Ամստերդամում տանը ոչ մեզ համար հատկացված տեղում էինք քնել, տիրուհին զայրացավ, գիշերով մեզ կարող էր դուրս շպրտել. Լիտվայում կամավոր աշխատած Սերինե Գաբրիելյան

«Երազանքը Հայաստանից դուրս» շարքի շրջանակում Aysor.am-ի զրուցակիցը Սերինե Գաբրիելյանն է:

Նա կամավորական աշխատանքի է մեկնել 2015 թվականի սեպտեմբերի 1-ին՝ Լիտվայի Շաուլյայ քաղաք, 11 ամսով: Այստեղ Սերինեն աշխատել է «Դիջվարիուս» ավագ դպրոցի «Ռադիո Կլուբաս»-ում, վարել հաղորդումներ, լուրեր, ավագ դպրոցի ուսանողների հետ տարբեր կամավորական ծրագրեր իրականացրել, դասավանդել նրանց ռուսաց լեզու, լուսաբանել դպրոցի միջոցառումները, նաև դպրոցում աշխատել որպես լրագրող:

Ուզում էի ուրիշ երկրի մշակույթին ծանոթանալ, իսկ դա հնարավոր է միայն այն դեպքում, երբ այնտեղ երկար ես ապրում, ուրիշ ազգերի հետ ես շփվում

Սերինեն որոշեց մեկնել կամավորական աշխատանքի, որովհետև հետագա անելիքների մասին մտածելու համար դադարի ժամանակ էր պետք:

«Անգլերենում այսպիսի հասկացողություն գոյություն ունի «gap year»` դադարի տարի, երբ ուզում ես դադար վերցնել, մտածել՝ ինչ ես ուզում կյանքից, ինչ ես ուզում հետագայում անել, ինչի համար, մի շարք հարցեր, որոնց պատասխանները պիտի ստանաս, նոր շարունակես քո հետագա գործունեությունը: Դա ամենահարմար պահն էր, բացի այդ՝ շատ էի ուզում հենց կամավորություն անել, աշխատել ոչ թե նրա համար, որ վարձատրվեմ, այլ ուղղակի կամավոր աշխատել: EVS-ը (European Voluntary Service) դրա համար լավագույն ծրագիրն էր:

Ընտրեցի հենց կամավորական աշխատանքը, որովհետև ուզում էի ուրիշ երկրի մշակույթին ծանոթանալ, իսկ դա հնարավոր է միայն այն դեպքում, երբ այնտեղ երկար ես ապրում, ուրիշ ազգերի հետ ես շփվում»:

Շատ դժվար էր տարբեր մշակույթներ կրող մարդկանց հետ ապրել մի բնակարանում՝ չիմանալով լեզուն լավ

Կամավորները մի շարք խնդիրների են բախվում՝ սկսած լեզվի իմացությունից, վերջացրած՝ կենցաղային խնդիրները: Այս խնդիրները ծանոթ էին նաև զրուցակցիս: Սերինեն պատմում է, որ առաջին դժվարությունը, որի առաջ ինքը կանգնեց՝ անգլերենի իմացությունն էր հաղորդակցական մակարդակում:

«Առաջին դժվարությունը լեզուն էր: Իմ անգլերենի իմացությունը գրավոր մակարդակի վրա նորմալ էր, բայց բանավոր մակարդակը շատ ցածր էր: Ես չէի կարողանում ազատ շփվել անգլերեն, իսկ ես ապրում էի այնպիսի մարդկանց հետ՝ խորվաթ և ավստրիացի, որոնց հետ ընդհանուր լեզուն միայն անգլերենն էր: Շատ դժվար էր տարբեր մշակույթներ կրող մարդկանց հետ ապրել մի բնակարանում՝ չիմանալով լեզուն լավ:

Երկրորդ դժվարությունն ուղղակի ընկերներ գտնելն էր, որովհետև լիտվացիները մի քիչ սառն են, իրանց հետ ընկերանալը բավականին դժվար է ստացվում, շատ երկար պրոցես է , որպեսզի իրենք վստահեն քեզ ու դու դառնաս իրենց ընկերը, երկար ժամանակ է պահանջվում դրա համար», - պատմում է Սերինեն:

Ժամանակի ընթացքում ամեն ինչ հարթվեց: Դրան նպաստեց գրադարան այցելելը:

«Այնտեղ գրադարանում կար ամերիկյան անկյուն` «American corner», ուր ես ու ինձ հետ բնակարան կիսողները սկսեցինք այցելել: Այստեղ ծանոթացանք տարբեր երկրներից ուսանողների հետ, ովքեր «Erasmus» ծրագրով սովորում էին Շաուլյայի համալսարանում, նրանց հետ ընկերացանք: Այդտեղ նաև լիտվացի տարիքով, ավելի հասուն մարդիկ էին հաճախում, նրանց հետ հաջողվեց ընկերանալ ու նրանք օգնեցին հաղթահարել մեր մյուս դժվարությունը՝ հեռու լինելն ընտանիքից: Նրանք մեզ համար ընտանիք էին դարձել», - հիշում է զրուցակիցս:

Կամավորական աշխատանքի ժամանակ ամենատարածված խնդիրներից մեկը համատեղ կենցաղ կիսելն է, այլ մշակույթ կրող մարդկանց հետ մի հարկի տակ բնակվելը: Թեև զրուցակիցս ասում է, որ իր ընկերների շրջանում էլ շատ է լսել դեպքեր, երբ կամավորներն ազգային տարբեր մտածելակերպերի պատճառով նույնիսկ ստիպված են եղել լքել իրենց բնակարանները, բայց անձամբ իր դեպքում այդպես չի եղել, քանի որ թե՛ ինքը, թե՛ իր հետ բնակվողները հարմարվող են եղել:

«Այդքան էլ դժվար չէր կենցաղը կիսել, որովհետև ես ինքնս բնույթով հարմարվող եմ, իրենք էլ էին հարմարվող ու դրա համար մեզ հաջողվեց առանց բարդությունների լեզու գտնել ու առաջացած բարդությունները միասին լուծել»:

Լավ ես զգում, որ որպես անձ՝ ինչ-որ մեկին կարող ես օգնել ու անել դա անշահախնդիր

Սերինեն կամավորական աշխատանքի մի շարք դրական կողմեր է նշում: Ամենից առաջ զրուցակցիս դուր էր գալիս անշահախնդիր օգնել մարդկանց, ովքեր ունեն դրա կարիքը:

«Կամավորություն անելիս քեզ օգտակար, լավ ես զգում, որ կամավորական աշխատանք ես կատարել: Հենց կամավորության ընթացքում մի քանի այլ կամավորական ծրագրեր եմ արել, օրինակ՝ սուպերմակետում կանգնում էինք և անօթևան մարդկանց համար սնունդ էինք հավաքում, առողջական խնդիրներ ունեցող երեխաների կենտրոններ էինք գնում, նրանց հետ բավականին ժամանակ էինք անցկացնում: Ես այդ ամենը մեծ հաճույքով էի անում: Լավ ես զգում, որ որպես անձ՝ ինչ-որ մեկին կարող ես օգնել ու անել դա անշահախնդիր», - ասաց նա:

Կամավոր աշխատելը մի շարք առավելություններ է տալիս՝ թե՛ կրթության խորացման տեսանկյունից, թե՛ նորը բացահայտելու:

«EVS-ն ինձ հնարավորություն տվեց տեսնել աշխարհը բառի բուն իմաստով: Այս ընթացքում բավականին ճամփորդեցի, երևի ամեն ամիս ինչ-որ նոր երկիր էի բացահայտում ինձ համար: Դա հնարավորություն տվեց ծանոթանալ տարբեր ազգերի ներկայացուցիչների հետ: Ճամփորդելը շատ է օգնում, որ փոխես քո աշխարհայացքը, ինքդ էլ լրիվ փոխվում ես, բազմաթիվ նոր բաներ ես իմանում կյանքի ու աշխարհի մասին, վերագնահատում ես քեզ», - ասում է զրուցակիցս:

Հաջորդ առավելությունը, որը ընձեռել է կամավորական աշխատանքը՝ լեզուների իմացության կատարելագործումն էր ու նոր լեզուներ սովորելը: Այս ընթացքում Սերինեն կատարելագոծել է անգլերենի իմացությունը, իսպաներեն է սովորել, մի փոքր ֆրանսերեն, կարողանում է շփվել լիտվերեն:

Ամստերդամում վտանգ կար, որ տանտիրուհին գիշերը մեզ կարող է դուրս շպրտել տնից

Կամավորական աշխտանքը հրաշալի հնարավորություն է ճամփորդելու համար: Այս ընթացքում կամավորները քիչ գումար են ստանում, բայց ցանկության դեպքում դրանով հնարավոր է ճամփորդել: Զրուցակիցս նշում է, որ ամսական 245 եվրո էր ստանում, ինչը Լիտվայի նվազագույն աշխատավարձից մի քիչ էր ավելի: Կողմնակի աշխատանքի իրավունք կամավորները չունեն, հետևաբար, ճամփորդելու համար պիտի խնայողություններ անեն: Զրուցակիցս կամավոր աշխատելու ժամանակ սեփական ճամփորդական ռազմավարությունն էր մշակել:

«Ընկերուհիս ինձանից առաջ նույն ծրագրով եղել էր Լիտվայում ու պատմել էր, որ ճամփորդության համար կան նույնիսկ անվճար տարբերակներ։ Կան կայքեր, օրինակ՝ «Travelfree.info»-ն, որտեղ կարելի է գտնել զեղչեր ավտոբուսների և ինքաթիռների տոմսերի համար: Անընդհատ հետևում էի, թե ինչ ակցիաներ կային։ Երբ ինձ հետաքրքրող ուղղություն էր լինում, ընկերներիս հետ գնում էինք ճամփորդության։

Ճամփորդելու ռազմավարություն էի մշակել, երբ պիտի մի երկիր գնայի, նայում էի, թե դրա հարևանությամբ ինչ այլ երկիր կա, որ կարողանամ մի քանի երկիր գնալ միանգամից: Այդպես Գերմանիա գնալուց առաջ գնացի Չեխիա, հետո նոր՝ Գերմանիա։

Մեկ այլ կայք էլ կար՝ «Couchsurfering», որտեղ մարդիկ անվճար քեզ իրենց տանը քնելու տեղ են հատկացնում։ Դա միանգամից չի արվում, պետք նախ վստահելի հաշիվ ունենաս, քո մասին տեղեկություն լինի: Սրա իմաստն իրար լավություն անելն է, ճամփորդող մարդկանց օգնելը, ցույց տալը, որ կյանքում ամեն ինչ չէ, որ փողով է որոշվում: Սա նաև հնարավորություն է ընձեռում իրար հետ փորձով կիսվելու, շփվելու…»:

Առաջին հայացքից թվում է՝ ամեն ինչ պարզ է և հեշտ՝ անվճար ճամփորդել, մի գիշեր անվճար քնել քեզ հյուրընկալող մարդու տանը և վերջ: Բայց զրուցակիցս պատմում է, որ այստեղ էլ կարող ենք բախվել բարդությունների: Այս տարբերակով Սերինեն շատ է ճամփորդել, մի անգամ էլ, երբ Ամստերդամում խնդիրներ են առաջացել տանտիրոջ հետ, կեսգիշերին կարող էին դրսում հայտնվել:

«Բավականին զվարճալի դեպքեր են եղել, նույնիսկ մի անգամ Ամստերդամում վտանգ կար, որ տիրուհին գիշերը մեզ կարող է դուրս շպրտել տնից, բայց, բարեբախտաբար, ամեն ինչ լավ ավարտվեց։ Ամստերդամ գնալուց ես ու ևս երկու հայ կամավոր երեկոյան գնացինք տուն: Տանտիրուհին նախապես ասել էր, որ տան վերևի հարկում ենք քնելու: Երբ գնացինք, արդեն երկու աղջիկ անկողնում քնած էին: Մեզանից երկուսը մատռասներին քնեց, մեկը՝ մահճակալին: Երբ տանտիրուհին վերադարձավ, զայրացավ, որ չենք ճշտել, թե ով՝ որտեղ պիտի քնի, ասաց, որ երեքս էլ պետք է մատռասներին քնեինք։ Հաջորդ օրը խոսեցինք, բացատրեց մեզ, որ շատ հյուրեր է ընդունում, բայց վերջիններս հաճախ իրենց պատշաճ չեն պահում։ Բարեբախտաբար, լեզու գտանք ու դրսում չհայտնվեցինք»:  

Եվրոպացիներն էլ հայերի նման մարդիկ են, ուղղակի մի քիչ այլ ձև են մտածում

Սերինեն նշում է, որ կամավորական աշխատանքի ավարտին արդեն կարոտել էր Հայաստանը և կար վեադառնալու ցանկություն:

«Երևանն էի շատ կարոտել, իմ ծննդավայր Վանաձորից շատ էի կարոտել: Ուզում էի վերադառնալ: Լիտվայում այլևս չէի ուզում մնալ, որովհետև գրեթե մեկ տարին բավական էր Լիտվայի համար, այնտեղի եղանակը, կլիման, մարդիկ մի քիչ սառն էին, փոխարենը՝ բնությունն էր հրաշալի ու դա այն բանն էր, որ ձգում էր այնտեղ մնալ»:

Վերադառնալուց հետո Սերինեն մտածում էր «Masters» ծրագրով մեկնել Գերմանիա՝ կրթությունը շարունակելու, մինչդեռ, ինչպես ինքն է նշում, այդ ուղղությամբ հստակ քայլեր չի արել: Զրուցակիցս ասում է, որ այս պահին երկար ժամանակով մեկնելու մասին չի մտածում, մինչդեռ կցանկանար կարճաժամկետ կրթական ծրագրերի դիմել:

Հայաստան վերադառնալուց որոշ ժամանակ անց ճգնաժամ սկսվեց: Դա պայմանավորված էր միջավայրի փոփոխությամբ: Նախկին աշխատանքին վերադառնալը նույնպես հեշտ չէր:

«Երբ հետ եկա, մոտ եկու ամիս ամեն ինչ նորմալ էր: Երկար ժամանակ՝ մոտ մեկ տարի ընտանիքիս, ընկերներիս չէի տեսել: Վայելում էի նրանց ներկայությունը, բայց հետո՝ մոտ երկու ամիս դեպրեսիա սկսվեց: Տարբերությունը, որ այն ժամանակ կար այստեղի և այնտեղի միջև մեծ էր, մարդկանց կյանքերի, մտածելակերպի թեթևության միջև: Մարդիկ այստեղ եռապատիկ բարդացնելով են ամեն ինչ ապրում, դա ծանր էի տանում։ Բացի այդ՝ այստեղ մարդկանց մեջ կոպտություն էի նկատում զբոսաշրջիների նկտամամբ, կային սխալ պատկերացումներ Եվրոպայի ու եվրոպացիների նկատմամբ։ Ավանդական արժեքների մասին այդ ժամանակ շատ էին խոսում, մտածում էին, որ Եվրոպայից եմ եկել ու անընդհատ խոսում էին այդ մասին:

Այստեղ մտածում են, որ եվրոպացիները չգիտեն, թե ինչ է նշանակում ընտանիք, չեն գնահատում ընտանիքը, ընկերությունը, բայց այդ պատկերացումները սխալ են, եվրոպացիներն էլ հայերի նման մարդիկ են ու որքան մենք ենք գնահատում՝ նույնքան էլ նրանք, ուղղակի մի քիչ այլ ձև են մտածում։

Փոքր ինչ սթրեսային էր նաև լրագրողի աշխատանքին նորից վերադառնալը։ Լրագրողի այն աշխատանքին, որը հասարակության կողմից հաճախ չի գնահատվում, մանավանդ՝ քաղաքական լրագրողների աշխատանքը: Մոտ մեկ ամիս զգում էի՝ ինչ անշնորհակալ գործ եմ կատարում, բայց հետո նորից վերադարձա, նորից զգացի, որ պարտադիր չէ հասարակությունը քեզ շնորհակալ լինի աշխատանքիդ դիմաց»:

Այն ծանրաբեռնվածությամբ չես աշխատում, ինչ առօրյայում, բայց չես էլ գնում այնտեղ ոչ մի բան չանելու

Բոլոր նրանց, ովքեր նոր պետք է մեկնեն կամավորական աշխատանքի, Սերինեն խորհուրդ է տալիս հնարավորինս ուսումնասիրել ծրագրերը նախքան մեկնելը: Ինչ վերաբերում է զբաղվածությանն ու գրաֆիկին՝ զրուցակիցս նշում է, թեև այնտեղ ազատ ժամանակ շատ կա, բայց միևնույն ժամանակ կամավոր աշխատելը չի ենթադրում ոչինչ չանել:

«Նրանք հաստատ այնտեղ պարապ չեն մնալու: Իրականում կան մարդիկ, որ մտածում են, թե իրենք գնալու են հանգստանալու, բայց այդպես չէ, իհարկե, այնտեղ այն ծանրաբեռնվածությամբ չես աշխատում, ինչ առօրյայում, բայց չես էլ գնում այնտեղ ոչ մի բան չանելու։ Խորհուրդ կտամ, որ այդ ժամանակահատվածն օգտագործեն ինքնակրթվելու համար, գուցե, այդ ժամանակն էլ երբեք չունենան, իսկ EVS-ի ընթացքում բավականին ազատ ժամանակ ես ունենում:

Նաև թող լավ ուսումնասիրեն այն ծրագիրը, որի շրջանակում պետք է մեկնեն կամավորության: Ծրագրերը շատ-շատ են, թող գտնեն իրենց հետաքրքրող ծրագիրն, այլ ոչ թե գնան, ուղղակի գնալու համար։ Նաև թող լինեն հարմարվող ու փորձեն մաքսիմում վայելել ամեն մի րոպեն, ամեն օրն ու հնարավորինս քաղեն ամեն ինչ»։

Կարդացեք նաև՝

Երբեք չեն դժգոհում կյանքից, լուռ աշխատում են. կարծում եմ՝ շատ բան կարող ենք սովորել իրենցից. Պեկինում կրթությունը շարունակող Անի Պետրոսյան

Ուզում էի ինձ հնարավորություն տալ՝ կողքից նայելու իմ կյանքին. դա կարելի էր անել միայն Հայաստանից դուրս. Պուլայում կամավոր աշխատած Լուսինե Ոսկանյան

Տարբեր մշակույթներից եկած մարդիկ պետք է համակերպվեին. համակեցությունը հա՛մ դժվար էր, հա՛մ՝ հետաքրքիր. Իսպանիայում կամավոր աշխատած Արմինե Մարուքյան