Կանաչապատ տարածքների կրճատումը կբերի եղանակի փոփոխության. Գագիկ Սուրենյան

2017 թվականի ամռան ընթացքում գրանցված ջերմաստիճաններն աննախադեպ էին, ինչի արդյունքում հնարավոր չեղավ խուսափել նաև տարերային աղետներից: Հրդեհներ բռնկվեցին ոչ միայն մասնավոր տարածքներում, այլև՝ պետական հսկայածավալ արգելոցներում:

Բարձր ջերմաստիճանը պահպանվում է առ այսօր. աշնան առաջին ամսվա գրեթե ավարտին հանրապետությունում դեռևս եղանակն օրացուցային չէ:

Aysor.am-ը թեմայի շուրջ զրուցել է ՀՀ ԱԻՆ հիդրոմետ ծառայության օդերևութաբանության կենտրոնի պետ Գագիկ Սուրենյանի հետ:

- Պարոն Սուրենյան, քանի որ որոշակիորեն զով եղանակ է, կարելի՞ է ենթադրել, որ ամառային սաստիկ շոգերն այլևս ետևում են:

- Ո՛չ, այս տարի այն բացառիկ սեպտեմբերներից է, որը ջերմային ֆոնի առումով աննախադեպ է: Մոտենում է ամսի 20-ը, բայց հանրապետության հովտային շրջաններում՝ Արարատյան դաշտավայրում, Սյունիքի հովիտներում, Տավուշի հովտային գոտիներում դեռևս հուլիս-օգոստոս ամիսների ջերմային ֆոն է, ջերմաստիճանը ցերեկային ժամերին հասնում է մինչև 35, երբեմն՝ մինչև 36 աստիճանի, որը կլիմայական նորմայից բարձր է 5-7 աստիճանով: Ու եթե այս պահին գնահատենք ոչ թե ամսաթվային, այլ զուտ կլիմայական ցուցանիշներով, ապա կարելի է ասել՝ ներկայումս ամառ է:

- Եվ որքա՞ն ժամանակ կշարունակվի այս եղանակը:

- Առաջիկա 5 օրերի ընթացքում մենք կշարունակենք գտնվել հարավային տաք օդային հոսանքների ազդեցության գոտում: Ջերմային բարձր ֆոնը ոչ միայն պահպանվելու է, այլև ամսվա 19-20 ընկած ժամանակահատվածում ջերմաստիճանը մոտ 2 աստիճանով կբարձրանա: Տեղումներ դեռևս չեն սպասվում:

- Դուք դեռ մայիս ամսին էինք հայտարարել, որ այս տարի աննախադեպ շոգ ամառ է լինելու: Ինչո՞վ էր պայմանավորված բարձր ջերմային ֆոնը, և արդյոք սա կարելի էր անոմալ երևույթ համարել:

- Այս տարի արևադարձային ջերմային ցիկլոնի ակտիվացման ցիկլն էր, ինչի ժամանակ տաք օդի ներհոսքը մի քանի անգամ ավելացավ Հայաստանի տարածքում… Ինչ վերաբերում է անոմալիային, ապա, այո ՛, անոմալ շոգ ամառ էր ու այդ երևույթը հիմա էլ շարունակվում է: Մենք այսպիսի սեպտեմբեր չենք ունեցել 100 տարիների ընթացքում. ամեն օրը գերազանցում է նախորդ տարիների այդ օրվան:

- 2017-ի ամառը նաև հրդեհաշատ էր: Ոմանք դա պայմանավորում են եղանակային, ոմանք էլ՝ մարդկային գործոնով: Դո՞ւք ինչ տեսակետ ունեք այս հարցի շուրջ:

- Երկու գործոնի հետ էլ կապված է: Բնականաբար, առաջնահերթ եղանակային գործոնն է, քանի որ երկարատև շոգն ու անձրևազուրկ օրերը կրակի համար ամենանպաստավորն են: Լանդշաֆտը չորանում է, ու բավական է մի փոքր կայծ լինի՝ հրդեհը պաատրաստ է: Եթե անձրև տեղացած լիներ ու խոնավ լիներ, նման բռնկումներ չէին լինի: Մենք 30 օրից ավելի է՝ տեղումներ չենք ունեցել, վերջին անձրևը եկել է օգոստոսի 17-ին, դրանից առաջ էլ 25, 30 օր չոր եղանակ է եղել:

- Անտառների հրդեհվելը, կանաչապատ տարածքների կրճառումը հնարավո՞ր է նպաստեն, որ եղանակը հաջորդ տարի էլ ավելի փոփոխվի մեզ մոտ:

- Միանշանակ, կանաչապատ տարածքների կրճատումը բերում է միայն ու միայն կլիմայական պայմանենրի սրման, օդի ջերմաստիճանի լրացուցիչ բարձրացման: Եթե շոգը տաք հոսանքի հետ գալիս է ու գրացում 38 աստիճան, ծառերի բացակայության արդյունքում երկրի մակերևույթը լրացուցիչ տաքանում ու ջերմաստիճանն ավելանում է:

- Այս ամառվա ամենաբարձր ջերմաստիճանը ե՞րբ է եղել և որքան:

- Հուլիսի 29-ին Արարատում 42,6 աստիճան է գրանցվել, Երևանում՝ 41,8 աստիճան: Բայց 10 օր տատանվել է 40-42 աստիճանի միջև, 23 օր՝ 38-39 աստիճանի: Շա՜տ տևական էին այդ շոգերը:

- Բայց միևնույն է՝ ոչ աշխատանքային օրեր չհայտարարվեցին:

- Բայց ինչո՞ւ պետք է հայտարարվեին: Մենք չունենք օրենք, որ պետք է 40 աստիճանը գերազանցելու դեպքում ոչ աշխատանքային հայտարարվի: Պատկերացնո՞ւմ եք, նման օրենք լիներ, ու այդ օրերին հիվանդանոցները կամ մյուս շատ կարևոր կառույցներ չաշխատեին…

- Խոսքս վերաբերում է բացօթյա տարածքում աշխատող մարդկանց՝ շինարարներ, ասֆալտապատող բանվորներ…

- Դա արդեն մասնավոր կազմակերպման խնդիր է: Մենք պաշտոնապես զգուշացնում ենք, թե որ ժամերին է վտանգավոր արեգակի ուղիղ ճառագայթների տակ գտնվելը, որոշողն իրենց ղեկավարներն ու, ինչու ոչ, աշխատողներն են: Պետությունը չի կարող մասնավոր սեկտորին պարտադրել՝ ինչ անել:

- Շոգից պաշտպանվելու ի՞նչ եղանակներ էիք Ձեզ համար ընտրել:

- Այն, ինչը բոլորին էինք խորհուրդ տալիս. արևի տակ չմնան, շատ հեղուկներ խմեն… Ամեն մեկը պաշտպանվելու իր տարբերակն ունի: Ես էլ շաբաթ-կիրակի օրերին լեռներում եմ լինում, դա իմ թուլությունն է (ժպտում է՝ հեղ)...

- Ռուսական լրատվամիջոցներից մեկը վերջերս տեղեկություն էր տարածել, ըստ որի՝ Ասիայում և Եվրոպայում 2017 թվականի աշունը լինելու է կարճատև, բայց տեղումնառատ, առաջիկա ձմեռն էլ 100 տարվա մեջ լինելու է ամենացրտաշունչն ու ձնառատը: Արդյոք այս կանխատեսումն իրական է, ու այդ պատկերը սպառնում է նաև Հայաստանին:

- Դա պաշտոնական հայտարարություն չէր, ու ես էլ այն հերքեցի: Ոչ մի երկրի հիդրոմետ ծառայություն նման հայտարարություն չի արել: Դրանք կեղծ կայքերի լուրեր են, որոնք ամեն տարի այս ժամանակահատվածում հրապարակվում են՝ դիտումներ հավաքելու համար:

- Իսկ ձմռան կանխատեսումներն արդեն հայտնի՞ են:

- Ո՛չ, այդ ուսումնասիրությունները, գիտական վերլուծությունները կավարտվեն նոյեմբեր ամսին, ու մենք այդ ժամանակ հանրությանը կներկայացնենք առաջիկա ձմռան կանխատեսումները: Ուսումնասիրությունները, որոնք կատարվում են երկրագնդի մասշտաբով, դեռևս ավարտված չեն: Այնպես որ, ներկա պահին շատ շուտ է ձմռան մասին խոսելը:

- Դեռ վաղ ժամանակներից մարդիկ հավատում էին, որ որքան սաստիկ է լինում ամառը, նույն սաստկությամբ էլ հաջորդող ձմեռն է լինում: Իրականության նշույլ դրա մեջ կա՞:

- (Ժպտում է՝ հեղ.) Եթե այդպես լիներ, տրամաբանորեն, պետք է անընդհատ միմյանց հաջորդեին շոգ ամառներ ու ցուրտ ձմեռներ… Իհարկե, նման բան չկա:

- Պարոն Սուրենյան, շատերը կարծում էին, որ ՀՀ ԱԻՆ հիդրոմետ ծառայության օդերևութաբանության կենտրոնի պետի պաշտոնը ստանձնելուց հետո հանրության համար առավել քիչ հասանելի եք…

- Բայց ինչո՞ւ պետք է ոչ հասանելի լինեմ, եթե ծառայում եմ իմ ժողովրդին: Մարդու պաշտոնը բարձրացնում են, որ ծառայեն, ոչ թե մեկուսանան, փողկապը կապեն, նստեն իրենց սենյակներում ու զբաղվեն ինքնամեծարմամբ: Անկախ պաշտոնից՝ ես միշտ էլ հասանելի եմ լինելու ու անմիջական շփվելու եմ ժողովրդի հետ: Արդյունքում մարդիկ հավատով են լցված իմ անձի և աշխատանքի նկատմամբ: Շինարարը, գյուղատնտեսը լսում ու մեր տված ինֆորմացիան օգտագործում են ի նպաստ իրենց աշխատանքի: Սա կարևոր ոլորտ է, ու պետք է հանրությանը ինֆորմացված պահենք: Ես այդ շփումից հաճույք եմ ստանում:

- Բայց ոմանք Ձեր այդ անմիջականությունը, ֆեյսբուքյան գրառումները ճիշտ չեն համարում: Վերջերս նույնիսկ ֆեյսբուքյան օգտատերերից մեկը Ձեր գրառումների առումով Ձեզ մեղադրեց…

- Այո ՛, շատ վիրավորական բառեր էր օգտագործել, բայց ես պարզապես արհամարհեցի իր գրառումը: Բայց այդ գրառմանը շատերը պատասխանեցին…

- Իրականում, եղանակի տեսության մասին անհատական նամակները Ձեզ երբեմն չե՞ն բարկացնում:

- Իսկապես, այդ նամակները թիվ ու սահման չունեն, ես չեմ հասցնում բոլորին պատասխանել: Բայց հնարավորինս աշխատում եմ պատասխանել, երբ զգում եմ, որ մարդը նորմալ հարց է տալիս ու պատասխանն իր համար շատ կարևոր է, օրինակ, ինչպես վերևում նշեցի՝ գյուղատնտես է ու պատրաստվում է ծառերին թունաքիմիկատներ ներարկել…

- Գիտեմ, որ զվարճալի բովանդակությամբ նամակներն էլ քիչ չեն: Զրույցի վերջում ո՞րը կհիշեք մեզ համար:

- Դա նախորդ տարի էր, նույնիսկ հրապարակել եմ իմ էջում. նախորդ տարվա ամառը մի քիչ սառն ու տեղումնառատ էր: Գավառից մի տղա, ով Սևանի ափամերձ հատվածում դոմիկներ ուներ, ինձ խնդրում էր, որ Վարդավառի օրերին Քյավառի կողմի ջերմաստիճանը մի քիչ բարձր հայտարարեմ, որպեսզի ժողովուրդը գնա այնտեղ հանգստանալու: Շատ ծիծաղեցինք, բայց շատ «համով» նամակ էր (ծիծաղում է՝ հեղ.):