10/06/2022 20:20
Քնի հիգիենա. Խորհուրդներ՝ քնի խանգարումները հաղթահարելու համար
Քունը բնականոն ֆիզիոլոգիական վիճակ է, որի ժամանակ տեղի է ունենում արտաքին միջավայրի նկատմամբ օրգանիզմի զգայունության թուլացում (թեև միջավայրից որոշ չափով անջատվելուն` քունը էներգիա ծախսող գործընթաց է), ստեղծվում են բարենպաստ պայմաններ աշխատունակության վերականգնման համար։
Առողջ քունը կարևոր է ցանկացած տարիքում, ընդունված է, որ չափահաս մարդը պետք է քնի 7-ից 9 ժամ։
Քնի խանգարումները կարող են հանգեցնել մի շարք խնդիրների՝ նյարդաբանականից մինչև հորմոնալ փոփոխությունների, ավելորդ քաշը, ճարպակալումը, շաքարային դիաբետը, զարկերակային բարձր ճնշումը ոչ բավարար քնի հիմնական հետևանքներից են։ Քունը կարևոր է հիշողության, ֆիզիկական, հոգեբանական վերականգնման համար։ Որակյալ քունը հատկապես կարևոր է երեխաների, դեռահասների համար. մի շարք հորմոններ քնի ժամանակ են արտադրվում, ինչպես աճի հորմոնը. արտադրվում է գիշերային ժամերի։
Քնի ոչ միայն տևողությունն, այլ նաև որակն է կարևոր (տարբերակում են՝ արագ քնի և դանդաղ քնի փուլեր)։ Արագը երազատեսության փուլն է. հիշողության ձևավորման, հոգե-հուզական դաշտի կայունացման հարցում մեծ դեր ունի, նրանք, որոնց արագ քնի փուլը կարճատև է, առավել դյուրագրգիռ են։ Քնի որոակը որոշվում է խոր քնի տոկոսայնությամբ, եթե գերակշռում են քնի մակերեսային փուլերը, ուրեմն որակի խնդիր կա։
Այն դեպքում, երբ մարդ կարող է քնել, բայց ցանկություն չունի, այսինքն՝ ինքնակամ կրճատում է քնի տևողությունը, անքնություն չէ։ Պարզ սահմանմամբ անքնությունը այն է, երբ կա քնելու ցանկություն, բայց քնել չի ստացվում։
Քրոնիկ անքնությունը ենթադրում է ամսվա մեջ օրերի մեծ մասը (50 տոկոսից ավելին) քնելու հետ կապված խնդիրներ։ Տարատեսակ դրևսրումներ կան՝ հնարվոր է քնել, ապա արթնանալ և չկարողանալ քնել, կան նաև քնի շնչառական խանգարումներ՝ ապնոէ։ Քնի մեջ շնչառության կանգերով ընթացող հիվանդություն է։ Շնչառության կանգերի ժամանակ թթվածնի քաղցի ֆոն է ստեղծվում՝ բոլոր հետևանքներով՝ վատ քուն, մակերեսային քնի գերակշռում, ցերեկային ժամերին քնկոտություն, հոգնածություն, առավոտյան գլխացավեր, տրամադրության փոփոխականություն։
Անքնությանը նպաստող գործոնները շատ են, պատճառ սահմանվում է օրգանիզմի աշխատանքի ռեժիմի շեղում դեպի արթուն ռեժիմ։ Մարդու կենսագործունեության, կյանքի որակի, առողջության հարցում անփոխարինելի է քնի հիգիենան։ Այն է՝ քնի որակի վատթարացմանը նպաստող գործոնները բացառելը՝ կարևոր է քնի անխաթար ռեժիմը՝ պետք է քնել նույն ժամին, արթնանալ նույն ժամին, ոչ աշխատանքային օրերին չարժե խաթարել քնի կարգապահությունը։ Սահմանափակել, երեկոյան ժամերին բացառել կոֆեինացված ըմպելիքների օգտագործումը, որևէ դեպքում չչարաշահել ալկոհոլը։ Ննջասենյակի միջավայրը, լուսավորությունը ևս քնի որակին ազդող կարևոր գործոն են։
Քնի խանգարումների բուժման համար կան ինչպես դեղորայքային, այնպես էլ ոչ դեղորայքային մոտեցումներ. վերջինն առավել ընդունելի է։ Ոչ դեղորայքային բուժումը ենթադրում է հոգեթերապևտիկ, վարքային փոփոխությունների համակարգ, ապահովում է երկարաժամկետ արդյունք։
«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի գործընկեր՝ «ԴԵՐԺԱՎԱ-Ս» ընկերություն։
