23/10/2019 18:55
21-րդ դարն ունիվերսալ դերասանի դարաշրջան է. Արա Խզմալյանն առանձնացրել է մշակութային խնդիրներն ու մեկնարկող ծրագրերը
Այսօր հրավիրած ասուլիսի շրջանակներում ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի տեղակալ Արա Խզմալյանը ներկայացրեց իր ստանձնած ոլորտում սպասվող աննախադեպ նախագծերը, մշակութային քաղաքականության հիմնական ուղղությունները, պետական աջակցությամբ իրականացվող ծրագրերը, մշակութային կրթության ռազմավարության առանձնահատկությունները, դրամաշնորհների տրամադրման նոր կարգի մշակման և մայրաքաղաք-համայնքներ միասնական մշակութային դաշտի ձևավորման ուղղությամբ ձեռնարկվող քայլերը: Մատնանշվեցին թե՛ խնդիրները, թե՛ դրանց լուծման համար ընտրված եղանակները։
Ոչ ֆորմալ ձևաչափով հանդիպումը, որի համար փոխնախարարն ընտրել էր Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնի ձմեռային այգին, մթնոլորտն առավել անմիջական դարձրեց:
Aysor.am-ն առանձնացրել է այն կարևոր քայլերը, որոնք արդեն իսկ մարմին են ստանում ու շոշափելի դառնում:
Դրամաշնորհների պայմանները կխստացվեն. նոր պայմանները հայտնի կդառնան 2 ամսվա ընթացքում
Նախկինում գործող համակարգի դրամաշնորհային պայմանների արդյունքում մեզ են դիմում մի շարք պատահական կազմակերպություններ, կասկածելի հեռանկար ունեցող նախագծեր: Ինչպե՞ս անել, որ պետությունն, այնուամենայնիվ, այդ մրցութային պայմաններում կարողանա իրականացնել իր քաղաքականությունը…Պետության առջև դրված խնդիրներից են կրթության ու մշակույթի միաձուլման խնդիրը: Կարծում եմ՝ մենք ընտրել ենք շատ ստույգ ճանապարհ՝ այնպիսի պայմաններ դնել դրամաշնորհներին, որոնք հնարավորություն կտան ու ճանապարհ կբացեն առավելապես պրոֆեսիոնալ հանրության համար: Խիստ չափանիշներով ենք ընտրելու դրամաշնորհային նախագծերը: Բեռնաթափելու ենք մշակույթի սիրողական ու սոցալական գործառույթը: Պետք է խոստովանեմ, որ տարիներ շարունակ մշակույթի նախարարությունը ստանձնել է իր ուժերից վեր սոցիալական բեռ, պատասխանատվություն՝ փորձելով բավարարել բոլորի պահանջներն ու աջակցել բոլորին: Արդյունքում, պարզվում է, որ մենք չենք կարողանում իրական արժեք ներկայացնող խմբերը, ստեղծագործությունները՝ լինի թատերական ներկայացում, թե համերգային կատարում, հանրայնացնել ու դուրս բերել միջազգային շուկա: Եթե մենք ճշգրտումներ չմտցնենք մեր պայմանների մեջ, չենք կարողանա ֆինանսական այդ ռեսուրսը ճիշտ բաշխել ու առավել արդյունավետ կիրառել: Նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին կհրապարակենք դրամաշնորհների նոր պայմանները, ու կարծում եմ՝ դա իսկապես խթան կլինի, որպեսզի մեզ դիմեն պրոֆեսիոնալ կազմակերպությունները, կազմակերպչական փորձառություն ունեցող մարդիկ, ովքեր գիտեն, թե ինչ բան է մարկետինգային պլանավորումը, հանրայնացումը և այլն:
Ձևավորել գրագետ հանդիսատես
Հաճախ ենք խոսում այն մասին, որ մեր ներքին մշակութային շուկան շատ նեղ է, ստեղծվող արժեքները լայն սպառման ոլորտ չունեն, քանի որ չենք կարողանում սինխրոնիզացնել կրթությունն ու մշակույթը: Մեր նոր նախագիծը, կարծում եմ, շատ լավ ճանապարհ է բացելու դեպի կրթություն և մշակույթ՝ համագործակցության և միավորման նոր մոդելի տեսակետից: Դրա շրջանակներում մրցութային կարգով շարադրությունների հիման վրա ավագ դպրոցից կընտրվեն սաներ, ովքեր 5 օր շարունակ Գ. Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնի «Սև տուփ» նորակառույց հարթակում հնարավորություն կունենան ինտենսիվ շփվել մշակույթի ոլորտի առաջատար մասնագետների հետ՝ Հենրիկ Հովհաննիսյան, Ռուբեն Բաբայան, Արմեն Էլբակյան, Նելլի Խերանյան և այլք: Պատանիները ոչ միայն իրենց հուզող հարցերը կտան ու պատասխաններ կստանան, այլև կշրջեն հետնաբեմում, կուլիսներից կդիտեն ներկայացումներ, մուտք կունենան դիմահարդարման սենյակներ, արհեստանոց: Դա կօգնի հասկանալ, որ թատրոն ասած երևույթը բարդ արդյունաբերություն, ոլորտ է: Սրա նպատակն է պատրաստել վաղվա՝ ոչ այնքան դերասան ու ռեժիսոր, այլ՝ գրագետ հանդիսատես: Եթե մենք դպրոցական տարիքից չսկսենք նման ծրագրերով պատկերացում տալ ոլորտի լրջության, առանձնահատկությունների մասին , ապա միշտ լսելու ենք մեր լավագույն ստեղծագործողների տրտունջը, թե իրենց գործը չի գնահատվում, իրենց աշխատանքը չի գնահատվում, որովհետև իրենք չունեն ընկալող միջավայր:
Այսուհետ նախարարությունն ու ՊՈԱԿ-ները ոլորտին առնչվող հարցերը միասին են քննարկելու
Ժամանակակից արվեստի ոլորտի բոլոր պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունների տնօրենները, գեղարվեստական ղեկավարները, պետական գնումների մասնագետները, հանրային կապերի պատասխանատուները վերջերս հնարավորություն ունեցան երկու օր շարունակ քննարկելու ոլորտի առջև ծառացած խնդիրները: Շնորհիվ մեր փորձագետների՝ (շուկայագետներ, մարկետոլոգներ, իրավաբաններ, պետական գնումների մասնագետներ) կազմեցինք հարցաշար ու երկու օր շարունակ «Արժեք և գին» աշխատաժողովում այդ հարցաշարով կարողացանք «քամել» ոլորտում առկա խնդիրները: Առանց խնդիրների ստույգ ձևակերպումն ունենալու՝ բարեկարգման ցանկացած փորձ մատնված է անհաջողության: Հիմա պետք է վերլուծենք ու հասկանանք, թե մեր առանձնացրած խնդիրները ո՞ր մասով են օրենսդրական դաշտին պատկանում, ո՞ր մասն է հնարավոր կարգավորել կառավարության որոշումներով, ո՞ր մասն է տվյալ կազմակերպության կառուցվածքային խնդիրը ու որոնք ենք պարզապես մեր ՊՈԱԿ-ների ղեկավարների մասնագիտական իրազեկվածության, պատրաստվածության խնդիրը: Ոլորտի պատասխանատուները կընդգրկվեն պետական որոշումներում՝ հարցերը համատեղ կարգավորելու համար, այլապես մենք ծուլացնում ենք ոլորտը, ոլորտին թույլ ենք տալիս պատասխանատվություն չկրել հենց ոլորտի համար ու նախարարությունը դառնում է միանձնյա պատասխանատուն:
21-րդ դարը ունիվերսալ դերասանի դարաշրջան է, պետք է տիրապետել բոլոր ժանրերին, նաև՝ ուժեղացնել խոսքի կշիռը՝ թատրոնում
Գաղտնիք չէ, որ մենք թատրոններում ունենք մի շատ կարևոր բաց. դա մշակված մարմնի խնդիրն է, էսթետիկ շարժման, հղկված ֆիզիկական ներկայության խնդիրը: Ու սա լրջագույն խնդիր է: Եթե ավելի պատկերավոր ասեմ՝ խնդիր ունենք վերադարձնել մարմինը թատրոն. եթե չկա դերասանի էսթետիկական ներկայություն, խոսել արվեստի մասին՝ ավելորդ է: Այժմ նախաձեռնում ենք միջոցառումներ, որոնք դառնալու են լաբորատոր հարթակներ նաև մեր դրամատիկական թատրոնների դերասանների համար՝ կատարելագործելու սեփական ֆիզիկական կարողությունները: 21-րդ դարը ունեվիվերսալ դերասանի դարաշրջան է, ու պահանջված է լինելու այն դերասանը, որը կատարելապես տիրապետում է իր տեխնիկային, մարմնին, տիրապետում է տարբեր ժանրերի ու կարող է իրականացնել թե՛ մնջախաղի ռեժիսորի խնդիրները, թե՛ դրամատիկ կամ երաժշտական թատրոնի դերասանի առջև դրված խնդիրները: Այդ նպատակով նախաձեռնել ենք «Սոմա պլաստիկ հետազոտությունների» թատրոն-լաբորատորիայի գաղափարը ու տարեվերջին հնարավորություն կունենանք տեսնելու դեռևս զուտ մասնագետների արդյունքը: Հետո այն կդառնա ազատ հարթակ ու կմշակվեն այն պայմանները, որով մեր դրամատիկական թատրոնների դերասանները կանցնեն կատարելագործման ճանապարհը: Զուգահեռ ուժեղացնում ենք նաև խոսքի կշիռը թատրոնում: Հաճախ խոսում ենք, որ ժամանակակից սցենարները հետաքրքիր են գաղափարի տեսակետից, բայց տեխնիկապես իրագործելի չեն՝ դերասանի վրա «հագցնել» չի լինում: Պատճառն այն է, որ մեր դրամատուրգները հաճախ չեն ճանաչում բեմական տարածքի առանձնահատկություններն ու հանդիսատես-թատրոն կապի հոգեբանությունը։ Այդ պատճառով «Լոգոս լաբ» վերտառությամբ հարթակ ենք ձևավորում. եթե որևէ դրամատուրգ, սցենարիստ ուզում է ստեղծել որևէ գործ, նյութը կքննարկի հոգեբանների, ռեժիսորների ու դերասանների հետ: Վերամշակման արդյունքում կունենանք մի գործ, որը կկարողանանք հանգիստ տրամադրել մեր ռեժիսորներին ու կինոռեժիսորներին:
Մայրաքաղաք-մարզ՝ համատեղ մշակութային դաշտ
Երբ խոսում ենք մարզ-մայրաքաղաք համատեղ մշակութային դաշտ ձևավորելու մասին, հասկանում ենք մեկական հյուրախաղերը: Սակայն դրանք ամենաանարդյունավետ ճանապարհն են միասնական մշակութային դաշտ ձևավորելու: Իհարկե, կարևոր է, որ մայրաքաղաքի թատրոնները հանդես գան մարզերում, մարզերինը՝ մայրաքաղաքում, բայց միայն սրանով լուծել այն խորքային խնդիրները, որոնք կան մայրաքաղաքի և շրջանների միջև, հնարավոր չէ: Դրա համար նախաձեռնել ենք մի ձևաչափ, որը հնարավորություն է տալիս քաղաքի բնակիչներին շփվելու հանրապետության լավագույն արվեստագետների հետ: Վանաձոր քաղաքում մեկնարկել է «Օկտավա» նախագիծը՝ այս տարի 8 մտավորական Երևանից մեկնելու են Վանաձոր՝ շփվելու վանաձորցի ուսանողների, երիտասարդների, մտավորականների հետ: Մենք պետք է մեր արվեստագետներին էկրանային կերպարից դարձնենք հասանելի, հնարավորություն տանք ՀՀ քաղաքացիներին՝ շփվելու իրենց արժեքների հետ: Վստահ եմ, այդ շփումն անպայման տալու է իր արդյունքը:
Խնդիր ունենք փոխելու մարզային միջոցառումների տրամաբանությունը: Ցավոք, մինչ այս, մարզային միջոցառումները ուղղված են եղել մարզի բնակչին: Մինչդեռ, պետք է անել այնպիսի միջոցառումներ, որոնք ուղղված են մարզը չճանաչող մարդկանց: Այս նպատակով հոկտեմբերի 26-ին մոտ 10 մենեջերների հետ կմեկնենք Վանաձոր և Տավուշ, կդիտարկենք, թե համայնքներն ի՞նչ գույքային հնարավորություններ ունեն, ի՞նչ միջավայրեր կան, որոնք հնարավոր է վերածել մշակութային միջավայրերի, պրոֆեսիոնալ ի՞նչ կարողություններ ունեն: Այնուհետև կփորձենք այստեղ եղած նախագծերը որոշ առումով տեղափոխել նաև համայնքներ ու համայնքի ստեղծագործողներին ընդգրկել այդ պրոցեսներում:
Հանդիպման վերջում Արա Խզմալյանն առանձնացրեց՝ մշակույթի ոլորտն այսօր ունի գեղարվեստական ղեկավարների, դիրիժորների ինստիտուտների ճգնաժամ: Ե՛վ Ազգային Օպերայի թատրոնում, և՛ նվագախմբերում սուղ է դրված դիրիժորների խնդիրը: Չունենք փոխարինողներ։
Բազմաթիվ են նաև կինոլորտի խնդիրներն ու բարեկարգման նպատակով կատարված աշխատանքները, որոնց փոխնախարարը խոստացավ անդրադառնալ մինչև տարեվերջ:
