Տիգրան Ծերեթելիի «գիտակցության շեմը». հայ ռեժիսորի և պրոդյուսերի ֆիլմը վրացի նկարչի մասին է (Տեսանյութ)

Օրերս համացանցում հայտնվեց «Տիգրան Ծերեթելի. գիտակցության շեմը» (Тигран Церетели - Порог сознания) ֆիլմը, որը պատմում է Երևանում ծնված ու մեծացած, մայրական կողմով հայ, բայց հայրական գենով՝ վրացի, սյուրռեալիստական ոճի նկարիչ Տիգրան Ծերեթելիի մասին: 20 րոպե տևողությամբ ֆիլմը ներկայացնում է նկարչի աշխարհայացքն ու ստեղծագործական կյանքը: Ֆիլմի ռեժիսորն Արթուր Վարդանյանն է, պրոդյուսերը՝ Քրիստինա Ասատրյանը:

Ինչպե՞ս ծնվեց ինտերնացիոնալ համագործակցությունը, հայ պրոդյուսերի կողմից ինչո՞ւ ընտրվեց հենց Տիգրան Ծերեթելին, որքանո՞վ է նկարիչը կապված մայրական արմատներին՝ Aysor.am-ը զրուցել է ստեղծագործական թիմի հետ:

Տիգրան Ծերեթելի` Երևանում ծնված վրացի նկարիչը

Ծնվել, մեծացել եմ Երևանի Կիլիկիա թողամասում՝ Հրազդան ստադիոնի դիմաց: Հիմա էլ ծնողներս այդտեղ են ապրում, դա իմ հայրական տունն է: Հաճախել եմ Պրոսպեկտում (Մաշտոցի պող. - հեղ.) գտնվող Շևչենկոյի անվան թիվ 42 դպրոց: Ուսումս շարունակել եմ Ճարտարապետության և շինարարության պետական համալսարանում: Ավարտելուց հետո տեղափոխվել եմ Ռուսաստան: Այդ օրվանից սկսած՝ իմ գործունեությունը շարունակվում է Մոսկվա քաղաքում:

Երբեք ինձ օտար չեմ զգացել

Իմ՝ այդտեղ անցկացրած տարիները եղել են հեքիաթային ու հիշարժան: Ես Երևանը համարում եմ իմ հարազատ քաղաքը, առանձնահատուկ շատ եմ սիրում Կենտրոնը, որտեղ մանկությունս է անցել, դպրոցական տարիներս: Այո, Փոքր կենտրոնը քաղաքի իմ ամենասիրելի հատվածն է, որի բակերում փոքր ժամանակ շատ եմ վազվզել, խաղացել: Ընդհանրապես, Հայաստանն, այդտեղի բնությունն ինձ շատ հարազատ է: Մինչև հիմա էլ այդտեղ ապրող շատ ընկերներ ունեմ: Հենց առիթ, հնարավորություն է ընձեռվում՝ անմիջապես գալիս եմ իմ հարազատ քաղաք, իմ Երևան, որտեղ մեծ լիցք եմ ստանում: Շատերին թվում է, թե Հայաստանը փակ է օտարազգիների համար, այդտեղ միայն հայերն են: Ո՛չ, Հայաստանում կա վրացական համայնք, որը կոչվում է Իվերիա:

Ֆիլմում ոչինչ չէի փոխի

Կարծում եմ՝ շատ լավ ֆիլմ է ստացվել, որևէ բան չէի փոխի նրանում: Ռեժիսոր Արթուր Վարդանյանը պրոֆեսիոնալ աշխատանք է կատարել՝ ցուցաբերելով նաև փոքր-ինչ սյուրռեալիստական մոտեցում: Ըստ իս՝ բովանդակալից ֆիլմ է ստացվել, ինչի համար շնորհակալ եմ բոլոր այն մարդկանց, որոնց ջանքների շնորհիվ այն ստեղծվեց:

Արթուր Վարդանյան. Համագործակցության սկիզբ

Ֆիլմ նկարահանելու առաջարկը ստացա Քրիստինա Ասատրյանից: Նա ինձ ներկայացրեց Տիգրանին, ծանոթացա վերջինիս աշխատանքներին…Ինձ դուր եկավ գաղափարը` նկարահանել ֆիլմ սյուրռեալիստ նկարչի մասին: Բնականաբար, ֆիլմն էլ պետք է պարունակեր սյուրռեալիստական էլեմենտներ ու լուծումներ: Եվ համաձայնվեցի… Ֆիլմը կոչվում է «Գիտակցության շեմը»: Փորձել եմ ներկայացնել հերոսի ենթագիտակցական աշխարհն ու գիտակցականի մետաֆորիկ ընկալումը` նրա հույզերն ու ապրումները, հեռու տանող մտքերն ու լուծումները:

Ժանրային սինթեզ` գեղարվեստական, վավերագրական և ռեպորտաժ

Քանի որ ես սիրում եմ էքսպերիմենտներ անել, իսկ այս դեպքում ոչ ստանդարտ մոտեցումն ավելի քան տեղին էր, ուստի փորձեցի ժանրային սինթեզ անել` գեղարվեստական, վավերագրական և ռեպորտաժ: Հետաքրքիր է, երբ ժանրային սահմանները հստակ տարանջատված չեն և անցումն առավել սահուն է կատարվում` կարծես հանդիսանալով նոր ժանրի սկիզբ: 

Ռեժիսոր, ով վստահում է միայն իր գրած սցենարին

Իմ բոլոր ֆիլմերի սցենարի հեղինակը ես եմ, քանի որ նաև գրում եմ, ունեմ գրական ստեղծագործություններ, որոնք հրատարակվում են ռուսալեզու բազմաթիվ պարբերականներում և գրական թերթերում: Շուտով լույս կտեսնի նաև պատմվածքներիս ժողովածուն՝ «Գիշերվա մարդիկ» վերնագրով:

Դժվարություններ ու զավեշտալի միջադեպեր՝ նկարահանման հրապարակում

Քանի որ նախապատրաստական փուլը բավականին լավ ու մանրակրկիտ էր կատարված, բարդություններ չառաջացան: Զավեշտի առումով ասեմ, որ շատ ուրախ, ինտերնացիոնալ մթնոլորտ էր, որտեղ միախառնվել էին հայկական, ռուսական, ուկրաինական և վրացական մշակույթները, կենցաղն ու հումորը: 

Ֆիլմի ռուս արտիստները

Նախ ասեմ, որ նկարահանումները տեղի են ունեցել Մոսկվա քաղաքում՝ նկարչի (Տիգրան Ծերեթելիի - հեղ.) արվեստանոցում, և հեռուստատաղավարում: Հաղորդավարուհու դերում հանդես է եկել սիրված դերասանուհի Պոլինա Կորեցը, որը, ի դեպ, հայտնի երգիչ Դոմինիկ Ջոկերի քույրն է: Խորեոգրաֆիկ մասը ֆիլմում ապահովել է արհեստավարժ պարուհի Յուլիա Պոտապովան:

Քրիստինա Ասատրյան. «Ո՞վ, եթե ոչ Տիգրան Ծերեթելին». համագործակցության սկիզբ

Այն ստեղծագործությունը՝ կլինի նկար, քանդակ, որն ունկնդրին իր առջև գամված է պահում 10-15 րոպե, ու ստիպում է խորհել ու զգալ՝ դարձնելով այդ ստեղծագործության մի մասնիկը, կարելի է անվանել գեղարվեստական արժեք ներկայացնող գործ: Չէ՞ որ արվեստը յուրահատուկ ֆիլտր է: Հենց այդպիսի զգացում ունեցա, երբ պատահաբար հայտնվեցի Տիգրան Ծերեթելիի նկարներից մեկի առջև: Այդ էներգետիկան ինձ տեղափոխեց էմոցիոնալ այնպիսի դաշտ, որ զգացի՝ ուզում եմ ծանոթանալ հեղինակի հետ: Արդյունքում ծնվեց մեր համագործակցությունը. 2019 թվականի հուլիսի 2-ին Մոսկվայի ՀՀ դեսպանատան շենքում Մշակույթի կենտրոնի ղեկավար Վլադիմիր Գաբբեի աջակցությամբ կայացավ սյուրռեալիստ նկարիչ Տիգրան Ծերեթելիի անհատական ցուցահանդեսը:

Հաջորդիվ նույն շենքում եղան նաև այլ միջոցառումներ այս նկարչի մասնակցությամբ, որոնցից կառանձնացնեմ ԱՄՆ-ից ժամանած Ունիսոն բարեգործական ծրագիրը. Շուշան Հակոբյանի գլխավորությամբ դասական համերգին զուգահեռ կազմակերպվել էր նկարների ցուցահանդես-վաճառք, որից ստացված գումարը Տիգրան Ծերեթելին տրամադրեց Հայաստանի սահմանամերձ գոտում բնակվող երեխաներին:

Ինչպե՞ս ծնվեց ֆիլմը

Ֆիլմն այս համագործակցության տրամաբանական շարունակությունն է: Շատ կարևոր էր ճիշտ մարդկանց ընտրությունը, որոնք պետք է աշխատեին նույն գաղափարի շուրջ, պետք է լինեին պրոֆեսիոնալ, ազնիվ և պարտաճանաչ: Արթուր Վարդանյանը տաղանդավոր ռեժիսոր է, իր գործի գիտակը, հրաշալի մարդ է ու պրոֆեսիոնալ թիմ ունի: Հովհաննես Կարախանյանն ավանդական հայկական դուդուկի անզուգական կատարողներից է: Սերգեյ Կարապետյանը՝ հրաշալի դաշնակահար, գործիքավորող: Շնորհակալ եմ բոլորին ֆիլմի կայացման, նրանում մասնակցություն ունենալու համար:

Դժվարություններ, որոնց բախվում է պրոդյուսերը

Սա իմ առաջին պրոդյուսերական աշխատանքը չէ: Ես մասնագիտությամբ երաժշտագետ եմ, ավարտել եմ Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիան, պրոդյուսինգը համատեղում եմ իմ մասնագիտական գործունեության հետ: Դժվարություններ միշտ էլ լինում են, բայց երբ գաղափարը հետաքրքիր է, անկախ ամեն դժվարությունից՝ պետք է կյանքի կոչվի:

«Գիտակցության շեմը»՝ շարունակական նախագիծ

Կարծում եմ՝ նախագիծը շարունակական կլինի, բայց այս նախագծում մեր հերոսն անփոփոխ է: Այն, միանշանակ, մնում է Տիգրան Ծերեթելին: Հնարավոր է՝ ֆիլմը նաև էկրանային կենսագրություն ունենա: Այս առումով հետաքրքիր մտքեր կան: Մի բանում վստահ եմ՝ ամեն ինչ լավ է լինելու: