«Եղել են դրվագներ, որ մի քանի անգամ եմ նկարահանել և ամեն անգամ էլ հուզվել, արտասվել եմ». Արշալույս Հարությունյանի «Հարսանիք թիկունքում»-ը մեծ էկրան կբարձրանա հունվարի 28-ից

Հայոց բանակի օրը՝ հունվարի 28-ին, հանրությանը կհանձնվի «Հարսանիք թիկունքում» ներկայացման էկրանավորումը: 68 անգամ բեմ բարձրացած սիրված ներկայացման էկրանավորման ռեժիսորն Արշալույս Հարությունյանն է, նախագծի մտահղացումը Տիգրան Վիրաբյանինն է:

Այս ֆիլմը նվիրվում է հայ զինվորին: Պրեմիերան պետք է կայանար դեռ նախորդ տարի, սակայն համավարակը, այնուհետև պատերազմը, խառնեցին նաև մշակութային «խաղաքարտերը»: Ի դեպ, եթե ներկայացումը մեզ ստիպում էր զուտ Ապրիլյան պատերազմ վերապրել, ապա հիմա վերքերն ու հետքերն առավել թարմ են, զգացողություններն՝ առավել այսօրեական…

Ֆիլմի ռեժիսորը Արշալույս Հարությունյանն է, օպերատորը՝ Սուրեն Թադևոսյանը: Մոնտաժի ռեժիսորը Սուրեն Սարգսյանն է:

Սցենարը գրել է Անահտիտ Աղասարյանը, պրոդյուսերն է Արման Միտոյանը:

Բեմադրությունը Լյուդվիգ Հարությունյանինն է, նկարչական ձևավորումը՝ Գարեգին Եվանգուլյանինը:

Կոմպոզիտորը ՀՀ վաստակավոր արտիստ Հայկոն է, զգեստների ձևավորել է Լուսինե Խաչատրյանի:

Դերերում՝ ՀՀ վաստակավոր արտիստ Սուսաննա Բաղդասարյան, ՀՀ ժողովրդական արտիստ, պետական մրցանակի դափնեկիր Անահիտ Հարությունյան, Տարոն Գրիգորյան, Արսեն Սաղաթելյան, Ջեմմա Ադամյան:

Aysor.am-ը զրուցել է Արշալույս Հարությունյանի հետ:

- Ներկայացումից ֆիլմ ստանալը որքանո՞վ էր բարդ, հատկապես, որ ներկայացումը մեծ հաջողություններ ուներ:

- Ցանկացած ռեժիսորի համար այլ ռեժիսորի աշխատանքին անդրադառնալը բարդ է, քանի որ վերաբեմադրում է տեղի ունենում, մասնագիտական սոլիդարության հարց կա: Որևէ այլ ռեժիսորի առաջարկ չէի ընդունի, բայց քանի որ տվյալ դեպքում առաջարկը վերաբերում էր ինձ հարազատ Գյումրու Վարդան Աճեմյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոնին, իսկ բեմադրող Լյուդվիգ Հարությունյանը, նախագծի հեղինակ Տիգրան Վիրաբյանը և պրոդյուսեր Արման Միտոյանն իմ ընկերներն են, չէի կարող չընդունել առաջարկը: Այս ամենին ես չվերաբերվեցի որպես գործնական առաջարկի, սա ինձ համար աշխատանք էր, որը պետք է անեինք «ընտանիքի» անդամներով: Միակ մտածմունքն այն էր, թե ինչպե՞ս անենք, որ ավելի լավ ստացվի: Այսինքն, նպատակը բոլորի ունակությունները ծառայեցնելն էր ի շահ ներկայացման էկրանավորման: Այս պարագայում բարդ էր նաև այնքանով, որ խոսքը սիրված և մեծ հաջողություն ունեցած ներկայացման մասին էր: Ցանկություն կար այնպես անել, որ տվյալ գործն ավելի շատ հանդիսատես ունենա ոչ միայն Հայաստանում, այլև դրսում, աշխարհագրությունը մեծացնելու միտք կար, իսկ տեխնիկական խնդիրներից ելնելով՝ միշտ չէ, որ դա հնարավոր էր: Այս ամենում ոչ թե ամենաբարդն, այլ ամենահաճելին իմ հարազատ թատրոնի դերասանների հետ աշխատանքն էր: Փոխադարձ հարգանքի, սիրո մթնոլորտում ներդաշնակ աշխատանք է եղել:

- Փաստորեն, դերասանական կազմը փոփոխության չի ենթարկվել:

- Ոչ, փոփոխություն չի եղել դերասանական կազմում, նույնիսկ այդ մասին չենք էլ մտածել: Ես նման փորձ ունեի նախկինում, երբ ներկայացման էկրանավորման ժամանակ դերասանները փոխվել էին, սակայն այս անգամ դերասանների փոփոխությունը չի էլ քննարկվել, ֆանտաստիկ անսամբլ է հավաքված, նրանք խենթերի պես սիրում են իրենց աշխատանքը, նվիրված են իրենց թատրոնին: Ցավով պետք է նշեմ, որ Հայաստանում նվիրյալների խնդիր կա: Ցանկացած ռեժիսորի համար երազելի մթնոլորտ էր: Դժվար նկարահանման օրեր ունեինք, որոնք կարող էին հյուծել, սակայն ամեն ինչ շատ լավ էր ընթանում: Ուրախ եմ, որ այդ դերասանական կազմն է, և փոփոխություն չի եղել:

- Ինչպես ներկայացումը, այնպես էլ ֆիլմի նկարահանումները տեղի են ունեցել Գյումրու Վարդան Աճեմյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոնի բեմում: Հայաստանում թատրոնի բեմում ֆիլմ նկարահանելու փորձ նախկինում, եթե չեմ սխալվում, երբեք չի եղել: Ինչո՞ւ որոշեցիք այս ձևաչափով աշխատել, չկա՞ մտավախություն, որ այն կարող է որպես հեռուստաթատրոն ընկալվել:

- «Հարսանիք թիկունքում» ներկայացումը, ինչ խոսք, մեծ հաջողություն ուներ, հասել էր իր փառքի գագաթնակետին, հանդիսատեսի կողմից սիրված էր, լեփ-լեցուն դահլիճներում խաղացվել էր բազմիցս: Հանդիսատեսի քանակը մեծացնելու խնդիր կար դրված, պետք է որոշում կայացնեինք, թե ի՞նչ պետք է անենք, որ ներկայացումն իր հմայքը չկորցնի: Բոլորիս համար առաջնային խնդիր էր ոչ թե փոփոխություն մտցնելը, այլ այնպես անելը, որ ներկայացման էներգետիկան, հուզականությունը, ոգին չկորցնենք: Մենք հնարավորություն ունեինք Գյումրիում որևէ հարմար տուն, բակ գտնելու և այնտեղ նկարահանելու, ավելի կինոյի լեզվին հատուկ ձևով դա անելու: Սակայն որոշեցինք անել մի բան, որը նախկինում Հայաստանում երբևէ չէր արվել՝ թատրոնի բեմում նկարահանել ֆիլմ. սա նոր փորձ է: Պահպանված է թատրոնի աուրան, բայց ամեն ինչ փոփոխության է ենթարկվել և ադապտացվել է տեսախցիկին և կինոյի լեզվին: Ամեն ինչ արվել է թատրոնի պայմանականության մեջ, սակայն սա հեռուստաթատրոն չէ, այլ ֆիլմ է: Դեկորացիաներից սկսած ադապտացիայի է ենթարկվել ամեն ինչ, շատ մանրակրկիտ աշխատանք է տարվել: Գուցե, հանդիսատեսը նույնիսկ չնկատի, որ գործողությունները կատարվում են թատրոնի բեմում, սակայն մենք այնքան խանդավառված ենք մեր կատարած աշխատանքով, որ ցանկանում ենք անպայման ասել այս փորձի մասին:

- Սցենարը փոփոխության ենթարկվե՞լ է: Ներկայացումը դիտած մարդու համար ֆիլմը հետաքրքիր կլինի՞:

- Փոփոխություն ասվածը հարաբերական է, փոփոխություններ շատ են եղել, կարելի է ասել՝ այդ փոփոխությունները պայմանավորված են ժանրի, ձևաչափի թելադրանքով: Թատրոնում դերասանի խաղը, էներգետիկան այլ են, այս փոփոխություններն արվել են, բայց ամեն ինչ արվել է այն նպատակով, որ ներկայացման էներգետիկան, հուզականությունը, համն ու հոտը չկորչեն: Կարծում եմ, որ ֆիլմում այդ փոփոխությունները ստացել են իրենց վառ գույները: Ավելին, եթե ներկայացումն արդեն դիտել եք, դա դեռ չի նշանակում, որ ֆիլմը հետաքրքիր չի լինի, այն նոր գույներ և հետաքրքրություններ ունի: Վստահ եմ, որ այն մարդիկ, ովքեր սիրել են ներկայացումը, կսիրեն նաև ֆիլմը, կվերապրեն նույն էմոցիաները, որոնք արդեն ունեցել են այս գործից:

- «Հարսանիք թիկունքում» ներկայացումը հետագայում նույնպես խաղացվելու է, արդյոք ֆիլմը չի խանգարի դրա ճակատագրին:

- Թատրոնն ամեն դեպքում կենդանի արվեստ է, շնչող օրգանիզմ է, այդ ամենը միանգամայն տարբերվում է ֆիլմից: Կարծում եմ, որ միմյանց չեն կարող խանգարել, նույնիսկ մրցակից չեն: Վստահ եմ՝ այն մարդիկ, ովքեր դիտել են ներկայացումը, սիրով կդիտեն ֆիլմը, և հակառակը: Կարծում եմ՝ միմյանց օգնելու են:

- Սա ֆիլմ է պատերազմի մասին, պատերազմի պարտադրած զգացողության, ապրումների մասին: Հետաքրքիր է, նկարահանման ընթացքում եղե՞լ են դրվագներ, որոնցից ինքներդ եք հուզվել:

- Մենք նպատակ չունենք մարդկանց ցավեցնելու կամ ստիպելու, որ իրենց ցավը վերապրեն, մենք նպատակ ունենք մարդկանց քաջալերելու, որ չնայած ցավին՝ կյանքը շարունակվում է: Այլ հարց է, որ թեման և գործն այնպիսին է, որ չես կարող արցունքներդ զսպել, յուրաքանչյուր զգացմունքային մարդ դիտելիս ունենալու է պոռթկումներ: Ես ինքս արտասվել եմ նկարահանման ժամանակ, նույնիսկ եղել են դրվագներ, որ մի քանի անգամ եմ նկարահանել, և ես ամեն անգամ էլ հուզվել եմ, արտասվել եմ: Իհարկե, սա չի խոսում այն մասին, որ ես «ղզիկ» եմ, պարզապես զգացմունքային մարդը չի կարող այս գործին այլ ձևով մոտենալ (ժպտում է - հեղ.):

- Ներկայացումը 2016-ի քառօրյա պատերազմի ընթացքում ընտանիքի պատմություն էր ներկայացնում: Թեև Դուք նշեցիք, որ սցենարում փոփոխություն չի եղել, բայց արդյոք սեպտեմբերի 27-ին վերսկսված Արցախյան երկրորդ պատերազմն ինչ-որ չափով չձևափոխեց համանուն ֆիլմի ընթացքը:

- Նախ ֆիլմի նկարահանումներն ավարտվել էին նախքան պատերազմը: «Հարսանիք թիկունքում» ֆիլմի իրադարձությունները ծավալվում են 2016 թվականին տեղի ունեցած Ապրիլյան պատերազմի ժամանակ: Ֆիլմը 2016-ի ապրիլյան քառօրյա պատերազմում Թալիշում զոհված գյումրեցի Հրաչ Գալստյանի մասին է: Գործողությունները տեղի են ունենում ոչ թե մարտի դաշտում, այլ թիկունքում: Սյուժեի հիմքում գյումրեցի ընտանիքի պատմություն է, որտեղ պատրաստվում են գերդաստանի միակ արու զավակին ամուսնացնել: Ներկայացվում են ապրիլի 2-ի դեպքերը, թե ինչպես են հարսանիքին գալիս ընտանիքի՝ արտագաղթած և աշխարհի տարբեր ծայրերում ապրող հարազատները: Սակայն, ցավոք, պատերազմի հետևանքով հարսանիքը կիսատ է մնում, հերոսը ստիպված թողնում է հարսնացուին ու մեկնում ռազմադաշտ: Առանց կրակոցի, առանց վառոդի հոտի, առանց խրամատի ու մահվան տեսարանի. ընդամենը մեկ ընտանիքի պատմության միջոցով ներկայացվում է ապրիլյան քառօրյայի ողջ ողբերգությունը՝ միաժամանակ շեշտելով, որ չնայած ծանր փորձությանը՝ կյանքը շարունակվում է...