10/04/2017 20:01
Պայմանավորվել ենք, որ այդ մասին ոչ մեկս չի պատմի, բայց այս անգամ բացառության կարգով խոստումս «կխախտեմ». Շանթ Ղազարյանը՝ ապրիլյան պատերազմի դժվար օրերի մասին
Ապրիլյան պատերազմից մեկ տարի անց էլ սպիները թարմ են: Մեր կողքին հերոսներ են ապրում, ովքեր սեփական կյանքն ու առողջությունն անտեսելով, ապացուցեցին՝ ուրիշի ունեցվածքին աչք տնկողը հեռուն չի գնա, տանտերը միշտ իր սեփականության պաշտպանն է:
Ցանկալի է, որ նման ապրիլներ էլ երբեք չկրկնվեն, բայց «ոչինչ ու ոչ ոք չի մոռացվում» խոսքերի ճշմարտությունը հենց նրանում է, որ 2016-ի ապրիլի միջով անցած, պատերազմ ապրած տղաներն այսօր մեր հպարտությունն են, մեր երկրի, բանակի իրական դեմքը:
Ապրիլյան քառօրյայի մասնակիցներից Շանթ Ղազարյանը վերհիշում է. 2016 թվականի ապրիլի 1-ի լույս 2-ի գիշերը գումարտակում էր.
«Ամեն ինչ սկսվեց գիշերվա 02:30-ին: Մոտ 12 ժամ չէինք կարողանում այնտեղից դուրս գալ: Դիտավորյալ ռմբակոծում էին, որ չկարողանանք օգնության հասնել դիրքերում գտնվող տղերքին: Մյուս օրը՝ ժ. 14:30-ի հատվածում, իրենք տանկերով գրեթե հասնում էին Թալիշ գյուղ: Այդ ռմբակոծության տակ ստիպված եղանք դուրս գալ»:
Շանթն ու ընկերները դիրքեր են բարձրացել ու ամեն գնով վերադարձրել նաև կորցրած դիրքերը: Ապրիլի 5-ին կնքված հրադադարի արդյունքում՝ թշնամին, կարծես, լուռ էր: Բայց արի ու տես՝ փախչելուց առաջ հակառակորդը, ձեռագրին համապատասխան, իր վայրենի հետքն էր թողել՝ ականներ թողնելով խրամատում: Հրադադարից ժամեր անց ականներից մեկի պայթյունից էլ մեր հերոսն աջ ոտքի ստորին վերջույթի մի մասը կորցրեց:
«Բնականաբար, իմ ամենադժվար օրը վիրավորվելուս օրն էր (մտածում է՝ հեղ.)… Բայց գիտեք, վիրավորումը ոչ մի դեր չի խաղացել, ամեն ինչ նորմալ է, առաջվա պես: Իմ արած ոչ մի քայլի համար ո՛չ ափսոսում եմ, ո՛չ էլ փոշմանում: Ավելի լավ, որ սկզբում չվիրավորվեցի, կարողացա մինչև վերջ տղաների կողքին լինել ու օգնել՝ ինչով կարող եմ», - նկատեց Aysor.am-ի զրուցակիցը:
Փոքր-ինչ տարակուսանքով հարցին՝ պատերազմի դաշտում զվարճալի դրվագներ էլ են լինում չէ՞, վանաձորցի հերոս-զրուցակիցս մի պահ սկսեց ծիծաղել: Մտածեցի՝ հարցս էր անտեղին, պարզվեց՝ հիշելու բան ուներ, իրականությունից հեռու չէր:
«Մի պատմություն կա, Լազգիյան Արմանի հետ է կապված: Ճիշտ է, պայմանավորվել ենք, որ այդ մասին ոչ մեկս չի պատմի, բայց այս անգամ բացառության կարգով խոստումս «կխախտեմ»… Գիշերը գումարտակից կիսահագնված էինք դուրս եկել, չէինք հասցրել նորմալ հագնվել: Այդ գիշեր Թալիշի սկզբնամասում մնացինք: Բավական ցուրտ էր, Արմանն էլ չէր հասցրել բուշլատը հագնել, շապիկով էր: Գյուղում մարդ չկար, որոշեցինք մտնել տները, տաք շոր-մոր, «կուռտկա» հագնի, նոր բարձրանանք դիրքեր: Դրսում սպասում էինք, մինչև Արմանը դուրս գա տանից: Մեկ էլ տեսնենք եկավ. մեծ, փափուկ, տատիկի շագանակագույն խալաթ էր գտել, հագել, ինքն էլ հաղթանդամ տղա է, ոնց որ մեծ արջ լիներ: Նույնիսկ մեր գումարտակի հրամանատարը չկարողացավ իրեն զսպել», -ծիծաղելով պատմեց նա:
Քառօրյայի հերոսն իր հերոսներն ունի՝ Մոնթեն, Սամվել Բաբայանն ու սպարապետ Վազգեն Սարգսյանը, բայց երբեք չի մտածել, որ նրանց անցած ուղին կշարունակի: Նկատում է՝ հատկապես ոգևորող էր, որ Մոնթեն թողեց իր դրսի կյանքն ու եկավ ծանր պատերազմական վիճակի մեջ գտնվող Հայաստան, Արցախ: Այս երեք հերոսների մասին այնպիսի պատմություններ են լսել, որ չզարմանալն անհնար է:
Մենք՝ քաղաքացիական կյանքով ապրողներս, պատերազմի թոհն ու բոհը տեսել ենք այնտեղ գտնվող ու պայքարող տղաների աչքերով: Ու դրանից մեր կյանքում, ներաշխարհում էլ շատ բան է փոխվել: Անփոփոխ չեն մնացել նաև այս տղաների նպատակները, երազանքներն ու հոգեկան աշխարհը: Մանկության ընկերներին ավելացել են մարտական ընկերները՝ նոր որակ հաղորդելով հարաբերություններին:
«Իհարկե, պատերազմը շատ բան սովորեցրեց, բայց կյանքն ընթանում է բնականոն հունով, այնպես, ինչպես պատերազմից առաջ: Իմ ընկերները, հիմանակում, ծառայած տղաներ են, ու բոլորիս մեջ էլ մի բան փոխվել է: Երևի՝ առավել հասունացել ենք», -խոստովանեց նա:
Տղաների (նկատի ունեմ մարտական ընկերների) հետ հաճա՞խ եք հանդիպում հարցը Շանթին միանգամից զվարճացրեց. «Տղաների հետ ավելի հաճախ եմ հանդիպում, քան` աղջիկների»… Հետո միանգամից լրջացավ ու ընդգծեց.
«Մանկության ընկեր ունեմ, ում հետ մեծացել ենք, նույն տեղում ծառայել, կռվել, ու հիմա էլ ամեն օր միմյանց տեսնում ենք: Հաճախ հանդիպում եմ այն ընկերոջս, ով վիրավորված ժամանակ ինձ փրկեց ու հանեց այդտեղից… Երբ իրար գլուխ ենք հավաքվում, այլ հիշողություններ ենք ունենում, ամեն ինչին նույն աչքերով ենք նայում»:
Շփվելով մեր կողքին ապրող ապրիլյան հերոսների հետ՝ նկատելի է՝ անկախ տեսածից ու ապրածից, այս տղաները մնացել են կենսախինդ՝ չկորցնելով լավատեսությունն ու ձգտումը: 5 օր ապրելով պատերազմի դաշտում, մաքառելով թշնամու դեմ, այնուհետև ոտքի վիրավորում ստանալով՝ Շանթ Ղազարյանը շարունակում է կյանքին նայել նույն աչքերով:
«Պատերազմի օրերին օգնում էր մթնոլորտը: Ամեն մի դիրք, կարծես, մի մեծ ընտանիք, հայկական օջախ լիներ: Բոլորն առաջնահերթ մտածում էին, թե ինչպես իրենց օջախը, դիրքը պահեն, ընկերոջը օգնեն, փրկեն: Յուրաքանչյուրս մեր մասին մտածում էինք վերջին հերթին… Ասեմ, որ մեզ շատ օգնեցին նաև կամավորականները: Տեսնում էինք՝ 50-55 տարեկան մարդիկ են, իրենց համար վազելն առավել դժվար է, բայց մեզանից առաջ էին ընկնում… Վիրավորվելուց հետո էլ մեզ աջակցեցին 90-ականներին նույն մեր վիրավորումներից ստացած տղերքը: Նրանք հաճախ էին գալիս, զրուցում մեզ հետ, ինչը մեր հոգեբանության վրա դրական ազդեցություն էր գործում: Էլ չասեմ մեր բժիշկ Մկրտիչ Գինոսյանի մասին, ով կարողացավ մեզ հոգեբանորեն այնպիսի վիճակի հասցնել, որ լիովին վերականգնվեցինք ու ինտեգրվեցինք կյանքին: Երբ պրոտեզները դրեցին, չէինք մտածում՝ շուտ սովորենք քայլել սրանցով: Ուզում էինք օրվա մեջ անգամ երեք ժամ ավելի պարապել, որ կարողանանք մեր բժշկին զարմացնել», - նշեց զրուցակիցս:
Մեր այսօրը կերտած հերոսը սովորում է Տնտեսագիտական համալսարանի ֆինանսների բաժնում, զուգահեռ՝ աշխատում է «Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» ՓԲԸ-ում՝ որպես հաշվապահ: Հերթական ուրախ տրամադրությունն ապահովվեց ու հումորային պատասխան հնչեց, երբ հարցրեցի՝ չի՞ ուզում ամուսնանալ.
«Բա, բա, գրի, որ փնտրում ա, տեսնենք՝ ո՞վ կգա… Իսկ ավելի լուրջ՝ դեռևս իմ կյանքում ոչ-ոք չկա, ու եթե ճիշտն ասեմ՝ ամուսնության մասին դեռ չեմ էլ մտածում: Ամեն ինչ առջևում է»:
Մեկ տարվա հեռավորությունից գնահատելով այսօր սահմանին տիրող իրավիճակը՝ Շանթ Ղազարյանը նկատեց, որ սահմանին իրավիճակը միշտ էլ լարված է, ամեն վայրկյան պետք է զգոն լինել.
«Անկախ նրանից՝ ինչ պայմանագիր կկնքվի, որ երկրները կխառնվեն ու կերաշխավորեն, թե վիճակը կայուն է, մեկ է՝ հակառակորդն անկանխատեսելի է, զենքը վայր դնել չի կարելի: Մեր հույսը մենք ենք… Ոչ մի դեպքում, ոչ մի բանի դիմաց չի կարելի տարածք զիջել: Ինչպե՞ս կարող ենք թույլ տալ, որ մեր պապերի թափված արյան վրա ոտք դնեն»:
Սահմանի կյանքը տեսած երիտասարդը սահմանապահին առաջնային մի մաղթանք ունի՝ խաղաղ ու անվտանգ ծառայություն:
«Ինչպես իրենց ծնողներն իրենց բանակ են ուղարկել, թող նույնկերպ վերադառնան տուն՝ ոչ մի մազ պակաս: Միշտ թող զգոն լինեն, իրենց գործին լավ տիրապետեն: Սկզբից բոլորին տալիս են թե՛ զենք, թե՛ զինվորական մասնագիտացում: Նույնիսկ, եթե երկինքը խաղաղ լինի, այդ երկամսյա սովորելը ոչ մեկին վնաս չի: Մարտական հերթապահության ժամանակ այն շատ անհրաժեշտ է, Աստված չանի՝ կիրառելի: Տղերք, ամեն մի հայկական սեղանի Ձեր կենացը խմվում է, դա հաստատ իմացեք», - Aysor.am-ի հետ զրույցը եզրափակեց ապրիլյան հերոսը:
