Չէին ուզում, որ այդ մասին ինչ-որ բառ խոսենք. Մայրը պնդում է՝ հղի դուստրը մահացել է բժիշկների անփութության հետևանքով, երեխայի մասին էլ լիարժեք տեղեկություն չեն տվել

Դեկտեմբերի 18-ին հանրապետությունը ցնցվեց Քննչական կոմիտեի տարածած հաղորդագրությունից՝ ծնողներից երեխային ապօրինի բաժանելու կասկածանքով ձերբակալել է «Վերարտադրողական առողջության, պերինատոլոգիայի, մանկաբարձության և գինեկոլոգիայի հանրապետական ինստիտուտ» ՓԲ ընկերության տնօրեն Ռազմիկ Աբրահամյանը: Նույն գործի շրջանակում մեղադրվում էին նաև նույն ընկերության փոխտնօրեն Արշակ Ջերջերյանն ու «Երևանի մանկան տուն» ՊՈԱԿ–ի տնօրեն Լիանա Կարապետյանը: Օրեր անց դատարանը մերժեց Ռազմիկ Աբրահամյանին կալանավորելու միջնորդությունը, գրավի դիմաց ազատ արձակվեցին նաև մյուս կասկածյալները:

Սարսափելի էր ոչ միայն այն, որ մարդկային կյանքն առք ու վաճառքի առարկա էր դարձել, այլ այն, որ դրանում կասկածվողների հիմնական գործառույթն ու առաքելությունը երեխաների պաշտպանությունն ու խնամքը պետք է լիներ:

Ինչևէ, պահպանենք անմեղության կանխավարկածը, սակայն մինչ օրինապահները անհերքելի ապացուցներ են փնտրում կամ հավաքագրում, տուժածները բարձրաձայնում են իրենց գլխով անցածի մասին:

Aysor.am-ը զրուցել է նրանցից ևս մեկի՝ 2016 թվականի հենց սկզբին բժիշկների անփութության հետևանքով 20-ամյա դստերն ու թոռանը կորցրած Արմինե Տոնոյանի հետ, ում առողջությունը ևս զավակի մահից հետո այն չէ. արդեն շուրջ 4 տարի դեղամիջոցների օգնությանն է դիմում: Տիկին Արմինեն մանրամասնել է, թե ինչ է տեղի ունեցել 4 տարի առաջ:

- Տիկին Արմինե, Ձեր դուստրը ի սկզբանե բա՞րդ հղիություն է տարել:

- Ոչ, աղջիկս՝ Տոնոյան Գրետան, արդեն 26 շաբաթական հղի էր: 2015 թվականի դեկտեմբերի 22-ին սկեսուրը Հանրապետական հիվանդանոց է տարել՝ դոպլեր հետազոտության: Որևէ խնդիր չի եղել, բան չեն ասել: Ուսանող էր, հաջորդ օրը դասի է գնացել: Համալսարանից տուն է վերադարձել ջերմությամբ: Ամսի 23-ի երեկոյան իրեն կրկին տեղափոխեցինք Հանրապետական ծննդատուն, քանի որ իր հղիությության ընթացքն այնտեղ էր հսկվում: Իր բժիշկը՝ Գայանե Ղարիբովնան, ասաց, թե ձեր աղջիկն ուղղակի մրսած է, այդ վիրուսներից է ընկել, գրիպ է, մեկ-երկու օր մեզ մոտ կպառկի, կբուժվի դուրս կգրենք: Իրեն սկսեցին բուժել ընդամենը թեթև վիրուսի դեմ, ու այդպես մինչև ամսի 28-ը նույն պատասխանն էր տալիս՝ վաղը դուրս կգրեմ: 28-ի երեկոյան աղջիկս հազաց, կոկորդից արյուն եկավ, հետ տվեց:

- Թոքաբանը նրան չէ՞ր ստուգել:

- Ինքս եմ ամսի 29-ի առավոտյան ժամը 9:30 ասել, որ ուզում եմ թոքաբանն իմ աղջկան մի հատ նայի: Ասեց՝ մենք թոքաբան չունենք, մեր թոքաբանը տուն է գնացել: Հարցրեցի, թե ես ինչպե՞ս կարող եմ էրեխուն տանել թոքերի ռենտգենի: Ինձ ասացին՝ տիկին ջան, ինքներդ կարող եք տանել հաջորդ բաժանմունք: Աղջիկս ոտքի կանգնել չէր կարողանում, ոտքերը ցավում էին, ասացին՝ տաքսի կանչեք, տարեք: Էրեխուս անկետան իմ ձեռքը չտվեցին, ես տաքսի կանչեցի, մեզ հետ էլ մեկ ուրիշ բժիշկ կամ քույր (հստակ չէր հիշում, հեղ.) միասին գնացինք: 5000 դրամ էլ ուզեցին, բայց մեզ հետ եկած բուժաշխատողն ասաց՝ տվեք, ես կտամ բժշկին… Մի խոսքով, այդ գումարը տվեցինք, ներս մտանք, այդտեղի բժիշկը նայեց ու հենց տեղում հաստատեց, որ երկկողմանի թոքաբորբ է: Վերադարձանք ծննդատուն, ու էրեխուս անմիջապես տեղափոխեցին վերակենդանացման բաժանմունք:

- Այսինքն, ծննդատնից՝ հիվանդանոց, հիվանդանոցից՝ ծննդատուն ճանապարհին նրա վիճակն առավե՞լ վատացավ:

- Այնպես չէր, որ մինչև տանելս լավ էր, նույն վիճակին էր: Ուղղակի իրենք չէին հավատում, որ թոքաբորբ է, ես երեք օր պնդում էի, որ իմ էրեխեն թոքաբորբ է, հազում, ջերմում է: Իրենց քույրին կանչում էի, չափում էր՝ ջերմությունը 37.2, ասում էր տիկին ջան, դա անհանգստանալու ջերմություն չի, որ դուք էլ անհանգստանում եք: Չեկան այնքան ժամանակ, մինչև գիշերվա 2-ին գնացի քնած տեղից իրենց քույրին հանեցի, ասեցի եկեք ջերմությունը չափեք: Չափեցին, խառնվեցին… Մենք մի կերպ լուսացրեցինք… Դե, մնացածն արդեն գիտեք՝ ինքս տարա մյուս բաժանմունք, այնտեղի բժշկի եզրակացությունը բերեցի իրենց, ու իրենք տեղում վերակենդանացման բաժանմունք բարձրացրեցին:

- Վերակենդանացման բաժանմունքում երկա՞ր է մնացել:

- Մինչև վերջ… 29-ին վիճակը նորմալ էր: Ըստ իս (սա իմ կարծիքն է, որին հանգել եմ բժիշկների հակասական բացատրություններից) ուժեղ անտիբիոտիկներ էին տվել, որ շուտ լավանար, քանի որ դիմացը նոր տարի էր, ու դրանից աղջիկս գիտակցությունը կորցրել էր: Ծննդատան վերակենդանացման բաժնից տեղափոխեցին մյուս բաժանմունքի վերակենդանացման բաժին: Այնտեղի բժիշկը մի կերպ աղջկաս ուշքի բերեց, մի պահ ուզում էր խոսել, բայց նորից արհեստական քնացրեցին, ոչ մի բառ չկարողացավ ասել: Դրանից հետո այդտեղ ընդունող բժիշկը մեզ հրավիրեց իր աշխատասենյակ ու ասաց, որ միայն 10 տոկոս կարող է հուսադրել, որ մեր Գրետան կապրի:

- Ի վերջո, Գրետայի վերակենդանացման բաժին հասնելու հիմնական պատճառն ի՞նչն էր, ի՞նչ ասացին ձեզ բժիշկները:

- Ես էլ հարցրեցի, թե պատճառն ինչն է, չէ՞ որ իմ էրեխեն ոտքի վրայի հիվանդ էր: Այդ բժիշկն ասաց՝ հնարավոր է՝ դեղորայքից լինի… Հենց ասաց դեղորայքից, ես տեղիցս միանգամից վեր թռա: Այն կողմից այդ Գայանե Ղարբովնան միանգամից արձագանքեց, թե ո՞նց կարող է դեղերից լինել, վերակենդանացման բաժանմունքի բժշկի հետ արդեն վիճաբանության մեջ էին մտնում: Դրանից հետո այդ բժիշկը դեղերի տարբերակը միանգամից հերքեց: Դե, իրենք կոլեգաներ են չէ՞, միմյանց լեզու լավ են հասկանում:

- Ձեր դուստրը հղիության 26-րդ շաբաթում էր գտնվում, պտղի՞ վիճակն ինչպես էր:

- Դեկտեմբերի 31-ին կոմայի մեջ կեսարյան վիրահատություն արեցին: Բայց ասեմ, որ մինչև վիրահատությունը ես բժշկից թաքուն վերակենդանացման սենյակ էի մտնում, ամբողջ օրը այդ դռան դիմաց կանգնած էի: Իմ էրեխու էրեխի սրտի բաբախը լսել եմ… Երբ վերակենդանացման բաժանմունքից կեսարյան հատում անող բժիշկը դուրս եկավ, ես հարցրեցի՝ բժիշկ, իմ էրեխու կյանքը կփրկե՞ք: Ասաց՝ ինչ ինձանից հասնում էր, ես արել եմ: Իմ մերացուն էլ հարցրեց՝ իսկ էրեխե՞ն, ասացին՝ ի՞նչ հարցեր եք տալիս, ու էլ ոչինչ չբացատրեց… Հունվարի 1-ի լույս 2-ի գիշերն իմ աղջիկը մահացավ…

- Երեխայի մասին այլևս որևէ խոսակցություն, բացատրություն, տեղեկություն չի՞ եղել:

- Չէ, մեզ չասացին՝ ծնվել է, չի ծնվել, մահացել է, չի մահացել: Ոչ մի բառ չէին ասում, չէին ուզում, որ այդ մասին ինչ-որ բառ խոսենք, ոչ մի հարցի չէին պատասխանում: Հուղարկավորությունից հետո զանգեցի, ասացի՝ բա իմ էրեխի էրեխեն ո՞ւր է, որ չեք տվել հուղարկավորեմ: Իրենք ասացին՝ էրեխուց որոշակի մասնիկներ կան, կարող եք գալ տանել թաղել: Բայց ես որոշակի մասնիկներ չէի ուզում, իմ աղջիկը հո մասնիկներով չի՞ հղիացել, որ ինձ մասնիկ են տալիս: Իմ զանգից 2-3 օր անց Ռազմիկ Աբրահամյանն անձամբ ինձ զանգեց ու խնդրում էր, որ հանդիպենք: Չմերժեցի, ինքն իմ հետևից տաքսի ուղարկեց: Մենք գնացինք, ինքն էլ իր բժիշկներին էր հրավիրել, որ միասին զրուցենք: Երբ հարցրեցի, թե էրեխուս մահվան պատճառը ո՞րն էր, բժիշկներից մեկը, ով իմ աղջկա հետ ընդհանրապես կապ չուներ, սկսեց ոգևորված ասել, թե էտ ի՞նչ հարցեր ես տալիս: Բայց ախր իմ կորցրածը մի փոքր կտոր չի, իմ կորցրածը մի մեծ աշխարհ է: Բժիշկները սկսեցին իրար հետ վիճել, ու ես այդ ընթացքում Ռազմիկ Աբրահամյանին նորից հարցրեցի՝ իսկ ո՞ւր է իմ թոռնիկը: Պատասխանը նույնն էր՝ մասնակի կտորներ կան, կարող եք գնալ, վերցնել: Իրենց ասելով՝ կտորներով են հեռացրել երեխային, որպեսզի փրկեն հղիի կյանքը: Բայց այդ դեպքում՝ ինչո՞ւ հղիի կյանքը չփրկվեց, ու բոլոր կտորները չկան: Մինչև օրս ոչ մեզ, ոչ ամուսնու ընտանիքին որևէ մեկը որևէ բացատրություն չի տվել: Ի դեպ, Ռազմիկ Աբրահամյանի հետ զրույցի վերջաբանն եմ շատ լավ հիշում. ասաց՝ տիկին ջան, եթե ես այստեղ լինեի, ամեն ինչ այլ կերպ կլիներ… Այսինքն, ամբողջ պատասխանատվությունը թողեց միայն բժիշկների վրա:

- Վերջին իրադարձությունները բոլորի մոտ անորոշություն են ստեղծել, կասկածներ առաջացրել: Դուք կասկածներ ունե՞ք, որ Ձեր թոռնիկը չի մահացել:

- Այո, այդ պտուղի սրտի զարկերը մինչև այս պահն իմ ականջներում են:

- Ինչո՞ւ երեխայի կտորները չվերցրեցիք ԴՆԹ անալիզի համար:

- Մի հատ աղիքն ու թաթիկը ի՞նչ պետք է անեի, դրանից ի՞նչ կարող էի իմանալ: Եվ հետո, երբ ասեցի, որ ամբողջական եմ ուզում, ասեցին՝ մենք ձեզ կզանգենք: Ու մինչև օրս զանգում են:

- Գրետայի էպիկրիզում որպես մահվան հանգամանք ի՞նչ է նշված:

- H1N1 վիրուս: Բայց եթե նման վիրուս լիներ, ես 1 շաբաթից ավելի իր կողքին եմ եղել, իր բաժակից ջուր եմ խմել, իր ափսեից կերել՝ չէի՞ վարակվի, գոնե մի տոկոս ինձ վրա կազդե՞ր, թե՞ ոչ: Գոնե կհազայի՞ կամ գրիպ կընկնեյի՞, մեկ անգամ կփռշտայի՞…

- Դուք ժամանակին բարձրաձայնել էիք այս դեպքի մասին, ի՞նչ ընթացք ստացավ:

- Այո, մենք մեկ ու կես տարի լրատվամիջոցների օգնությամբ բարձրաձայնել ենք, բայց ապարդյուն: Երբ աղջկաս մահը հաստատեցին, Մաշտոցի բաժնի ոստիկանությունից եկան, թղթերն առգրավեցին, մեզ կանչեցին ցուցմունք տալու: Ես ցուցմունք տալու ժամանակ ասացի՝ էլ ինձ չկանչեք այնքան, մինչև չբացահայտեք այս գործը… Ու ոչ մի անգամ չկանչեցին, միայն ես եմ 2-3 անգամ քննիչին զանգել, բայց կամ սպասեցրել է, կամ այլ համար փոխանցել, որը անհասանելի էր ու միշտ չէի կարողանում խոսել… Մոտ 10 օր առաջ մեզ զանգահարեցին 6-րդ վարչությունից, գնացինք ցուցմունք տվեցինք: Պատմել եմ այն, ինչ Ձեզ եմ պատմում:

- Տիկին Արմինե, Գրետան Ձեր միա՞կ զավակն էր: 

- Մեկ որդի ու մեկ դուստր ունեի, հիմա միայն որդիս է…