որոշակի գումարից ավել ներդրում կատարած օտարերկրացիներին քաղաքացիություն շնորհելու հայեցակարգի մշակումը:

- Կարծում եմ՝ այո: Կառավարության ծրագրի հենասյուներից մեկը ներդրողներին Հայաստան բերելն է, ներդրողների ակտիվացումն ու օտարերկրյա ներդրումների ավելացումը, իսկ դրա համար հստակ քայլեր և ինստիտիտուցիոնալ օրենսդրական որոշումներ են հարկավոր, որոնցից մեկը քաղաքացիության ինստիտուտի ընդլայնումն է: Բնական է, եթե մարդ երկրում կատարում է երկարաժամկետ, մեծ ծավալի ներդրումներ, ստեղծում է աշխատատեղեր և իր բիզնեսի երկարաժամկետ ապագան կապում է այդ երկրի հետ, հետևաբար այդ մարդը բազմաթիվ թելով կապվում է այդ երկրի իրողություններին և նրան քաղաքացիություն շնորհելու հնարավորություն պիտի տալ: 

Սա ընդունված ձևաչափ է, որը բազմաթիվ երկրներ բարեհաջող կիրառել են: Դրա իրագործումը վստահություն է ներդրողների համար: Այսպիսով, նրանք որպես օտարերկրացիներ այլևս չեն ունենա խնդիրներ տարբեր տեսակի ծառայություններից օգտվելիս, բացի այդ՝ կապահովվի նրանց ազատ տեղաշարժը: Նրանք այլևս վիզային սահմանափակումներ չեն ունենա: Մենք ունենք երկքաղաքացիության ինստիտուտ, ինչը թույլ է տալիս լուծել այս խնդիրը:

- Կառավարության ծրագրով նախատեսվում է նաև ներդրումային ծրագրերի ֆինանսավորման աջակցության նպատակով պետության կողմից ներդրումային ֆոնդի ձևավորում: Ի՞նչ է սա ենթադրում:   

- Պետությունը սուղ միջոցների պայմաններում այդպիսի ֆոնդ ձևավորելը փոքր-ինչ ռիսկային է: Ամբողջ խնդիրն այն է, թե ներդրված գումարներն ինչ նպատակների կուղղվեն և ներդումների հատկապես որ տեսակները կխրախուսվեն:

Շատ երկրներ, ինչպես Սինգապուրը և Իսրայելը, հաջողությամբ կիրառում են նման ֆոնդերը օրինակ սկսնակ բիզնեսի բարձր տեխնոլոգիական արտադրության համաֆինանսավորման համար: Այսպիսի նախաձեռնությունը Հայաստանի նման երկրի համար կարևոր և արդյունավետ կարող է լինել, եթե այն օրենսդրորեն հիմնավորվի, համապատասխան որոշումների մակարդակով աջակցություն ապահովվի և մշակվի համապատասխան քաղաքականություն: Սա չի կարող լինել սոսկ ֆինանսական հերթական ինստիտուտը, որը կոչված է լուծելու ցանկացած բիզնես աջակցություն: Այն պետք է հստակ թիրախ ունենա և շատ բարձր արդյունավետությամբ ներդրումային նախագծերի աջակցության աղբյուր լինի: