Տոմսդ գնիր, հոգի՛ս, վաղը պիտի Հայաստան գնաս. Ճապոնիայում ծնված հայ երգչուհին արդեն տանն է

Շատերն իմիջիայլոց են վերաբերվում գենետիկ հիշողությանն, այնինչ, ժամանակն արդեն վաղուց ապացուցել է՝ արյան կանչն ու գենետիկ հիշողությունն են, որ երբեք թույլ չեն տալիս մոռանալ անցյալի ու արմատների մասին: Aysor.am-ի զրուցակիցը ծնունդով ճապոնացի Մարի Վան Մարկն է, ով առաջին անգամ Հայաստան է եկել 2015 թվականին:

Վերջին օրերին Մարին կրկին Հայաստանում էր. ավարտին հասցրեց նոր ալբոմի ձայնագրությունները: Ի դեպ, Մարիի հայաստանյան գործընկերն ու լավագույն բարեկամը 90-ականների մի շարք հիթերի հեղինակ, երգիչ Արթուր Գալստյանն է:

- Մարի, ինչպե՞ս ծնվեց այս ալբոմի գաղափարը:

- Նախորդ տարվա փետրվար 11-ին՝ Սուրբ Սարգսի օրը, մեծ ուրախությամբ ու սիրով առաջին ալբոմս՝ «The Magic Armenians», ներկայացրեցի, որը ձայնագրեցի Արթուր Գալստյանի հետ միասին: Սա շատ հուզիչ և էմոցիաներով լեցուն ալբոմ է: Այն սկսեցի պատրաստել 2013 թվականի նոյեմբերին, և շնորհիվ ընտանիքիս ու Արթուրի՝ 4 տարի անց ավարտեցի:

- Որքան գիտեմ, CD-ին ամբողջովին նվիրված է հայ ազգին:

- Այո, այն նվիրել եմ մեր սիրելի հայ ազգին, նաև՝ իմ 4 զավակին: Իմ երեխաները կյանքիս ամենաարժեքավոր ուժերն են, ամեն մի երգս ներշնչված եմ իրենցից: Հավատացեք, ամեն լավ բան, որ պատահում է ինձ հետ, պատահում է զավակներիս կամ հայ լինելուս պատճառով: Ես էլ այս ձևով իրենց եմ հայտնում իմ անսահման շնորհակալությունը:

- Քանի՞ երգ է ընդգրկված «The Magic Armenians» ալբոմում, ի՞նչ ոճի են, ովքե՞ր են այդ երգերի հեղինակները:

- Ալբոմում ընդգրկված է 10 երգ, որոնք ստեղծել ենք Արթուր Գալստյանի հետ: 9 երգի երաժշտության և խոսքերի հեղինակը ես եմ, Արթուրն էլ գործիքավորել է Երևանում գտնվող իր՝ «The Art Of Music 23» երաժշտական և պրոդյուսերական կենտրոնում… Ինչ վերաբերում է երաժշտական ոճերին, ապա դրանք տարբեր են: Կան և՛ ուրախ երգեր, և՛ հուզական: Արթուրը հայաստանցի է, ես՝ սփյուռքահայ, դուք կհանդիպեք եվրոպական և հայկական ռիթմերի, գործիքների ու ձայների: Կարևորն այն է, որ երգերի երաժշտությունները և խոսքերը միաձուլված են: Ինչպես մեր ժողովրդի բաժանված 2 մասերը (նկատի ունի Հայաստան-սփյուռք հեղ.), իրենց հուզականությամբ միավորվում են:

- Հետաքրքիր է՝ հայ այլ երաժիշտների հետ համագործակցո՞ւմ եք, նաև ի՞նչ լեզվով են հնչում երգերը:

- Երգում եմ անգլերեն և արևմտահայերեն: Անգլերենով եմ երգում, որովհետև ուզում եմ, որպեսզի ուրիշ ազգերն էլ հետաքրքրվեն մեր պատմությունով և մտերմանան մեզ հետ: Մենք՝ հայերս, ամեն ինչին դիմացանք: Մեր պատմությունը աշխարհի հոգևոր ոսկին է, դա դաս է աշխարհի համար… Շատ հպարտ եմ, որ մեր աշխատանքների մեջ ներգրավվեցին շատ տաղանդավոր երաժիշտներ, երգիչներ, ինչպիսիք են Ստեփան Գոմցյանը` լեգենդար «Էլիպս» ռոք համույթից, Կարո Սարաֆյանը և շատ ուրիշ հրաշք անձնավորություններ… Բայց ամենահեռանկարային գործն այն եղավ, երբ Արթուրն ինձ հրավիրեց՝ միասին երգելու: Շատ հպարտ զգացի, երբ Հայաստանի մի աստղ և մեծատաղանդ մի երաժիշտ հավատաց, որ կարող ենք մեր երկու Հայաստանները ներկայացնել աշխարհին: Ինչպես երազում էի, կարող ենք մեր ազգին հետաքրքիր երաժշտություն նվիրել: Նրա գրած «Դու էլ չկաս» երգը երգում ենք 3 լեզվով՝ արևելահայերենով, արևմտահայերենով և անգլերենով: Գիտեմ, որ շատերը հավանեցին մեր դուետը: Որոշել ենք մեր հաջորդ երգերի ժամանակ այլ լեզուներ էլ ընդգրկել: Ինքս 7 լեզվի եմ տիրապետում: Կարծում եմ՝ Արթուրն այդ լեզուները նոր երգերի մեջ կօգտագործի, ու շուտով սիրով կներկայանանք աշխարհին…

- Գիտեմ, որ Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչելու համար բավական լուրջ աշխատանքներ եք տարել:

- Իսկապես, գրեցինք աշխարհի լիդերներին, որպեսզի ճանաչեն Ցեղասպանությունը: Շատ պրեզենտացիաներ արեցինք կազմակերպության մասին. բարեգործություններ արեցինք անապահով ընտանիքների երեխաների համար, 104 դպրոցին նվիրեցինք երաժշտական տեխնիկա և միկրոֆոններ՝ միջոցառումներ և հանդեսներ անցկացնելու համար, Վայքի և Հոկտեմբերյանի զորամասերում մեր զինվորների համար համերգներ կազմակերպեցինք: Այսօր էլ, մեր CD-DVD-ների վաճառքից ստացվող ամբողջ հասույթը պիտի ծախսվի անապահով հայ երեխաների կարիքների համար:

- Մարի, թեև նշեցիք, որ ալբոմը նվիրված է հայերին, բայց կցանկանայինք իմանալ՝ հատկապես ինչի՞ մասին են պատմում Ձեր երգերը:

- Ամեն մի երգը պատմում է իմ հայկական արմատների, զգացմունքների մասին. հայասիրություն, սեր, հավատք, խաղաղասիրություն, ներելու և ներողություն խնդրելու կարողություն, հարատևություն, միայնության վախ, օտար երկրների մեջ տեղդ չգտնելու ցավ, հրաշք հայ մարդը և շատ ուրիշ զգացումներ....(ժպտում է՝ հեղ) Ինձ համար երգը միջոց է՝ զավակներիս և աշխարհին պատմելու և ներկայացնելու իմ կյանքի միսիան, որն է՝ մեր Հայաստանին, մեր ազգին, մեր զինվորներին ուրախություն, նոր հույս և ուժ բերել:

- Որպես երգչուհի, Ձեզ համար ո՞ր երգն է առավել ազդեցիկ ու սիրելի:

- Անկասկած, «The Sun Will Shine Forever After» երգը, որը նվիրել եմ լեյտենանտ Գուրգեն Մարգարյանի հիշատակին և Եղեռնի 100-րդ տարելիցին: Այս երգը մի շնչով եմ գրել. 2015 թվականի մարտին բարեկամներիցս մեկն ինձ հարցրեց, թե ի՞նչ է ինձ համար նշանակում հայ լինելը: Երբ իրեն պատասխանում էի, երգի մեղեդին և խոսքերը միանգամից ծնվեցին մտքումս, կարծես, վերևից ուղարկված նվեր լիներ… Այս երգով զավակներիս տանում եմ խավարից դեպի լույսը: Զինվորը դառնում է հրաշալի հայ, այն անձը, որ մեր ազգի նահատակություններից հետո մնում է ոտքի վրա և իր հայ ազգի համար պիտի ծառայեցնի սիրով իր կյանքը, խելքը և հոգևոր ուժը, որպեսզի ավելի հեշտ և շիտակ ճանապարհով միասին առաջ գնանք: Ամեն կերպ պետք է հզորանանք որպես երկիր, որպեսզի ոչ-ոք մեր հետ պատերազմելու ցանկություն չունենա, զինվորներն էլ լինեն խաղաղության զինվոր, դառնան գիտնական զինվոր, բոլոր ասպարեզների զինվոր, առաջամարտիկ… Նաև ասեմ, որ իմ ամենասիրելի երգերից է «The Magic Duduk»-ը: Աղջկաս հետ միասին շատ ենք պարում այս երգի տակ: Պարը մեզ տանում է Հայաստանի սրտի մեջ, և այդ սերն ու երջանկությունը մեզ պաշտպանում է: Մեզ այլևս մենակ չենք զգում, և բոլոր խնդիրներն ունենում են իրենց լուծումները: Պետք է միայն լսես դուդուկի ձայնը և հետևես սրտիդ խոսքին...

- Հասցրել եք նույնիսկ տեսահոլովակներ նկարահանել:

- Այո, հպարտ եմ, որ այս երգերն արդեն տեսահոլովակներ ունեն: 4 տեսահոլովակ նկարահանել ենք թե՛ Լյուքսեմբուրգում և թե՛ Հայաստանում: Համագործակցել ենք տաղանդավոր երիտասարդների հետ՝ Պաուլյուս Սոկոլովասը՝ Եվրոպայից, Հարութ Հակոբյանը՝ Հայաստանից: Հպարտ պետք է նշեմ, որ տեսահոլովակների մեջ ընտանիքս երգում է ինձ հետ, զավակներս հետս են: Մեր հրաշալի թիմը ստեղծեց տեսահոլովակներ Հայաստանի համար, որոնք այսօր Լյուքսեմբուրգի դպրոցներում էլ են դիտում… Անկասկած, շատ եմ փափագում՝ մնացած երգերն էլ ունենան տեսահոլովակներ:

- Ծնունդով որտեղի՞ց եք, հայ լինելով հանդերձ՝ դժվար չէ՞ր դրսում ապրելը:

- Ծնվել եմ 1972 թվականին՝ Ճապոնիայում: Տարբեր երկրներում ապրելուց հետո 1978 թվականից հաստատվեցինք Շվեյցարիայում, այնտեղ էլ մեծացա: Իսկապես, սփյուռքի մեջ հայ մեծանալը դյուրին չէր ինձ համար: Ինձ շատ մենակ ու տարբեր էի զգում… Հայկական եկեղեցին Ցյուրիխից 300 կմ հեռավորության վրա էր: Այն ժամանակ մենք ինտերնետ չունեինք: Իմ կապը մեր պատմության հետ մեծամասամբ ծնողներիցս էր անցնում: Երբ որևէ տեղ էի գնում ու սկսում էի հայերեն խոսել, մարդիկ չէին էլ հասկանում, թե որտեղ է Հայաստանը: Իրենց գերմաներեն բացատրում էի՝ ես հայ եմ, զարմացած նայում էին ինձ ու հարցնում՝ ալբանացի՞… Անհանգիստ ասում էի՝ ո՛չ, հայ եմ, Հայաստանը դա Կովկասում է: Բայց մեկ է, զարմացած էին, չէին իմանաում՝ դա որտեղ է... Այդ խոսքերը՝ ի՞նչ է դա, որտե՞ղ է դա, ինձ միշտ շատ տխրեցնում էին, կարծես թե, կարևորություն չունեցող մարդիկ էինք... (լռում է՝ հեղ.) Այդ ժամանակներից սկսած՝ որտեղ էլ լինեի, ամեն օր, որքան հնարավոր էր, օտարներին պատմում էի մեր հայ ազգի արժեքավոր պատմությունը: Միշտ գլուխս բարձր պահած՝ ասում էի, թե ինչ հպարտ եմ, որ հայ եմ: Մեծացա հայ զինվորի պես՝ կռիվ տալով: Հայությունս տանում էի հպարտությամբ, միշտ պաշտպանում, բայց իմ հայկական արմատների հետ կապված շատ հարցեր էլ ինձ համար մնացին մթության մեջ, առանց պատասխանի…

- Ի՞նչ ազգության է պատկանում Ձեր ամուսինը:

- Ամուսինս բելգիացի է, շատ ուրախ մարդ է: 4 զավակ ունենք: Հիմա ապրում ենք Լյուքսեմբուրգում…

- Ձեր՝ Վան Մարկ ազգանունը շատերին շփոթության մեջ է գցում: Գիտեմ, որ Վան Մարկերը հայտնի իշխանական տոհմ են Եվրոպայում…

- Այո, Վան Մարկ ազգանունը հրաշալի ազգանուն է, բայց հայկական չէ: Բայց իմ արմատները Վանից են, ուրեմն ազգանվանս մի կեսը հայկական է, այդպես չէ՞ (կատակում է՝ հեղ.)…  Հպարտությամբ կրում եմ բելգիացի ամուսնուս ազգանունը: Չէ՞ որ նա ինձանից ավելի շատ հայասեր է: Լինելով բելգիացի կաթոլիկ՝ ցանկություն հայտնեց մկրտվել՝ որպես հայ առաքելական, որպեսզի մենք ամուսնանանք հայկական եկեղեցում: Ու պնդեց, որ մեր զավակներն էլ հայ օծվեն (ժպտում է)… Այնպես որ, ամուսինս կրում է իմ ազգը (նկատի ունի Առաքելական է՝ հեղ.), ես էլ կրում եմ իր ազգանունը: Կարծում եմ, որ ամենահարգելի ձևը գտանք, որպեսզի մեր զավակներին առաջնորդենք դեպի ուրախ և պաշտպանված ընտանիք, որն այսօր բնակվում է Լյուքսեմբուրգում: Եթե չլիներ ամուսինս, ես այսօր ձեր առջև չպիտի խոսեի: Ինքն է, որ իմ տառապանքը հասկացավ, ինքը եղավ իմ միսիոները, որ ազատեց ինձ «անապատից» և անսահման սիրով լսեց ինձ, երբ իմ հեռու Հայաստանի մասին էի պատմում: Ու մի օր էլ իր եվրոպական հանդարտ ձևով ասաց՝ տոմսդ գնիր, հոգիս, վաղը պիտի Հայաստան գնաս, որպեսզի մեր զավակների ճամփան էլ բացես դեպի Տուն…

- Ու ե՞րբ առաջին անգամ եկաք տուն:

- Առաջին անգամ Հայաստան եկա 2015 թվականի օգոստոսի 13-ին, որպեսզի հանդիպեմ երգերիս «հայրիկին»՝ մեր Արթուրին, և ազգիս էլ ներկայացնեմ կազմակերպությունս: Հիշում եմ, երբ օդանավս վայրէջք կատարեց Զվարթնոց օդանավակայանում, ես էլ զգացի այդ արժեքավոր զգացումը՝ այլևս տունս հասա և էլ երբեք չպիտի միայնակ զգամ: Աղջիկների աչքերի մեջ իմ ուժն էի գտնում, հայ տղամարդկանց ձայների մեջ՝ հայրիկիս ձայնն էի լսում: Շատ խառը մի հոգեկան իրավիճակի մեջ էի գտնվում՝ էքստրիմ երջանկություն և խորը տխրություն, որ ժամանակի ընթացքում կարողացա հարմոնիայի բերել: Երբ առաջին անգամ ոտքս դրեցի հայոց հողի վրա, հասկացա, որ ազատեցի զավակներիս, և իրենք պիտի մեծանան՝ որպես շատ ուրախ և ազատ հայեր: Ու պիտի նվիրեն իրենց սերը և եռանդը մեր սիրելի Հայաստանին…

- Հավանաբար, այստեղ հարազատներ չունեք:

- Գիտեք, 2 տարի առաջ, երբ Հայաստան եկա, այստեղ չունեի ո՛չ ընտանիք, ո՛չ բարեկամ, հայերենս էլ շատ տկար էր: Եկել էի միայն անսահման սիրով, հարգանքով ու հույսերով: Արթուրը մեզ որդեգրեց և իր բարեկամները այսօր մեզ որպես ընտանիք են ընդունում: Սա Հայաստան 14-րդ այցելությունս է, ամեն այստեղից գնալուց հետո ներսումս մի նոր ու հրաշալի երգ է ծնվում: Ամբողջ սրտով, մինչև կյանքիս վերջին շունչը, նվիրված եմ ազգիս և Հայաստանիս: Եռանդս, միտքս, ուժս և տաղանդս նվիրում եմ մեր ազգին, և շատ եմ ցանկանում, որ մեր ազատ և անկախ Հայաստանը դառնա հզոր և դեմոկրատական երկիր: Նաև գիտեմ, որ հայը դեռ շատ դժվարություններ ունի, բայց եթե միասին ձեռք-ձեռքի տանք  և աշխատենք, մեր հայկական դրոշը միշտ պիտի փայլի իր կապույտ, կարմիր ու նարնջագույնի մեջ:

- Ձեր զավակների՞ն ինչպես պատմեցիք Հայաստանի մասին:

- 2013 թվականի սեպտեմբերին զավակներիս ասեցի. գիտե՞ք, 2 տարի հետո պիտի լրանա Եղեռնի 100-ամյա տարելիցը, ու մինչ հիմա թուրքերը դեռ չեն էլ ճանաչել: Պատմեցի, որ ապրիլի 24-ը հուզիչ օր է մեր ազգի համար: Այդ խոսքերիս վրա մեծ տղաս՝ Ժանը, որ 10 տարեկան էր, հարցրեց ինձ. «Մայրիկ, ուրեմն մենք հիմա ամբողջ 1 տարի պիտի սուգի մե՞ջ լինենք»: Ու վերջում ավելացրեց. «Գիտե՞ս մայրիկ, երբ ինձ բելգիացի, շվեյցարիացի եմ զգում, շատ ուրախ մարդու պես եմ զգում, բայց երբ հայ եմ զգում, շատ տխրություն եմ զգում: Ինչո՞ւ, մայրիկ»: Զավակիս այս հարցը կյանքս տեղում փոխեց Այբ-ից մինչ Ֆ: Կարծես՝ ցունամի կամ երկրաշարժ եղավ մեջս: Այդ վայրկյանին հասկացա, թե զավակներիս ինչ սխալ կրթություն եմ տալիս, որքան սխալ եմ ներկայացնում իմ ազգի պատմությունը: Տղայիս հարցով հասկացա, որ իրենց հետ անում եմ այն, ինչը ինձ հետ եղավ: Նրանք էլ կմեծանան օտարների հետ կռիվ տալով, բացատրելով ու մթության մեջ մնալով՝ չստանալով իրենց մտահոգող հարցերի պատասխանները… Այդ պահին ոտքի կանգնեցի և ասացի. «Վերջ, մենք այլևս տխուր հայեր չենք, այլևս տխրել չկա: Մենք հրաշք ազգ ենք և հրաշք հայեր»: Ու սկսեցի մտածել՝ ինչպե՞ս անեմ, որ զավակներս իրենց սրտի, հոգու մեջ հայ լինելով՝ ուրախ, հպարտ և ուժեղ հայ զգան: Քանի որ Լյուքսեմբուրգում հայկական եկեղեցի չկա, ուրեմն ամեն մի զավակս հայկական եկեղեցին պետք է կրի իր ներսում: Ու որպեսզի իրենց նախապատրաստեմ, թե ինչ է Հայոց ցեղասպանությունը, 100-րդ տարելիցը, ստեղծեցի մեր կազմակերպությունը ՝ After April 24th 2015, Magic Armenians, your choice to move on: Ասել է, թե 100-ամյա տարելիցից հետո, ինչպես էլ որ լինի, թուրքերը կամ աշխարհը կընդունեն մեր ցավը, կճանաչեն, թե ոչ, միևնույն է՝ մենք պիտի առաջ շարժվենք մեր ազգի համար, պիտի աշխատենք մեր երկրի համար և մեր ունեցածով պիտի կիսվենք մեր Հայաստանի հետ… Ի դեպ, այդ ժամանակ զավակներս փոքր էին, բոլորը չէին, որ կարդալ գիտեին: Ու մտքովս անցավ՝ երգն ամենաունիվերսալ լեզուն է: Գրեցի առաջին երգս՝ մեր կազմակերպության հիմնը ՝ The Magic Armenians: Ամբողջ ընտանիքով ամեն օր ու ամեն գիշեր «Հայր մեր» աղոթքից հետո քնելուց առաջ սկսեցինք երգել այդ երգը:

- Ավելորդ է հարցնել, թե Ձեր բելգիացի ամուսինն ինչպե՞ս ընդունեց այն հանագամանքը, որ փորձում եք երեխաների մեջ հայասիրություն արթնացնել:

- Մի օր ամուսինս՝ Փոլ-Հրանտն, ինձ ասաց. «Գիտե՞ս ինչ լավ երգ է այս երգդ, և փոքրիկներին ի՞նչ ուրախություն է բերում: Ուզում եմ քեզ տանել ձայնագրման ստուդիա, որպեսզի այն ձայնագրես: Այդպես էլ սկսվեց իմ երգելու և որպես մայր՝ իմ զավակներին հրաշալի հայեր դաստիարակելու գեղեցիկ պատմությունը: Երբ տղաներս առաջին անգամ տեսան իրական Արարատ լեռն, ասեցին. «Մայրիկ, մենք պիտի դառնանք փաստաբան, որպեսզի մի օր Արարատը մեր ազգին հետ բերենք»: Այդ օրը հասկացա, որ մենք դարձանք հրաշք հայեր: Արդեն գիտեմ, որ մի օր իմ թոռնիկներն էլ մեր Արևմտյան Հայաստանը պիտի ետ բերեն…