19/04/2018 20:45
Եթե համակարգային փոփոխություն չի կատարվում, հրաբուխն ամեն պահի կարող է ժայթքել. հանգած հրաբուխները երբեք չեն ժայթքում՝ անկախ նրանից, թե ով ու քանի հոգի կքչփորի. Ռուբեն Բաբայան
Քայլերթեր, հանրահավաքներ, քաղաքացիական անհնազանդության ակցիաներ, ոչ բռնի, թավշյա հեղափոխության կոչեր, կառավարական շենքերի շրջափակում՝ այս ամենը պատկերում է երևանյան վերջին օրերի խրոնիկան:
ԱԺ «Ելք» խմբակցության ղեկավար, պատգամավոր, «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության վարչության անդամ, «Իմ քայլը» շարժման առաջնորդ Նիկոլ Փաշինյանը մարտի 31-ին Գյումրիի Վարդանանց հրապարակից մեկնարկեց քայլարշավ, որն արդեն հանրահավաքի տեսքով իր շարունակությունն ունեցավ Երևանի Ազատության հրապարակում: Եվ արդեն ապրիլի 13-ից Նիկոլ Փաշինյանի նախաձեռնած «Իմ Քայլը» շարժման՝ օր օրի ավելացող մասնակիցները բողոքի տարբեր եղանակներով իրենց դժգոհությունն են արտահայտում՝ ընդդեմ Սերժ Սարգսյանի կառավարման:
ՀՀ Արվեստի վաստակավոր գործիչ, ռեժիսոր Ռուբեն Բաբայանն Aysor.am-ի հետ զրույցում, անդրադառնալով վերջին օրերին Հայաստանի ներքաղաքական իրադարձություններին, նկատեց՝ այն, որ առավել ևս երիտասարդության կողմից կա փոփոխությունների պահանջ, փաստ է, բայց այլ հարց է, որ այդ փոփոխությունները անձի հետ կապել պետք չէ:
«Կարծում եմ՝ մեր երկրին անհրաժեշտ են համակարգային փոփոխություններ: Երբ մենք սկսում ենք առաջնորդվել անհատի դուր գալու-չգալու, լավը կամ վատը լինելու սկզբունքով, հայտնվում ենք փակուղու առաջ: Իսկ եթե լինեն համակարգային փոփոխություններ, որտեղ բալանսավորված կլինի և՛ վերահսկողությունը, և՛ վստահությունը, ապա այս երկրի քաղաքակիրթ առաջընթացն ու ապահովությունը ոչ թե անձը կորոշի, այլ համակարգը կթելադրի: Իհարկե, այս իրավիճակը կարելի է մարել որոշակի ժամանակում, բայց եթե բուն պրոբլեմը չի լուծվում, համակարգային փոփոխություն չի կատարվում, հրաբուխն ամեն պահի կարող է ժայթքել: Եվ հավատացեք, հրաբուխի ժայթքումը պայմանավորված չէ ինչ-որ մեկի ցանկությամբ, այն այլ սկզբունք ունի. էներգիան կուտակվում է, հետո՝ ժայթքում: Հանգած հրաբուխները երբեք չեն ժայթքում՝ անկախ նրանից, թե ով ու քանի հոգի կքչփորի: Դա բնության օրենքն է, որը տարածվում է նաև հասարակության վրա, ու որքան լավ ես հասկանում այդ օրենքները ու փորձում ես գործելաոճդ հարմարացնել դրանց, այնքան այդ վիճակից շահեկան ես դուրս գալիս», - ակնարկեց Ռ. Բաբայանը:
Նկատառմանը, որ համակարգային փոփոխությունները հենց անհատներն են անում, ու արդյոք իր տեսլականով Նիկոլ Փաշինյանն այն լիդերն է, որ կկարողանա ի նպաստ ժողովրդի այդպիսի փոփոխություններ կատարել, պատասխանեց.
«Իհարկե, անհատի դերակատարումը կարևոր է, բայց ոչ որոշիչ: Նույնիսկ ամենաիդեալական մարդը, եթե իր հանդեպ վերահսկողություն չունի, իր գործունեությունը բալանսավորված չէ, կարող է փչանալ իր անսահման իշխանության օրոք: Իսկ միջին կարողությունների մարդը, եթե ճիշտ համակարգի մեջ է դրվում, կարող է առաջընթաց ապահովել… Չէի ցանկանա անհատականացնել, բայց կասեմ՝ Նիկոլ Փաշինյանը շատ լավ կարողանում է հասկանալ հասարակության որոշ մասի տրամադրությունները, բայց նաև ուրիշները պետք է կարողանան դա հասկանալ: Մերժողականությունը երբևէ լավ բանի չի բերում, այդ եզրերը պետք է, անպայման, կարողանալ գտնել: Եթե մենք կարողանում ենք բանակցել ուրիշ, անգամ թշնամական երկրների հետ, եթե կարողանում ենք գիտակցել ու հասկանալ, որ մեր պետությունն այս աշխարհում կարող է ապրել ու զարգանալ՝ ընդունելով համաշխարհային ընտանիքի կանոնները, ինչո՞ւ այդ ընդհանուր եզրերը չենք կարող գտնել մեր ներսում, մեր երկրում: Չէ՞ որ այն ավելի հեշտ է, ավելի օգտակար ու արդյունավետ»:
Ռեժիսորի պնդմամբ՝ կարևոր հանգամանք է նաև ցանկացած պարագայում մարդկանց հետ շփվելը, նրանց լսելն ու երկխոսության մեջ մտնելը: Որքան էլ ոստիկանությունն իր դերակատարումն ունի, այնուամենայնիվ, չպետք է ամեն ինչ թողնել ոստիկանության վրա:
«Սա երիտասարդների պոռթկում է, իսկ նրանք միշտ ավելի ռադիկալ են: Ի վերջո, դժվար է պատկերացնել պահպանողական երիտասարդի ու հեղափոխական տարեցի: Այս երկուսի մեջ էլ ինչ որ սխալ բան կա… Ցուցարարներ-իշխանություն երկխոսությունն է պակասում: Երկխոսություն, երբ ոչ թե երկու կողմն էլ պետք է խոսեն, այլ՝ երկու կողմն էլ միմյանց լսեն: Պետք չի՛ ման գալ դավադրություններ, պետք չի՛ մտածել, որ եթե ինչ-որ բան կատարվում է, ուրեմն անպայման ինչ-որ մեկը սադրում է: Դա կնշանակի արհամարհել սեփական ժողովրդին: Նույնիսկ, եթե համաձայն չես հանրության որոշակի հատվածի հետ, միևնույն է՝ նրանցից յուրաքանչյուրն իրավունք ունի և՛ արտահայտվելու, և՛ լսելու, և՛ այդտեղ լինելու», - նշեց մեր զրուցակիցը:
Հարցին՝ արդյոք, իր կարծիքով, առավել ճիշտ կլիներ, որ արդեն իսկ գործող վարչապետն այս օրերին հանդիպեր իրեն մերժող հանրության հետ, պատասխանեց.
«Կոնկրետ ժողովրդի մեջ դուրս գալը չգիտեմ՝ որքանով է արդարացված, քանի որ նման դեպքերում բանակցելն առավել դժվար է լինում, բայց այն, որ բոլորն են հարգանքի արժանի, միանշանակ է: Գուցե կարելի էր հանդիպել ակտիվիստների, այն մարդկանց հետ, ովքեր իրենց վրա են վերցրել այս շարժման պատասխանատվությունը: Խոսելը, լսելը շատ ճիշտ է: Բոլորս էլ այս երկրի քաղաքացի ենք ու չի կարող որևէ մեկն իր վրա վերցնել դերակատարում, թե ինքն ավելի շատ է մտածում այս երկրի մասին, քան՝ մյուսը: Ամեն մեկը մտածում է իր ձևով, ու երբ մենք իրար լսում ենք, ընդհանուր եզրեր հաստատ գտնում ենք: Հակառակ դեպքում՝ այրում ենք կամուրջները»:
Ոմանք կարծում են, որ հեղափոխությունները միայն արյամբ են լինում, իսկ, այսպես ասած, թավշյա մոտեցումը նման շարժումները կամաց-կամաց դեպի մարում է տանում: Ռուբեն Բաբայանը ողջունում ու դրական է համարում այն, որ արյան ու զոհերի գնով հաջողության հասնելու կոչ չի արվում: Ինչպես նա է նշում, թափված արյունը մնում է որպես մշտական անեծք:
«Նման պարագաներում հիմնականում զոհվում են անմեղ մարդիկ: Եվ հետո, մենք խնդիր ունենք երկիր կառուցելու, իսկ դա, ինչպես արդեն ասացի, միայն ու միայն կարող է կայանալ միմյանց լսելու արդյունքում: Ատելությունը ծնում է ատելություն, արհամարհանքը՝ արհամարհանք: Ու այստեղ բացարձակապես կապ չունի՝ դու ունես ուժային կառույցների՞ ուժը, հանրության մեծ մասի՞ ուժը, թե՞ այլ բան: Չի՛ կարելի ոտնահարել որևէ մարդու իրավունք: Բոլոր այն պատճառաբանությունները, թե սա արվում է հանուն ազգային շահերի, ազգափրկչության կամ մեկ այլ բանի, ի չիք են դառնում, եթե չենք հասկանում, որ մեր մեջ թշնամիներ չկան, ընդամենը պետք է խոսել իրար հետ ու լսել միմյանց… Ինչ վերաբերում է ցուցարարների կողմից պետական շենքերի շրջափակմանն ու գործադուլ հայտարարելուն, ապա չեմ կարծում, թե արդյունավետ է: Գործադուլը պետք է լինի ոչ թե պարտադրված, այլ՝ կամավոր: Չի՛ կարելի անել որևէ բան պարտադրողաբար: Մարդն ուժեղ ու վճռական է լինում, երբ գործում է՝ իր սկզբունքներից ելնելով: Մենք մեկ, երկու, երեք անգամ կարող ենք արհամարհել ուրիշի շահերը, իրավունքները, խոսքի արտահայտման, տեղաշարժման ազատությունը, ու չենք էլ նկատի, թե ինչպես ենք հայտնվում մի երկրի մեջ, որտեղ մարդու իրավունքների հիմնարար սկզբունքները ոտնահարված են: Առավելևս, եթե փորձում ենք կարծիք արտահայտել ինչ-որ երևույթների դեմ, իրավունք չունենք ինքներս գործել այնպես, ինչպես նրանք, ում դեմ դուրս ենք եկել պայքարի», - ընդգծեց ռեժիսորը:
Սովորաբար, մտավորականները նման դեպքերում ժողովրդի կողքին են լինում, քանի որ ընդունված տեսակետ է՝ մտավորականը երբեք իշխանամետ չի լինում: Այս օրերին էլ «Իմ քայլը» նախաձեռնության շարքերում կան և՛ երիտասարդ արտիստներ, և՛ ցույցերում բազմափորձ արվեստագետներ: ՀՀ Արվեստի վաստակավոր գործիչը շեշտեց՝ մտավորականի ամենամեծ առավելությունն այն է, որ չի վախենում արտահայտել իր կարծիքը, անկախ նրանից՝ ինչ «եղանակ» է դրսում.
«Մտավորականը միշտ պետք է իր ուրույն կարծիքը ունենա: Ի՞նչ է նշանակում լինել ժողովրդի հետ կամ չլինել: Ժողովրդի հետ պետք է լինել մշտապես, այլ ոչ թե՝ առիթից առիթ: Բայց չեմ կարծում, որ ժողովրդի հետ լինելն անպայման հրապարակում լինելն է: Չեմ պատկերացնում, որ մտավորականի գործը հրապարակներ ու փողոցներ փակելը, նստարան ու աթոռ տեղափոխելն է: Ուղղակի պետք է սեփական կարծիքն արտահայտել՝ առանց հաշվի առնելու, թե տեղի ունեցող իրադարձությունները որքանով կարող են կենսագրությանդ, ընտանեկան վիճակիդ, կարիերայիդ վրա ազդեցություն ունենալ: Եթե վերցրել ես այդ բեռը, բարի եղիր պատասխանատվություն կրել: Գոնե կարծիքդ արտահայտիր, ու եթե այն անկեղծ լինի, ազդեցությունն ու ուժը ոչ պակաս կլինի, քան, եթե հրապարակում կանգնես»:
Զրույցի վերջում հետաքրքրվեցինք նաև, թե մշակութային պրիզմայով ինչպե՞ս կգնահատի Սերժ Սարգսյանի կառավարման անցած 10 տարին, որո՞նք են այս բնագավում նախկին նախագահի ու ներկայիս վարչապետի հիմնական ձեռքբերումներն ու բացթողումները:
«Ընդհանրապես, որևէ մարդու գործունեությունը չի կարելի նկարագրել միայն դրական կամ միայն բացասական գնահատականներով: Այս պարագայում էլ կոնկրետ մեր ասպարեզում եղել են և՛ շատ դրական, և՛ բացասական երևույթներ: Դրական է Մատենադարանի նոր մասնաշենքի կառուցումը, նոր թատրոնները և այլն… Բայց, կարծում եմ, եղել է և շատ մեծ թերացում. մշակույթը ղեկավարելու, համապատասխան պայմաններ ստեղծելու, արժեքային որոշակի համակարգ ունենալու, մշակույթի դերը կարևորելու ոչ որպես ժամանցի, այլ՝ կրթության, քաղաքակրթության և համապատասխան արժեքային համակարգի ասպարեզում թերությունները շա՜տ մեծ են: Բառացիորեն պակասում է մշակութային կրթություն ասվածը, որն այսօր ամբողջովին ժամանցի է վերածվել: Իսկ յուրաքանչյուր երկիր միշտ առաջընթաց է ունենում՝ համապատասխան բարեփոխումներով: Մեզ մոտ թատերական ասպարեզում բարեփոխումներ չի կարելի համարել ֆինանսավորման կրճատումը: Բարեփոխում նշանակում է նոր մեխանիզմներ, որոնք կնպաստեն այլ ոլորտի զարգացմանը: Այստեղ շատ քիչ բան է արված, եթե, իհարկե, ինչ որ բան արված է ընդհանրապես», -Aysor.am-ի հետ զրույցն ամփոփեց Ռուբեբ Բաբայանը:
