Անապահովություն և վախ. հազվադեպ նյութեր՝ հայ-ադրբեջանական սահմանից. ԿԽՄԿ (Տեսանյութ)

Տասնամյակներ շարունակ հայ-ադրբեջանական սահմանին ապրող մարդիկ ապրում են վախի և անվտանգության լուրջ ռիսկերի պայմաններում: Նրանք ամեն օր զգում են ղարաբաղյան հակամարտության գոտում ծավալվող ռազմական գործողությունների հետևանքները հող մշակելիս, դպրոցից տուն վերադառնալիս, սեփական բակում ճաշելիս: Նման համայնքներում կենսական է արտակարգ իրավիճակների համար նախատեսված ապահով ապաստանավայրերի անհրաժեշտությունը:

Իսա Մուսաևը (90 տարեկան) և իր կինը, ովքեր ապրում են Ալիբեյլի գյուղում (Թովուզի շրջան, Ադրբեջան), բազմիցս կրակահերթի տակ են հայտնվել. մեկ անգամ նույնիսկ չեն հասցրել տուն հասնել՝ թաքնվելու: «Դռնից էի բռնվել. էնպիսի զգացողություն էր, կարծես ինձ վերուվար գցեին,-վերհիշում է Իսան,- բեկորի մի կտոր ազդրս մտավ, մյուսը տանիքին կպավ»:

Սահմանի մյուս կողմում մարդիկ նույն ռիսկերին են ենթարկվում։ Միշա Խուդավերդյանը (69) Բերքաբեր գյուղից (Տավուշի մարզ, Հայաստան) հիշում է իր անքուն գիշերները կրակահերթերի ժամանակ. «Փամփուշտներն իմ տանը հաճախ էին կպնում: Դրանք անընդհատ պատուհաններիցս ու պատերիցս էի հանում: Գիշերները քնել չէր լինում»:

Որպեսզի այս մարդիկ գոնե իրենց տուն ավելի ապահով մուտք գործելու և ներսում ինչ-որ չափով իրենց անվտանգ զգալու հնարավորություն ունենան, Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեն (ԿԽՄԿ) կառուցել է պաշտպանիչ պատեր և կառուցապատել պատուհաններ հակամարտության բոլոր կողմերից խաչաձև կրակի տակ գտնվող տներում և հանրային տարածքներում։

Երեխաների կրթությունը տանից դուրս ևս տուժում է կրակահերթերի հետևանքով։ Երկար տարիներ Հայաստանի Վազաշեն համայնքի դպրոցի առանձին տարածքներ վտանգավոր լինելու պատճառով չեն գործածվել․ «Շենքի այս հատվածում միայն մարզադահլիճն էինք օգտագործում․ չնայած վտանգավոր էր, բայց դե այլընտրանք չկար»,- բացատրում է դպրոցի տնօրեն Օլյա Դալլաքյանը։ 

Ադրբեջանի Ալիբեյլի գյուղում դպրոց հաճախող երեխաների թիվը նվազում է․ «Շատ դժվար է աշխատել կամ ապահովել երեխաների մասնակցությունը դասերին այս վտանգավոր պայմաններում։ Առաջ, երբ պատերազմ չկար, դպրոցը երկու հերթով էր աշխատում, որովհետև շենքը փոքր էր,- ասում է դպրոցի տնօրեն Ռասիմ Ալիևը, - Հիմա դպրոցում սովորող ընդամենը 100 երեխա ունենք»։

Համակարտության բոլոր կողմերում ԿԽՄԿ-ն ամրացրել է դպրոցի պատերն ու պատուհանները, որոնք, սակայն, ինտենսիվ գնդակոծությանը չեն դիմանա։Այդ պատճառով ԿԽՄԿ-ն դպրոցներին աջակցում է նաև ապահով սենյակների վերանորոգման և կահավորման հարցում, որտեղ երեխաները, ուսուցիչներն ու մոտակա տների բնակչությունը կարող են ժամանակավորապես ապաստանել, մինչև կրակահերթը վերջանա։

Այս բոլոր միջոցները ավելի ապահով և հասանելի են դարձնում դպրոցներն ու կրթությունը՝ անկախ շարունակվող հակամարտությունից։

ԿԱԴՐԱՑԱՆԿ

Վայր՝ տարբեր (Ադրբեջան, Հայաստան)
Տևողություն՝ 04:39 ր
Ձևաչափ՝ HD H264 .mov
ԿԽՄԿ համար՝ AV899N
Տեսանկարահանող՝ Անաստասիա Եֆիմովա
Տեսանկարահանման ամսաթիվ՝ մայիս-հունիս, 2018
Հեղինակային իրավունք՝ ԿԽՄԿ, հանրային հասանելիություն

00:00-00:05 ԿԽՄԿ պատերով պաշտպանված տուն,  գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
00:05-00:10 Փամփուշտի հետքեր պատի մեջ, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
00:10-00:13 Իսա Մուսաևը և իր կինը քայլում են իրենց բակում, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
00:13-00:18 Իսայի բակը, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
00:18-00:23 Ամառային խոհանոց՝ փամփուշտների հետքերով, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
00:23-00:28 Իսան և կինը իրենց բակում, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
00:28-00:42 ՏԵՍԱՀԱՏՎԱԾ Իսա Մուսաևը, 90 տ․ (ադրբեջաներեն)․
«Դռնից էի բռնվել. էնպիսի զգացողություն էր, կարծես ինձ վերուվար գցեին։ Բեկորի մի կտոր ազդրս մտավ, մյուսը տանիքին կպավ, ցածր թռչողները նրա ոտքերին դիպան»։
00:42-00:46 Իսայի բակը՝ ԿԽՄԿ պաշտպանիչ պատով, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
00:46-00:52 Իսան և կինը խոսում են ԿԽՄԿ տարածքային ներկայացուցչի հետ, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
00:52-00:55 Իսայի կնոջ հիվանդ ոտքերը, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
00:55-01:02 Իսան և կինը՝ սեղանի մոտ նստած, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
01:02-01:05 ԿԽՄԿ պաշտպանիչ պատը Իսայի բակում, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
01:05-01:22 ՏԵՍԱՀԱՏՎԱԾ Խուդավերդի Ռզաևը, ԿԽՄԿ Ադրբեջանում (ադրբեջաներեն)․
«ԿԽՄԿ-ն գնահատում է ռազմական դիրքերի տեսադաշտում գտնվող տների անվտանգության ռիսկերը և համապատասխան միջոցներ ձեռնարկում՝ բարձրացնելու ընտանիքների ապահովության մակարդակը»։

01:22-01:29 Ջրամբարի ձախ կողմում՝ ադրբեջանական գյուղը, աջ կողմում՝ հայկականը, Ադրբեջանի և Հայաստանի միջազգային սահման
01:29-01:34 Միշա Խուդավերդյանն իր բակում, գյուղ Բերքաբեր, Հայաստան
01:34-01:38 Միշայի կինն ընկույզ է կոտրում բակում, գյուղ Բերքաբեր, Հայաստան 01:38-01:44 Միշան քայլում է իր տան դիմաց, գյուղ Բերքաբեր, Հայաստան
01:44-01:48 Միշայի բակի հավաբնի հավերը, գյուղ Բերքաբեր, Հայաստան
01:48-01:54 Միշան ցույց է տալիս իր տան կառուցապատված պատուհանը, գյուղ Բերքաբեր, Հայաստան
01:54-02:04 Միշան ցույց է տալիս իր նկուղի պատուհանի մետաղական պաշտպանիչ շրջանակը, գյուղ Բերքաբեր, Հայաստան
02:04-02:18 ՏԵՍԱՀԱՏՎԱԾ Միշա Խուդավերդյան, 69 տարեկան (հայերեն)․
«Ստիպված․․․ էդ պատրոնները շատ դեպքերում էկել են․ պատուհանից էլ եմ հանել, տան մեջից էլ ենք հանել, և մենք նորմալ չենք կարողացել, ասենք, գոնե գիշերը քնենք»։
02:18-02:22 Միշան իր բակի ճոճանակին, գյուղ Բերքաբեր, Հայաստան
02:22-02:28 Փամփուշտների հետքերով շենքի մոտ խաղացող երեխաներ, գյուղ Վազաշեն, Հայաստան
02:28-02:34 ԿԽՄԿ պատով պաշտպանված խաղահրապարակ, գյուղ Վազաշեն, Հայաստան
02:34-02:38 ԿԽՄԿ պաշտպանիչ պատի հաստությունը, գյուղ Վազաշեն, Հայաստան
02:38-02:58 ՏԵՍԱՀԱՏՎԱԾ Արմեն Քարամյան, ԿԽՄԿ Հայաստանում (հայերեն)․
«Տավուշի սահմանամերձ բնակչության համար մենք ստեղծում ենք պասիվ պաշտպանական միջոցներ, այդ թվում՝ ապահով տարածքներ և պաշտպանիչ պատեր։ Մենք նաև կառուցապատում ենք մանկապարտեզների, դպրոցների և այլ հանրային շենքերի պատուհանները»։
02:58-03:04 Դպրոցի տնօրենը և ԿԽՄԿ տարածքային ներկայացուցիչը զննում են պաշտպանիչ դուռը, գյուղ Վազաշեն, Հայաստան
03:04-03:08 Դպրոցի շենքը՝ կառուցապատված պատուհաններով, գյուղ Վազաշեն, Հայաստան
03:08-03:12 Դպրոցի տնօրենը ցույց է տալիս փամփուշտների հետքերը պատուհանի մոտ, գյուղ Վազաշեն, Հայաստան
03:12-03:18 Դպրոցում քայլող աղջիկներ, գյուղ Վազաշեն, Հայաստան
03:18-03:36 Դպրոցում արվեստի դասերի կադրեր, գյուղ Վազաշեն, Հայաստան
03:36-03:45 ՏԵՍԱՀԱՏՎԱԾ Օլյա Դալլաքյան, Վազաշենի դպրոցի տնօրեն (հայերեն): «Մենք միայն այս մասնաշենքում օգտագործում ենք սպորտդահլիճը, այն էլ՝ այլընտրանք չունենալու պատճառով, որը շատ վտանգավոր է»:
03:45-04:00 Դպրոցի շենքի տուժած հատվածներ, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
04:00-04:08 Դասեր դպրոցում, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
04:08-04:23 ՏԵՍԱՀԱՏՎԱԾ Ռասիմ Ալիև, Ալիբեյլի դպրոցի տնօրեն (ադրբեջաներեն)․ «Շատ դժվար է աշխատել կամ ապահովել երեխաների մասնակցությունը դասերին այս վտանգավոր պայմաններում։ Առաջ, երբ պատերազմ չկար, դպրոցը երկու հերթով էր աշխատում, որովհետև շենքը փոքր էր»։
04:23-04:35 Երեխաները խաղում են դասամիջոցին, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան
04:35-04:39 Դպրոցի բակում՝ ԿԽՄԿ պաշտպանիչ պատի հետևում կանգնած աղջիկ, գյուղ Ալիբեյլի, Ադրբեջան