Թուրքիան փորձում է հանդես գալ նոր մոտեցումներով. Թուրքագետ

Թուրքիայի ժխտողական քաղաքականությունն առ այսօր շարունակվում է և թուրքական իշխանությունները փորձում են այդ ժխտողական ռազմավարության մեջ որոշակի վերախմբագրումներ ու սրբագրումներ կատարել: Aysor.am-ի թղթակցի հետ զրույցում անդրադառնալով Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակին ընդառաջ Թուրքիայի կողմից իրականացվող աշխատանքներին՝ նման տեսակետ հայտնեց թուքագետ Լևոն Հովսեփյանը, ում համոզմամբ՝ թուրքական իշխանությունները փորձում են ադապտացվել ու հանդես գալ նոր մոտեցումներով:

«Այն բացարձակ ժխտողականությունը, որը տարիներ ի վեր շարունակվել է, այլևս չկա: Նախկինում ցուցաբերում էին ավելի կոշտ քաղաքականություն, քան այսօր: Այդպիսի վառ օրինակ է Թուրքիայի ԱԳ նախարար Ահմեդ Դավութօղլու կողմից բոլորովին վերջերս առաջ քաշած թեզը, որը վերնագրված է «Համատեղ ողբերգություն»: Սա որոշակիորեն շեղում է այդ կոշտ ժխտողականությունը և միջազգային հանարության համար դա նոր ընկալում է համարվում, բայց դրանով ժխտողականության թեզը չի փոխվում»,- ասաց նա:

Թուրքագետի խոսքով՝ թուրքական իշխանությունները Հայաստանի հետ միշտ լարվածության շեմին են հայտնվում հատկապես այն ժամանակ, երբ խոսք է բացվում Հայոց ցեղասպանության մասին: Նրա համոզմամբ՝ 2015 թվականի հետ կապված նույնպես թուրք իշխանությունները տագնապային իրավիճակում են հայատնվել:

«Թուրքիայի փորձագիտական-վերլուծական, ինչպես նաև քաղաքական շրջանակներում 2015 թվականին բավականին լուրջ են վերաբերվում: Հայաստանում հակառակը՝ հաճախ ամբողջանում է հատկապես զգացմունքային-էմոցիոնալ կողմը: Թուրքիայում Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակին պետական մակարդակով են պաստրաստվում և թուրքերը այդ հարցը դիտարկվում են ազգային անվտանգության սինդրոմի տեսանկյունից և դրան ազգային անվտանգության կարևորություն են տալիս: Եվ ցանկացած հարց, որը չի դիտարկվում բարոյական տեսանկյունից՝ ազգային անվտանգության խնդիր է: Թուրքիան հենց դրանից է լուրջ վախենում: Թուրք ժողովրդի երկրորդ մտավախությունը դա ազգային ինքնության սինդրոմն է, որն առկա է թե՛ պետական համակարգում, և թե՛ թուրք հասարակության լայն շրջանակներում: Թուրքիան մտավախություն ունի, որ Հայոց ցեղասպանությունը և դրա ճանաչումը լուրջ վնաս կհասցնի իր ազգային ինքնությանը: Հենց այս պատճառով է, որ մինչ օրս Թուրքիան չի ճանաչում այն»,- մանրամասնեց վելուծաբանը՝ շարունակելով, որ տարիներ ի վեր Թուրքիան միշտ փորձել է այդ ծանր բեռը վերցնել իր ուսերից, բայց ինքը նույնպես չի գտել այդ ելքը:

«Թուրգութ Օզալն ամեն ինչ անում էր, որպեսզի Թուրքիայի ուսերից այս ծանր բեռը վերցնի, բայց նրան նույնպես չհաջողվեց դա: Թուրքիայում ազգային անվտանգության խնդիրն այնքան է հասունացել, որ թուրքական իշխանություններից որևէ մեկին թույլ չի տրված ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը: Հենց ինքը Թուրքիան մոլորությունների ու փնտրտուքների մեջ է: Նրանք նույնպես փորձում են հասկանալ, թե ինչպես կարող են այս հարցը լուծել, բայց չգիտես ինչու՝ չի ստացվում: Եվ Դավութօղլու ակնարկները ինչ որ չափ իրենց մեջ մեսիջներ են պարունակում, որոնք փաստում են, որ Թուրքիան որոշակի նոր մոտեցումներով կփորձի ազգային անվտանգության այս դիսկուսից դուրս գալ, կամ՝ գոնե հրապարակային մասով հեռացնել Հայոց ցեղասպանության հարցը»,- նշեց Հովսեփյանը:

Մանրամասնելով Թուրքիայի կողմից իրականացվող աշխատանքները՝ թուրքագետն ընդգծեց, որ թեև համեմատականներ անցկացնելու համար դեռևս վաղ է, բայց Թուրքիան իրոք լրջագույնս է պատրաստվում:

«Թուրքական ազգայնական խոսափողները բավականին բուռն քննադատում են ԱԶԿ-ին՝ թուրքական իշխանություններին, թե հայկական կողմը Սփյուռքի հետ միասին հայտարարում են, թե թուրքերը չունեն մշակված ռազմավարություն: Բայց դա այսպես չէ: Թուրքական պետական համակարագը բավականին լրջորեն է լծվել այդ գործին և մեկնարկը տրվել է դեռևս 2010 թվականին: Անգամ 2014 թվականի բյուջեի հատկացումների ժամանակ՝ հատուկ գերատեսչական մարմիններին հատկացվել են հսկայական գումարներ: Իսկ դա նշանակում է, որ այս տարվա Թուրքիայի բյուջեում հատուկ կետ է եղել՝ Հայոց ցեղասպանության դեմ իրականավցող աշխատանքների համար: Սա նշանակում է, որ պետական համակարգը, դիվանագիտական ողջ կորպուսը լծված են այս խնդրով, որոնք ստացել են հատուկ հանձնարարականներ: Թուրքիայում ակտիվացել են հատուկ կազմակերպություններ, որոնք նախկինում էլ կային: Դրանք Թուրքայի ԱԳ-ին կից աշխատող կազմակերպություններն ու հանձնաժողովներն են, իրենց տարբեր ենթահանձնաժողովներով: Էրդողանին կից ևս համակարգող խորհուրդ կա: Խորհուրդներ են ստեղծվել ազգային անվտանգությանը կից և այլն: Իհարկե, սրանք նոր երևույթներ չեն, բայց դրանք այսօր շատ ավելի ակտիվ են դարձել: Հովսեփյանի կարծիքով՝ Թուրքիան այս ամենով փորձում է նախահարձակ լինել:

«Այդպիսի օրինակ են Դավութօղլու արտաքինից պարզ թվացող, բայց իրենց մեջ թաքնված մեսիջներ պարունակող հայտարարությունները: Անցյալ տարի, մի համաժողովի ժամանակ, ուղիղի եթերում, ընդհանրապես կոնտեքստից դուրս, նա հիշատակեց ԱՍԱԼԱ-ի մասին: Սա հստակ մեսիջ է, որով Թուրքիան փորձում է հասկացնել, որ կարող է դիվանագիտական քարոզչության դաշտում որպես հակաքայլ ներկայացնել հենց ԱՍԱԼԱ-ի ահաբեկչական պատմությունները: Մյուսը, որով Թուրքիան կփորձի պաշտպանվել՝ դա առաջին համաշխարհային պատերազմի 100-ամյակն է: Թուրքիան 2015 թվականին նշելու է Դարդանելի ճակատամարտի օպերացիայի 100-ամյակը, որը նույնպես համընկնում է Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակի հետ: Այդ ճակատամարտում ֆրանսիական զորքերի դեմ թուրքերը հաղթանակ տարան: Ուշագրավն այն է, որ սրանով թուրքերը կփորձեն ցույց տալ իմպերիալիզմի դեմ իրենց պայքարը, և դա որպես հակակշիռ կօգտագործեն նաև Հայոց ցեղապանության դեմ: Այս կոնտեքստում նրանք պատրաստվում են շրջանառել այն, թե պատահական չէ, որ հենց այս գործընթացներում հայերը դավաճանել ու լքել են Թուրքիան: Նրանք պատմականորեն կփորձեն հիմնավորել դա և կասեն, թե հայերը թիկունքից են հարվածել Օսմանյան կայսրությանն ու համագործակցել են ռուսների հետ: Սա ևս նոր միտում է, որը Թուրքիայում նոր հնչեղություն կստանա: Սրանով Թուրքիան կհիմնավորի նաև իր ժխտողական թեզը և կհայտարարի, թե ինքնապաշտպանություն է իրականացրել»,- ասաց թուրքագետը:

Խոսելով տարիների բացթողումներից ու ձեռբերումներից թուրքագետը նշեց, որ Հայաստանի անկախացումից հետո առաջին ու միակ ձեռբերումն այն է, որ Հայաստանը հնարավորություն ստացավ հարցը պետականորեն բարձրացնել միջազգային հարթակներում:

«200 պետություն արդեն ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը, բայց ամբողջական ճանաչման համար սա բավարար ձեռքբերում չէ: Մեզ համար լրջագույն բացթողում է չհամակարգված աշխատելը: Այս տարիների ընթացքում Սփյուռքը գործել է առանձին, մենք առանձին: Այս համատեքստում շատ կարևոր ձեռքբերում է նաև 2011 թվականին պետական հանձնաժողովի ստեղծումը: Սա կարևոր ու նոր քայլ էր, որ մինչ այդ չունեինք: Սա թույլ կտա պրոֆեսիոնալ մոտենալ հատկապես հարցի իրավական կողմին: Իրավական ձեռքբերումների համար անհրաժեշտ է ունենալ մի շարք փաթեթներ, որոնք թույլ կտան մեզ հարցը բարձրացնել միջազգային դատարաններում: Սա թույլ կտա համակարգել մեր ունեցած հնարավորությունները, կողմնորոշվել ու առաջ շարժվել: Իսկ այդ փաթեթների ձևավորմանը պետք է մասնակից դառնա ոչ միայն Սփյուռքը, այլև տեղական ու միջազգային փորձագետներ՝ իրավագետներ, ցեղասպանագետներ, քաղաքագետներ և այլն, ովքեր կզբաղվեն այդ փաթեթների ուսումնասիրմամբ: Հայաստանը պետք է հետևողականություն ցուցաբերի, որպեսզի հարցը հասնի միջազգային դատարան: Քանի որ Թուրքիան արդեն բոլոր հրահանգները տվել է, Հայաստանը նույնպես պետք է լրջագույնս պատրաստվի դրան»,- ասաց նա: