«Դալի և Պիկասո»՝ ցուցահանդես, որը հերթեր է գոյացնում. «Մոսկվայի տան» տնօրեն Վահրամ Կարապետյանն՝ այս ու հետագա մյուս ծրագրերի մասին

Մարտի սկզբին, երբ դեռ COVID-19-ը չէր հասցրել կաթվածահար անել հայաստանյան իրականությունը, մեր երկրում մշակութային թեժ անցուդարձ էր քննարկվում: Արդեն 13 տարի Երևանում գործող «Մոսկվայի տունը» Երևան էր բերել «Դալի և Պիկասո» ցուցահանդեսը, որին մշակութասեր հանրությունն ամիսներ շարունակ սրտատրոփ սպասում էր: Ցավոք, ցուցադրումը կարճ տևեց. բացումից օրեր անց բոլոր կենտրոնների հետ փակվեցին նաև Ազգային պատկերասրահի դռները:

Շուրջ մեկ շաբաթ առաջ պարետատունը հայտարարեց՝ խստացումները մեղմացվում են, թանգարանները՝ բացվում: «Դալի և Պիկասո»-ն կրկին պատկերասրահում է, կազմակերպիչների ջանքերի շնորհիվ ցուցահանդեսը երկարաձգվել է մինչև օգոստոսի 30-ը:

Aysor.am-ը զրուցել է «Մոսկվայի տուն» կենտրոնի տնօրեն Վահրամ Կարապետյանի հետ: Անդրադարձել ենք ոչ միայն վերոնշյալ միջոցառմանը, այլև՝ առաջիկա ծրագրերին, «Մոսկվայի տան» մեկնարկած գրական արշավին, հայ-ռուսական մշակութային քաղաքականությանն ու համագործակցությանը:

- Պարոն Կարապետյան, կցանկանայի մեր զրույցը սկսենք հենց գրական արշավից. «Մոսկվայի տուն»-ը ռուս գրականության տարածմանը միտված արշավ է սկսել, որին միանում են նաև ճանաչված արտիստներ: Կմանարամասնե՞ք այս նախագծի մասին:

- Կոնկրետ այս արշավը մեկնակել ենք օգոստոսի 1-ին, բացումն ինքս եմ արել: Ֆեյսբուքյան մեր գրական արշավի էջին արդեն միացել են շուրջ 30 մշակույթի գործիչներ ու բազմաթիվ ընթերցասերներ: Բոլոր ցանկացողներն առցանց կարդում են իրենց նախընտրությամբ ռուս սիրված ու ճանաչված գրողներից որևէ մեկի ստեղծագործությունը, արդյունքում՝ որ հեղինակին անդրադարձել ենք, նրանց գրքերը հավաքելու ենք ու նվիրաբերենք ՀՀ որևէ դպրոցի կամ գրադարանի: Ասեմ, որ արշավին միանում են հետևորդներ և՛ Հայաստանից, և՛ Ռուսաստանից: Օրինակ՝ ճանաչված մարդկանցից դերասան, երգիծաբան Կարեն Ավանեսյանն է միացել, Երևանի Կ. Ստանիսլավսկու անվան պետական ռուսական թատրոնի տնօրեն Մարիաննա Մխիթարյանը, դերասան Միքայել Պողոսյանը և այլք:

- Մարտի կեսերից «Մոսկվայի տուն»-ն էլ իր միջոցառումներն առցանց տիրույթ է տեղափոխել: Հաջողվե՞ց այս ձևաչափում լիովին իրականացնել այն, ինչը նախապես էիք պլանավորել:

- Ստիպված էինք (ժպտում է - հեղ.): Մենք հրաշալի տոնական համերգ էինք կազմակերպել՝ նվիրված մայիսի 9-ին, քանի որ այս տարի Հաղթանակի 75-րդ տարեդարձն էր: Ալեքսանդր Պուշկինի ծննդյան օրվան նվիրված միջոցառում ենք կազմակերպել, որի ժամանակ պուշկինյան օրերի շրջանակում հանրությանը հնարավորություն տվեցինք առցանց հայտնվել համառուսաստանյան հնագույն և արժեքավոր թանգարաններից մեկում՝ Սանկտ Պետերբուրգում գտնվող Ալ. Պուշկինի տուն-թանգարանում: Այդ հարցում մեզ օգնեց ու մեզ համար հատուկ շրջայց կազմակերպեց հենց թանգարանի տնօրեն պատմաբան, մշակութաբան Սերգեյ Նեկրասովը: Նրան խնդրել էինք՝ առավել մանրամասն ներկայացնի Պուշկինի կապը Հայաստանի հետ: Բավական հետաքրքիր միջոցառում ստացվեց:

Վերջերս անցկացրեցինք նաև Հովհաննես Այվազովսկուն նվիրված միջոցառում: Հետևորդները հնարավորություն ունեցան հայտնվել Հայաստանի Ազգային պատկերասրահի այն հատվածում, որտեղ տեղադրված են մեծ ծովանկարչի աշխատանքները, նաև ՝ Թեոդոսիայի Հ․ Այվազովսկու պատկերասրահում: Տեղի ունեցան դասախոսություններ, վիկտորինաներ և ծանոթություն Այվազովսկու ժառանգների հետ: Վիրտուալ էքսկուրսիան վարել է Թեոդոսիայի պատկերասրահի տնօրեն Տատյանա Գայդուկը:

Նաև Ֆրունզիկ Մկրտչյանի 90-ամյակի կապակցությամբ հետաքրքիր միջոցառում ունեինք, որի ժամանակ կապ հաստատեցինք դերասանի ռուս գործընկերների հետ, ովքեր նրա մասին հետաքրքիր պատմություններ վերհիշեցին:

Մեր ծրագրերը բազմաթիվ ու բազմապիսի են: Իրականացնում ենք նաև սոցիալական ուղղվածությամբ նախագծեր. Մոսկվայի քաղաքապետարանն ամեն տարի նյութական օգնություն է տրամադրում Հայրենական պատերազմի վետերաններին: Այդ ակցիան մենք իրականացնում ենք ՀՀ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության հետ համատեղ: Աջակցություն ենք ստանում և՛ Երևանի քաղաքապետից, ՀՀ կառավարությունից, Հայաստանում Ռուսաստանի դեսպանատնից, և՛ ՀՀ ԿԳՄՍ ու Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունների կողմից: Ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել բոլորին: Առանց իրենց մասնակցության շատ բարդ կլինի այս ամենը կազմակերպել ու կյանքի կոչել:

- Վերջին տարիներին սեպտեմբերի առաջին շաբաթում Երևանում նշվում է Մոսկվայի օրը: Այս տարի դա սեպտեմբերի 5-6-ն է: Նախորդ տարի բավական մեծ միջոցառում էր կազմակերպվել, 2020-ին այդ կապակցությամբ որևէ բան նախատեսե՞լ եք:

- Այո, 2019-ին կազմակերպած միջոցառումը մասշտաբային էր, սակայն այս տարի, պայմանավորված համավարակով, նման հնարավորություն չունենք: Բայց, իհարկե, առցանց ձևաչափում էլ փորձել ենք այնպես անել, որ տոնը գեղեցիկ անցնի ու շատերին հասանելի լինի: Համագործակցել ենք Հայաստանի շախմատի ակադեմիայի և Մոսկվայի շախմատի ֆեդերացիայի հետ՝ Մոսկվայի տոնին նվիրված շախմատային մրցաշար կազմակերպելու համար:

Հայաստանի շաշկու ֆեդերացիան ևս կներգրավվի մրցույթում:

Տոնի շրջանակներում դասագրքեր կբաժանենք հայկական դպրոցների ռուսական բաժիններին: Նախատեսում ենք նաև Երևանի քաղաքապետարանի և Ավետիք Իսահակյանի անվան գրադարանի հետ համատեղ ռուսական կենտրոն բացել:

Երևանում՝ Մոսկվայի օրերի շրջանակում, նաև տոնական համերգային ծրագիր կունենանք, որտեղ ելույթ կունենան հայ և ռուս ճանաչված արտիստներ: Եթե խանգարող հանգամանքներ չլինեն, նախապես ձեռք բերված պայմանավորվածությամբ մեզ կմիանան Հայկոն, Զարուհի Բաբայանը, Մարիամ Մերաբովան, Մարգարիտա Պոզոյանը, Դիանա Գուրցկայան և այլք: Կարծում եմ՝ մեր օնլայն հետևորդներն իզուր ժամանակ չեն կորցնի և գոհ կմնան:

Կլինի նաև համերգ, որի ընթացքում կհնչի խորհրդային շրջանի ֆիլմերի երաժշտություն, ներգրավել ենք հատկապես Առնո Բաբաջանյանի ստեղծագործությունները:

Եվ, իհարկե, ուշադրության կենտրոնում կլինեն նաև փոքրիկներն՝ իրենց համար նախատեսված համերգային ծրագրով ու գրական ստեղծագործություններով:

- Հայաստանում միակ ռուսական թատրոնը Երևանի Կ. Ստանիսլավսկու անվան ռուսական թատրոնն է: Հետաքրքիր է, «Մոսկվայի տուն»-ը և թատրոնը համագործակցո՞ւմ են, որևէ նախագիծ չե՞ք պատրաստում:

- Մինչ պանդեմիան՝ մենք միշտ կապի մեջ ենք եղել ու միշտ միմյանց օգնել ենք: Ավելին՝ «Մոսկվայի տան» մեր սրահում միասնական միջոցառում անցկացրեցինք՝ ներկայացնելով ազգային հեքիաթները: Հանդիսատես-երեխաները շատ ոգևորված էին, մթնոլորտը շատ լավն էր: Մեր համագործակցությունը պետք է շարունակվեր նաև մայիսի 9-ին՝ Հաղթանակի օրվան նվիրված նոր ներկայացում էինք նախատեսել, բայց, ցավոք, համավարակը խանգարեց: Ոչինչ, առջևում շատ նախագծեր ունենք ու անպայման կիրականացնենք:

- Ի դեպ, Երևանում «Մոսկվայի տան» առաքելությունն է նաև՝ դառնալ կամուրջ երկու մայրաքաղաքների արվեստագետների միջև: Որքա՞ն հաճախ է ստացվում նման հանդիպումներ կազմակերպելը, ռուսական ու հայկական մշակույթը, կոլորիտը կարողանո՞ւմ եք մեկտեղել մեկ հարկի տակ:

- Հայ-ռուսական բարեկամության ամրապնդման նպատակով համագործակցության արդյունքում մարտ ամսին մենք Երևան բերեցինք «Դալի և Պիկասո» ցուցահանդեսը, որտեղ ներառվել են քանդակներ, խեցեղեն, գրաֆիկական և կերամիկական աշխատանքներ՝ «Ազգերի արվեստ» հիմնադրամի նախագահ, հավաքորդ Ալեքսանդր Շադրինի մասնավոր հավաքածուից: Ցավոք, դեռ նոր բացված՝ համավարակով պայմանավորված՝ թանգարանները փակվեցին: Բայց, ի ուրախություն բոլորիս, այս օրերին մեծ թվով արվեստասերներ կարող են գնալ Ազգային պատկերասրահ և վայելել այս հավաքածուն: Քանի որ մեծ հետաքրքրություն կա, ու բոլորս նկատել ենք, թե ինչ հերթեր են գոյանում պատկերասրահի մուտքի առջև՝ ցուցահանդեսը երկարաձգվել է մինչև օգոստոսի 30-ը: Սա իրականում շատ ոգևորող է: Ուրախ ենք Ազգային պատկերասրահի հետ նման համագործակցություն ունենալու համար: Նաև արդեն իսկ պայմանավորվածություն ունենք, որպեսզի հայ և ռուս նկարիչներին, քանդակագործներին հնարավորություն տանք միասին ներկայանալու:

Ասեմ, որ փետրվար ամսին ՀՀ նախագահի աշխատակազմի աջակցությամբ իրականացրեցինք ռուսական ռոմանսի երեկո: Այստեղ էինք հրավիրել ռուսական ռոմանսների վարպետների: Միջոցառումն անցկացրել ենք նախագահի նստավայրում: Նպատակ ունենք «Հայկական ռոմանսիադա» կամ «Երևանյան ռոմանսիադա» անվամբ մրցույթ անցկացնել Երևանում, որի հաղթողը կմասնակցի «Ռոմանսիադա» ռուսական ռոմանսների ամենամյա միջազգային մրցույթին:

Նախորդ տարի մենահամերգով Երևան էր հրավիրել նաև Եվգենի Պետրոսյանն ու այստեղ իր մեծ դերն ուներ «Մոսկվայի տուն»-ը: Հայաստանում նրա վերջին համերգը դեռևս Խորհրդային միության տարիներին էր եղել, ու ինքն էլ էր շատ հուզված հանդիպումից:

Հենց այսպիսի միջոցառումներն ու այսպիսի մարդիկ իսկական կամուրջ են հանդիսանում մեր երկու հանրապետությունների մշակույթների միջև:

- Պարոն Կարապետյան, եթե շուրջ 30 տարի առաջ ռուսերենը հայ երիտասարդների, երեխաների համար, կարելի է ասել՝ երկրորդ լեզու էր, այսօր այդ առումով փոփոխություն կա: Հայերենից հետո, կարծեք թե առաջին պլան է մղվել անգլերենը, յուրաքանչյուր երրորդ, չորորդ երիտասարդը նախընտրում է հաճախել անգլերենի դասընթացների ու յուրացնել հենց այդ լեզուն: Ոմանք ռուսերեն տարրական բառակապակցություններից այն կողմ շատ բան չգիտեն: Բնականաբար, «Մոսկվայի տան» գործառույթներից է վերականգնել, պահպանել և մասսայականացնել ռուսերենը: Նման անհրաժեշտություն զգո՞ւմ եք:

- Շատ լավ հարց է, բայց պետք է ասեմ՝ ամեն մարդ ինքն է որոշում՝ ի՞նչ լեզու ուսումնասիրել, ոչ ոք ոչ մեկին չի կարող պարտադրել: Բայց պետք է ընդգծեմ, որ պատմական Հայաստանը միշտ բարեկամական հարաբերությունների մեջ է եղել Ռուսաստանի հետ: Չենք կարող գտնել որևէ ամսաթիվ, երբ Հայաստանը Ռուսաստանին, կամ՝ Ռուսաստանը Հայաստանին պատերազմ է հայտարարել: Նրանք միշտ բարիկադի նույն կողմում են եղել, մեջք-մեջքի տված պայքարել են, բարեկամություն են արել ու սեղաններ բացել: Դրա համար չէի ցանկանա հարցը դնել՝ ռուսերե՞ն, թե՞ անգլերեն, այստեղ ուղղակի յուրաքանչյուր անհատի նախասիրության հարցն է: Ես իմ կողմից հանգիստ եմ՝ այս երկու պետությունները պատմականորեն միասին են եղել ու այդպես էլ կշարունակեն (ժպտում է -  հեղ.): Իսկ ինչ վերաբերում է մեր կենտրոնին, ապա վերջին 9 ամիսներին վերսկսել ենք 6-12 տարեկան երեխաների համար ռուսերենի դասավանդման անվճար կուրսերը: Սկզբում երեխաները դասընթացների համար «Մոսկվայի տուն» էին այցելում, իսկ հիմա առցանց ռեժիմով են պարապում: Երբ այս ամենը կանցնի, նրանց կրկին մեզ մոտ կսպասենք: Ու ամենակարևորը՝ սեփական ցանկությամբ, այստեղ մրցակցություն ու քաղաքականություն չկա: Վստահ եմ՝ պետությունն ինքը կընտրի իր համար ճիշտ ճանապարհը, իսկ մենք ամեն ինչ կանենք, որ Հայաստանի ու Ռուսաստանի մշակութային ու կրթական քաղաքականությունն ու հարաբերությունները մշտապես ամրանան: