Արամայիս Գրիգորյան. Յուրաքանչյուրս մեր տեղում պետք է կարողանանք պատասխանատու կերպով վերաբերվել հարցերին

Aysor.am-ը ամփոփում է տարին: Յուրաքանչյուր ոլորտի տարեկան ամփոփումը՝ նախարարի հետ: Այսօր բնապահպանական խնդրիների, ինչպես նաև 2015 թվականի համար նախատեսվող ծրագրերի մասին զրուցել ենք ՀՀ բնապահպանության նախարար Արամայիս Գրիգորյանի հետ:

-Ավարտում ենք տարին: Կարճ ժամանակ է՝ աշխատում եք նախարարի պաշտոնում: Որքանո՞վ հասցրեցիք ծանոթանալ ոլորտում առկա խնդիրներին:

-Արդեն շուրջ 8 ամիս է, ինչ այս ոլորտում եմ: Այս ամիսների ընթացքում հասցրել եմ լինել բնապահպանական խնդիրներ ունեցող գրեթե բոլոր մարզերում, նախարարության ենթակայության ներքո գործող մարզային կառույցներում: Ի սկզբանե, ինքս իմ առջև յուրաքանչյուր խնդրին տեղում հանգամանալից ծանոթանալու, ապա միայն որոշումներ կայացնելու և արդյունավետ լուծումներ գտնելու խնդիր եմ դրել:

-Ի՞նչ ձեռքբերումներ ու բացթողումներ ունենք այս տարի ոլորտում: Ի՞նչ ծրագրեր կան, որոնք չհասցրեցիք իրականացնել 2014 թվականին, և որոնք նախատեսել եք իրականացնել հաջորդ տարի:

-Բացթողումը, կարծում եմ, ճիշտ որակում չէ. ոլորտում ունենք տարբեր խնդիրներ, որոնց փորձում ենք լուծում տալ` ըստ առաջնահերթության: Վերջին շրջանի կարևորագույն խնդիրը ոլորտում Արարատյան արտեզյան ավազանի ջրային ռեսուրսների խնայողության անհրաժեշտությունն էր, որն առաջ էր եկել ստորերկրյա խորքային ջրերի` նախատեսվածից ավելի օգտագործման հետևանքով: Ուրախությամբ պետք է նշեմ, որ հենց այս ոլորտում էլ արձանագրել ենք տարվա ձեռքբերումը, քանի որ տարվա ընթացքում մեզ հաջողվել է  լուծարել, կոնսերվացվել կամ փականային ռեժիմի բերել 266 հորատանցք, որի արդյունքում խնայվել է մոտ 23.886 լ/վ ջուր, ինչը տարեկան կազմում է մոտ 753 մլն խ/մ: Հիշեցնեմ, որ սույն թվականի հուլիսի 16-ին ԲՆ ստեղծվել է հատուկ աշխատանքային խումբ, որն ամենօրյա դաշտային աշխատանքների արդյունքում կարողացավ խնայել քաղցրահամ խմելու ջրի մեր ունիկալ շտեմարանը:
 

-Պարոն նախարար, Սևանա լճի մակարդակն այս տարի բավականին  նվազել է նախորդ տարվա համեմատ`  մոտ 5 սմ-ով: Թեև բազմիցս են մասնագետները ահազանգել, բայց Սևանն այսօր էլ շարունակում է խնդիր մնալ: Այս ուղղությամբ ի՞նչ քայլեր են մշակվել:

- Տարվա ընթացքում Սևանա լճից լրացուցիչ ծավալով ջրի բացթողումն իր օբյեկտիվ պատճառներն ուներ`  կապված տարվա սակավաջրության և ոռոգման խնդիր լուծելու հետ:  Հուսադրող է այն, որ 2001 թվականից  Սևանա լճի մակարդակը բարձրացել է շուրջ 3.7 մետրով: Համաձայն «Սևանա լճի էկոհամակարգի վերականգնման, պահպանման, վերարտադրման և օգտագործման միջոցառումների տարեկան ու համալիր ծրագրերը հաստատելու մասին» ՀՀ օրենքի պահանջների՝  2001թ. մինչև 2014թ. ավարտը լճի մակարդակի բարձրացման տեմպերի թիրախային հաշվարկային ցուցանիշը պետք է   կազմեր 2.81 մ (տարեկան 21.6սմ): Այսօրվա իրավիճակով լճի բարձրացման ցուցանիշը փաստացի 0.89 մ-ով գերազանցում է օրենքով նախատեսված լճի մակարդակի բարձրացման  տեմպի ցուցանիշը: Ասեմ, որ Արփա-Սևան ջրատարի վերանորոգումն առաջիկայում մեզ թույլ կտա առավել մեծ ծավալի ջուր տեղափոխել Սևանա լիճ:

-Նախարարությունը նոր որոշում ընդունեց, ըստ որի՝ այս շրջանում արգելվում էր ձկնորսությունը Սևանում: Ու թեև այս առումով հնչեցին և՛ բացասական, և՛ դրական կարծիքներ, բայց ձկնապաշարների ավելացումը հատուկ մարտավարություն է պահանջում: Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ ազդեցություն կունենա նոր մարտավարությունը Սևանում ձկնապաշարների ավելացման վրա: Արդյո՞ք նման որոշումը կկանխի՞ ձկնագողությունը:

- 2014թ. նոյեմբերին պետական բյուջեի միջոցների հաշվին «Ձկան պաշարների համալրման ծառայություններ» ծրագրի շրջանակներում Սևանա լիճ է բաց թողնվել ամառային իշխանի 200,0 հազ.հատ (3 և ավելի գրամ) և գեղարքունիի 166,7 հազ. հատ (5 և ավելի գրամ) մանրաձուկ: Սիգ և իշխան ձկնատեսակների ձվադրման ժամանակահատվածում ձկների բնական վերարտադրությունն ապահովելու նպատակով ՀՀ բնապահպանության նախարարի 27.11.2014թ. N 361-Ա հրամանով 2014 թվականի դեկտեմբերի 8-ից մինչև դեկտեմբերի 25-ը ժամանակավորապես դադարեցվել է Սևանա լճում և լիճ թափվող գետերում ձկան և խեցգետնի որսը: Կազմակերպվել են շրջիկ հսկողություն և ստուգայցեր Սևանա լճի առափնյա տարածքներում և գետաբերաններում հրամանի կատարումն ապահովելու նպատակով: Ներկայումս մշակվում են նախագծեր իշխանի պաշարների բնական վերարտադրությունը Սևանա լիճ թափվող գետերով կազմակերպելու նպատակով: Ինչ վերաբերում է որսագողության խնդրին, ապա ասեմ, որ միայն հսկողության խստացմամբ հարցը չի լուծվում, անհրաժեշտ է որ մարդիկ էլ հասկանան, որ այս շրջանում պետք է դադարեցնել որսը ապագայում ձկնային հարուստ պաշար ունենալու նպատակով: Թե լիճը, թե ձուկը բոլորինս է, մեր ազգային հարստությունն է, և յուրաքանչյուրս մեր տեղում պետք է կարողանանք պատասխանատու կերպով վերաբերվել հարցին:

Ընդհանուր առմամբ ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ Սևանա լճում սիգի վտառի գլխաքանակը նախորդ տարվա համեմատ կայունացել է: Կայունացել են նաև խեցգետնի և կարաս ձկնատեսակի գլխաքանակները: Սևանա լճում էնդեմիկ, անհետացող տեսակների` հատկապես իշխանի վերջին տարիներին կանոնավոր կերպով իրականացվող ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ լճում դրանց պոպուլյացիան ավելացել է:
    
-Բնապահպանական լուրջ խնդիր է նաև հանքարդյուանբերությունը: Այս ուղղությամբ նախարարությունը ի՞նչ մարտավարություն է վարում: Որո՞նք են այն հիմնական մեխանիզմները, որով նախարարությունը փորձում է լուծել ոլորտում առկա խնդիրները:

-Այո հանքարդյունաբերության ոլորտում ևս բազմաթիվ են անելիքներն ու խնդիրները: Հաճախ տարբեր անհատներ կամ ՀԿ-ներ դեմ են արտահայտվում հանքերի շահագործմանը մեր երկրում, սակայն բարձր գնահատելով մեր երկրի բնապահպանությամբ մտահոգվող բոլոր ՀԿ-ներին և անհատներին, ես պետք է ասեմ, որ մենք զարգացող երկիր ենք, ունենք տնտեսության զարգացման խնդիր և պետք է խրախուսենք մեր երկրի տարբեր ոլորտներում կատարվող ներդրումները, այդ թվում և հանքարդյունաբերության: Այլ հարց է, որ մենք պետք է կարողանանք արդյունավետ վերահսկողություն իրականացնել հանքարդյունաբերության ոլորտում, պահանջել պատասխանատու գործունեություն և ստանձնած պարտավորությունների պատշաճ կատարում: Աշխատանքային այցերով եղել եմ Լոռու և Սյունիքի մարզերի մետաղական օգտակար հանածոների հանքավայրերում, տեղում ծանոթացել դրանց շահագործման հետ կապված բնապահպանական խնդիրներին, որից հետո հանքավայրերը շահագործող կազմակերպություններին հանձնարարական¬ներ են տրվել շրջակա միջավայրի պահպանության դրամագլխին հատկացումների կատարման ընթացքի կանոնակարգման վերաբերյալ:
Արդյունքում` այս տարի նշանակալից ձեռքբերումներ են գրանցվել շրջակա միջավայրի պահպանության դրամագլխին և օգտակար հանածոների արդյունահանված տարածքի, արդյունահանման ընթաց¬քում առաջացած արտադրական լցակույտերի տեղադիրքի և դրանց հարակից համայնք¬ների բնակչության անվտանգության ու առողջության ապահովման նպատակով մշտադիտարկումների իրականացման նպատակով վճարումների համալրման հարցում: Միայն 2014թ.-ի ընթացքում շրջակա միջավայրի պահպանության դրամագլխին հատկացվել է 441.6 մլն.դրամ, իսկ բնակչության անվտանգության ու առողջության ապահովման նպատակով մշտադի¬տարկումների կատարման համար հատկացվել է 39.մլն.դրամ: Նշեմ, որ 2004-2014թթ շրջակա միջավայրի պահպանության դրամագլխում կուտակված է եղել շուրջ 432 մլն. դրամ գումար:

-Բոլորովին վերջերս հանդիպում եք ունեցել Միացյալ Թագավորության դեսպան Քեթրին Լինչի հետ: Քննարկել եք նաև էկոտուրիզմի զարգացման  վերաբերյալ հարցեր: Այս առումով ի՞նչ պայմանավորվածություններ են ձեռքբերվել և ի՞նչ հնարավորություններ ունի Հայաստանը:

- Հայաստանն իր առանձնահատուկ բնությամբ և կենդանատեսակներով իրոք շատ դիտարժան երկիր է, և մենք խնդիր ենք դրել մեր առջև բնության հատուկ պահպանվող տարածքներում զարգացնել էկոտուրիզմը: Այդ նպատակով բանակցում և համագործակցում ենք տարբեր միջազգային կազմակերպությունների հետ: Ազգային պարկերում կառուցվում կամ համալրվում են այցելուների կենտրոնները, մշակվում են նոր երթուղիներ:

-Առջևում Ամանորն է, ո՞րն է ձեր ամանորյա բարեմաղթանքը

-Շնորհավորում եմ մեր ժողովրդին Ամանորի և Սուրբ Ծնունդի առթիվ: Ցանկանում, որ գալիք տարում մեր պետությունը  լինի ավելի հզոր ու կայուն, տարին լինի խաղաղության և բարեկեցության տարի յուրաքանչյուր հայի համար:

-Կարծիք կա, որ առաջիկայում նախատեսվում է միացնել բնապահպանության և գյուղատնտեսության նախարարությունները: Որքանո՞վ է իրատեսական դրա հավանականությունը և անհրաժեշտությունը:

-Նախարարությունների միավորումը կառավարության որոշելու հարցն է: