04/07/2017 12:14
Սկսեց պաղպաղակները համբույրներով վաճառել, ասում էր՝ դե պաչի, որ բացեմ սառնարանը, վերցնես. Խոսում են սեռական բռնության զոհերը
Դեռահաս երեխաների նկատմամբ տղամարդու սեռական ոտնձգությունների մասին վերջերս «Ինքնագիր» հանդեսում բարձրաձայնած Նանա Մանուչարյանի պատմությունը բուռն քննարկման տեղիք տվեց։ Կինը իր ու շատ երեխաների նկատմամբ ամուսնու սեռական ոտնձգությունների մասին պատմությունը ներկայացրել էր հանրությանը՝ նպատակ ունենալով գտնել արդարություն, պատժել տարիներ շարունակ ազատության մեջ գտնվող բռնարարին։
Այդ հոդվածի շուրջ սոցիալական ցանցերում ծավալված քննարկումներում շատերն էին պնդում, թե Հայաստանում երեխաների նկատմամբ սեռական բռնությունների դեպքերը շատ քիչ են։ Պաշտոնական վիճակագրության համաձայն, 2015-ին երեխաների նկատմամբ սեռական բռնության 75 դեպք է արձանագրվել, 2016-ին դեպքերի բացահայտումները կտրուկ աճել են՝ հասնելով 115-ի։
Սակայն սա ամբողջական պատկերը կարող է չլինել, քանի որ «զոհերը» պարզապես չեն խոսում իրենց հետ պատահածի մասին, ամաչում են, վախենում են հասարակական կարծիքի ճնշումներից, ինչն էլ պատճառ է լինում, որ նրանք թաքցնեն իրենց հետ կատարվածը։ Հայաստանում մանկապղծության բացահայտման վերջին աղմկահարույց դեպքը Նուբարաշենի թիվ 11 հատուկ դպրոցում տեղի ունեցածն էր, երբ ուսուցիչ Լևոն Ավագյանը տարիներ շարունակ սեռական ոտնձգություն է իրականացրել դպրոցի աշակերտուհիների նկատմամբ։ Հանցագործության մասին առաջինը բարձրաձայնեց ակտիվիստ Մարիամ Սուխուդյանը և արդյունքում ուսուցիչը, ընդունելով իր հանցանքը, դատապարտվեց։
Aysor.am-ը սկսում է մանկապղծության զոհերի բացառիկ շարք, որի շրջանակներում մարդիկ ներկայացնում են իրենց հետ տեղի ունեցածը և այն, թե ինչպես են դա հաղթահարել։
Հայ գրականության մեջ առաջին բարեհաջող քայլերն անող երիտասարդ Կարինան Aysor.am-ի թղթակցի հետ զրույցում առաջին անգամ է խոսել իր նկատմամբ բռնաբարության փորձի մասին։
Պաղպաղակ վաճառողը և 12 տարեկան աղջնակը
Ինձ հետ բռնաբարության փորձ պատահել է 12 տարեկանում, տան մոտակայքի կրպակի տերն է սեռական ոտնձգություններ թույլ տվել։ Ես միշտ շփվող երեխա եմ եղել ու, բնական էր, ինձ գրկում ու համբուրում էին շատերը, հաճախ լավ խոսքեր էին ասում, գովում էին։ Վաճառողը ևս բացառություն չէր, սկզբում նորմալ էի վերաբերվում։ Միշտ ասում էր, որ շատ առանձնահատուկ ու աչքի ընկնող բալիկ եմ, հարցեր էր տալիս, թե որտեղ եմ սովորում, ինչով եմ զբաղվում, ինչ հետաքրքրություններ ունեմ՝ այդպիսով ստեղծելով մտերմիկ տրամադրություն։ Դե ինքն էլ մեր դիմացի շենքում էր ապրում, ի՞նչ կար թաքցնելու։ Հետո, իմ սիրելի պաղպաղակից միայն իր կրպակում կար մեր տարածքում, ու իմ նախընտրած տեսակից ինձ համար հատուկ պահում էր․ բա ո՞նց չսիրես նման մարդու։
Սկսեց պաղպաղակները համբույրներով վաճառել, ասում էր՝ դե պաչի, որ բացեմ սառնարանը, վերցնես։ Հետո ինքն էր այտս համբուրում, մի քանի անգամ առաջարկել է վիզս ու փորս համբուրել, բայց մերժել եմ։ Հետո նկատեցի, որ իմ պաղպաղակի արկղը սառնարանի ներքևում է դնում, խնդրում, որ ես կռանամ ու վերցնեմ, ու այդ դիրքով ինձ մեջքից իբր բռնում ու օգնում էր, բայց հիմա եմ հասկանում, որ սեռական օրգաններով հետույքիս էր կպնում։ Ես տնեցիներին ոչինչ չէի ասում, նախ վախենում էի, որ կզայրանան, հետո այդ պահին պաղպաղակն իմ աչքին ավելի կարևոր էր թվում, շատ էի սիրում, հո չէի՞ զրկվելու։
Այսպես երևի երկար կշարունակվեր, մինչև մի օր չասեր, որ սենյակ ունի իր կրպակի մեջ, ասաց՝ շոգ է, արի պառկի, հանգստացի մի քիչ, ասացի, որ չեմ ուզում, խաղալուց չեմ հոգնել, ձեռքիցս բռնեց ու սկսեց քարշ տալ սենյակ, ընթացքում բերանս փակելով ու շորտս իջեցնել փորձելով։ Թեթևակի խեղդում էր ինձ ու տեսնելով, որ խփում եմ ոտքերով, ինքը փորձեց իր շալվարն արձակել։ Ցերեկվա ժամ էր, փողոցում մարդ չկար, ինչ-որ կերպ ստացվել է խփել ու փախնել արագ։ Այդ դեպքից հետո էլ չմտա նրա խանութ։ Մեջս վերջերս եմ քաջություն գտել այս ամենը մորս պատմելու, բայց երևի շուտ էր պետք։ Այդ մարդն արդեն մահացել է, հիվանդությունից ու շատ ծանր մահով, էլի նոր եմ իմացել ու, եթե անկեղծ, շատ ուրախ եմ։
«Ես եզակի դեպքը չեմ»
Ես եզակի դեպքը չեմ, նմանօրինակ պատմություններ շատերի հետ է պատահում, ուղղակի չեն խոսում, որովհետև հասարակությունը չի հասկանում, որովհետև մտածում են՝ ինձ հետ նման դեպք չի պատահել, ուրեմն՝ չկա, տարածված չէ։ Տղամարդիկ ավելի անհանդուրժող են, կարծում են, թե բոլորն իրենց պես են՝ առողջ հոգեբանությամբ, ու չեն հավատում, որ սեռական ոտնձգությունները կարող են տարածված լինել։
Բայց արի ու տես, որ դա փաստ է, պատճառը փակ հասարակություն լինելն է՝ կարծրատիպեր սիրող ու պիտակներ փակցնող։ Դրա համար էլ շատերը լռում են։ Գուցե սա էլ մտածեն, թե հորինել են, որովհետև անանուն է լինելու։ Դա ընդամենը արդարացում է, վախ՝ տեսնելու իրականությունը։ Խնդրում եմ հատկապես ծնողներին չտրվել իրենց ուզած մտքերին ու անտեսել այս փաստը, բայց և ավելորդ լարվածություն չմտցնել երեխաների մեջ։ Ուղղակի փորձեք երեխաների վստահությունը շահել, որպեսզի ձեզ ընկերոջ պես վերաբերվեն ու կիսվեն ամեն մանրուքով, այդ ժամանակ կնկատեք ու կկարողանաք կանխել նման մարդկանց քայլերը։
Հետևանքը՝ առաջացան խնդիրներ տղամարդկանց հետ
Ես շատ լուրջ խնդիր ունեմ տղամարդկանց հետ մինչ օրս։ Հատկապես «մարմնային» հարցերում։ Ինձ համար պաշտպանության մեթոդ գտա, օրինակ, սկսեցի արհեստականորեն ավելորդ քաշ հավաքել, գդալով շաքարավազ էի ուտում, որովհետև համարում էի, որ եթե տգեղ լինեմ, ինձ մոտ չեն գա։ Բայց հետո հասկացա, որ, որպես այդպիսին, գեղեցկությունը հարաբերական է ու չի կարելի առողջությանդ այդպես վնասել։ Հիմա արդեն ինչ-ինչ առողջական հարցերի համար բժշկի ցուցումն է նիհարելը, բայց նկատում եմ, որ էլի ձգձգում եմ, գիտակցում եմ կարևորությունը, պատկերացնում եմ՝ ինչ լավը կլինեմ, բայց չեմ կարողանում ինձ համոզել ու սկսել նիհարել։ Ի դեպ, միակը չեմ. շփում ունեցել եմ սեռական բռնության կամ ոտնձգության հանդիպած աղջիկների, նրանցից շատերն ավելորդ քաշի խնդիր ունեն։
Իսկ տղամարդկանց հետ դժվար է լիարժեք բացվելը, շատ սուր վախ կա սեռական հարաբերություններից ու չնայած գիտակցում ես, որ բնական բան է, էլի չես կարողանում հաղթահարել։ Դժվար է դառնում վստահելը, անընդհատ կամուկացի մեջ ես լինում։ Ուղղակի չպետք է տրվել այդ մտքերին, չնայած հնարավոր չէ նման դառը փորձը հետագայում իր հետքը չթողնի։ Ես որքանով կարողանում եմ փորձում եմ փոխվել,հոգեբանի հետ էլ եմ զրուցել, շատ դրական ազդեցություն է թողել, մնում է արդեն կոնկրետ քայլերով ու վախը հաղթահարելով ամրապնդել դա։
Ի՞նչ անել, որ սեռական բռնության զոհերը խոսեն
Դադարել ձևացնել, թե նման բան չկա։ Դադարել ասել, որ օրինակները հորինված են, որ եզակի դեպքեր են։ Ոչ, դրանք եզակի դեպքեր չեն, որովհետև փակ ու որևէ թեմայով չխոսող հասարակության մեջ նման դեպքերը շատանում են մեխանիկորեն։ Պարզ բան է։ Այո, միայն Հայաստանում չէ, ամբողջ աշխարհում էլ կա նման երևույթ, բայց չպիտի սա որպես հասարակ ու բնական բան դիտարկվի։ Հետո, պետք է ազատվել տարատեսակ պիտակներից։ Օրինակ, եթե աղջիկը կույս չէ, միանգամից դիտարկում են իբրև անբարոյականի։ Հիմարություն։ Ժամանակն է հասկանալու, որ ամեն մարդ իր մարմնի տերն է, կարիք չկա այն պիտակավորել ու քննարկել։ Ի դեպ, սրանից շատերն օգտվում են, քիչ չեն դեպքերը, երբ ազատ կյանքով ապրող աղջիկներ հայտարարում են, թե իրենց բռնաբարել են, որպեսզի չխոսեն իրենց ապրած կյանքի մասին։ Հենց սրանից ելնելով են նաև կոմպլեքսավորվում իսկապես բռնության ենթարկվածները։ Որովհետև սկսել են շահագործել նման դեպքերը։ Չշահագործելու համար պետք է թույլ տալ խոսել աղջիկներին, չքննարկել ու չմեղադրել նրանց, ըստ այդ ցուցմունքների դատական գործեր հարուցել ու պատժել մեղավորներին։
Մեր զրուցակցի անունը պայմանական է։ Aysor.am-ը պատրաստ է հարթակ տրամադրել սեռական ոտնձգության զոհ դարձած նաև այլ մարդկանց։ Գաղտնիությունը երաշխավորվում է:
