Օրենքի զոհերը. Երեխայի բռնաբարության և սպանության մեղադրանքից` արդարացում

Aysor.am-ի շարքը` «Օրենքի զոհերը», այն մարդկանց մասին է, ովքեր մեղադրվելուց հետո պայքարել ու արդարացման վճիռ են լսել:

Նրանցից է 5 տարի շարունակ 13-ամյա աղջկա բռնաբարության և սպանության մեջ մեղադրված Արմեն Պողոսյանը:

2012 թ. Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի որոշմամբ՝ ՀՀ-ը պարտավորվեց 32 000 եվրո փոխհատուցում վճարել Արմեն Պողոսյանին:

Սարատովկա գյուղի նախրապան Ա. Պողոսյանը դատարանի որոշմամբ դատապարտվել էր 15 տարվա ազատազրկման՝ 13-ամյա աղջկա բռնաբարության և սպանության համար, սակայն 6 տարի անց բախտի բերմամբ ազատ էր արձակվել, երբ այլ անչափահասի սպանության գործով ձերբակալվածը խոստովանել էր, որ 6 տարի առաջ կատարված մյուս սպանությունը ևս ինքն է արել:

Ա. Պողոսյանի փաստաբան Սեդա Սաֆարյանը Aysor.am-ի թղթակցի հետ զրույցում նշեց, Ա. Պողոսյանը այժմ բնակվում է ՌԴ-ում և միայն 7 տարի բուժվելուց հետո երեխա է ունեցել:

«Նախաքննության ընթացքում բազում խոշտանգումների էր ենթարկվել ոչ միայն Արմենը, այլև նրա եղբայրը` Արտակը, ում ձեռքին սպի կար և երբ հարցրեցի, թե ինչ սպի է դա, ասաց, որ ոստիկանությունում իր վրա կատաղած շուն են բաց թողել և նա ազատվել է միայն այն ժամանակ, երբ ձեռքը կենդանու երախն է մտցրել և փորձել է խեղդել: Արմենի վրա հոգեբանական ճնշում էր գործադրել նաև իր եղբոր` ոստիկանությում գտնվելու փաստը»,- ասաց նա:

Ս. Սաֆարյանի խոսքով` այս տարի ամռանն էլ Արմենը Երևան էր եկել իր հարազատներին հանդիպելու համար, սակայն «այդ տարիների դրոշմը նրա վրա զգացվում էր»:

Փաստաբանը նաև նշեց, որ թեև այս գործով ՄԻԵԴ որոշումը նախադեպային էր Հայաստանի համար, սակայն դրանով որևէ բան մեր դատական համակարգում չփոխվեց:

Գործի նախապատմությունը.

(Հատվածներ Լոռու մարզի առաջին ատյանի դատարանի վճռից, Վճռաբեկ դատարանի քրեական և զինվորական գործերով պալատի որոշումից և «Պողոսյանն ու Բաղդասարյանն ընդդեմ ՀՀ» դիմումից)

1998 թ. սեպտեմբերի 1-ին ժամը 14.00-ի սահմաններում Տաշիր քաղաքի բնակչուհի, 1987 թ. հուլիսի 13-ին ծնված Գեղեցիկ Ղանդիլյանի` տանից դուրս գալու և այլևս չվերադառնալու փաստի առթիվ Տաշիրի նախկին վարչական շրջանի դատախազությունում հարուցվել է քրեական գործի ՀՀ նախկին ՔՕ 100 հոդվածի հատկանիշներով:

1998 թ. հոկտեմբերի 7-ին Սարատովկա գյուղին մոտ գտնվող քարհանքում հայտնաբերվել է Գեղեցիկ Ղանդիլյանի դիակը:

Գ. Ղանդիլյանին սպանելու կասկածանքով ձերբակալվել է նույն գյուղի բնակիչ, նախրապան Արմեն Պողոսյանը:

Հետագա նախաքննության ընթացքում, 1998 թ. նրան մեղադրանք է առաջադրվել այն բանի համար, որ նա 1998 թ. սեպտեմբերի 1-ին ժամը 14.30-ի սահմաններում իրենց գյուղի բնակիչների խոշոր եղջերավոր անասունները «Կապուստնիկ» կոչվող դաշտում արածացնելու ժամանակ նկատել է Տաշիր գետի արևելյան կողմում նկատել է իրենց 2 հորթերը փնտրելու նպատակով դեպի քարհանք գնացող Գ. Ղանդիլյանին և բռնաբարելու դիտավորությամբ աննկատ հետևել է նրան:
Քարակույտի մոտ ձայն է տվել նրան` կանգնեցնելու համար, սակայն Գ. Ղանդիլյանը քարակույտերի արանքով դիմել է փախուստի: Վազելով նրա հետևից` Ա. Պողոսյանը աղջկան պառկեցրել է գետնին, իջեցրել ներքնավարտիքը և անօգնական վիճակը օգտագործելով, ֆիզիկական բռնության գործադրմամբ` սեռական հարաբերություն է ունեցել նրա հետ: Բռնաբարությունը թաքցնելու նպատակով Ա. Պողոսյանը սպորտային անդրավարտիքի գրպանից հանել է ծալովի դանակը, բացել և կրծքավանդակի ծախ կողմին դանակի 2 հարված հասցրել և սպանել Գ. Ղանդիլյանին: Այնուհետև, նա դիակը մտցրել է քարակույտերի արանքի փոսի մեջ և ծածկել ծածկել տարբեր չափսերի քարերով: Նշված հանցավոր գործողություններից հետո Ա. Պողոսյանը ժամը 15.30-ի սահմաններում վերադարձել է անասունների մետ:
1998 թ. դեկտեմբերի 30-ին գործը ուղարկվել է դատարան:

Լոռու մարզի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանը հաստատված է համարել Ա. Պողոսյանին առաջադրված մեղադրանքը և 1999 թ. մարտի 29-ի դատավճռով դատապարտվել է 15 տարվա ազատազրկման: Ա. Պողոսյանի Վերաքննիչ և վճռաբեկ բողոքները դատարանը անփոփոխ է թողել:

Գործով ի հայտ եկած նոր հանգամանքները

2004 թ. Վճռաբեկ բողոքը բերվել է գործով նոր ի հայտ եկած այնպիսի հանգամանքների հիմքով, որոնք անհայտ են մնացել գործը քննած դատարաններին և պարունակել են այնպիսի հանգամանքներ, որոնք բավարար են այս գործը վերսկսելու համար:

Խոսքը, մասնավորապես, 2003 թ. հոկտեմբերի 20-ին Տաշիր քաղաքին հարող արոտավայրում անչափահաս, 1990 թ. ծնված Դիանա Ֆահրադյանին բռնաբարելու, այնուհետև դանակի 21 հարվածներով սպանելու մեջ մեղադրվող, նախկինում մանկահասակ աղջկա բռնաբարության փորձ կատարելու համար դատապարտված Բորիս Խասոևի տված ցուցմունքների մասին էր, ըստ որի՝ Գ. Ղանդիլյանին նույնպես ինքն է սպանել: Նա մանրամասն նկարագրել է Գ. Ղանդիլյանի արտաքին հատկանիշները, սպանության հանգամանքներն ու այդ դեպքի հետ կապված այլ մանրամասներ, որոնք համապատասխանում են Գ. Ղանդիլյանի սպանության հանգամանքներին:

Բողոքում նշվել է նաև, որ հարուցված վարույթի ընթացքում կատարված քննությամբ պարզվել է, որ Ա. Պողոսյանի վերաբերյալ դատավճիռների հիմքում դրվել են քրեադատավարական օրենիք էական խախտումներով ձեռք բերված ակնհայտ կեղծ այնպիսի ապացույցներ, ինչպիսիք են առանց ընթերակաների մասնակցության փորձանմուշներ վերցնելը և այլ քննչական գործողությունները կատարելը, դրանց կատարման կարգը խախտելը:

Ա. Պողոսյանին առաջադրված մեղադրանքի հիմքում դրված ապացույցներից է եղել այն, որ նա նախաքննության հենց սկզբից խոստովանել է Գ. Ղանդիլյանին սպանելու, այնուհետև բռնաբարելու փաստը, հայտնել է դանակի գտնվելու տեղը, որով կատարել է սպանությունը, ինչպես նաև վկաներ, դատապարտյալի եղբայր Արտակ Պողոսյանի և Եզիդա Հասանովայի ցուցմունքները այն մասին, որ դեպքի օրը Ա. Պողոսյանը իրենց խնդրել է հարցնելու դեպքում ասել, որ դեպքի օրը ինքն է հացը տարել Եզիդայենց տուն, ինչը իրականությանը չի համապատասխանել:

Սակայն դատավճիռ կայացնելուց հետո ի հայտ են եկել նոր հանգամանքներ, որոնք դատարաններին հայտնի չեն եղել:

Բացի այդ, Գ. Ղանդիլյանի դիակի և դեպքի վայրի զննության գործով ընթերակա նշանակված Ա. Նահապետյանը ցուցմունք է տվել այն մասին, որ տվյալ գործողությանը մասնակցել է, սակայն ոչ մինչև վերջ, և Գ. Ղանդիլյանի աջ ձեռքի մատների արանքից մազ չի հայտնաբերվել, ինչպես նշված է եղել արձանագրությունում:

Նշված քննչական գործողությանը մասնակցած փորձագետ Ս. Քանանյանը ցուցմունք է տվել այն մասին, որ գտնվել է Գ. Ղանդիլյանի դիակը քարերից արանքից հանելու պահին դեպքի վայրում, սակայն դիահերձարան գնացել է ոչ թե այդ, այլ հաջորդ օրը և իր ներկայությամբ էլ դիակի մատների արանքից ներկաներից ոչ մեկը մազ չի հանել: Որքան հիշում է, այդ օրը արձանագրություն չի կազմվել, իսկ հետագայում այն ստորագրել է առանց կարդալու, սակայն չի հիշում, թե երբ է այն ստորագրել:

Ընթերականեր Ն. Բաղդասարյանը և Ռ. Պողոսյանը ևս ցուցմունքներ են տվել, որ ստորագրել են քննիչի կողմից կազմված արձանագրությունը, սակայն ինչպես նշված է արձանագրությունում, դանակի և սպորտային անդրավարտիք զննության և փաթեթավորման ընթացքում ներկա չեն գտնվել:

Վճռաբեկ դատարանը գործը ուղարկել է լրացուցիչ քննության, իսկ Ա. Պողոսյանի նկատմամբ խափանման միջոց ընտրել կալանքը 2 ամիս ժամկետով:

Լրացուցիչ նախաքննության ընթացքում հիմնավորվել է, որ Գ. Ղանդիլյանի բռնաբարությունը և սպանությունը կատարել է Բ. Խասոևը, ով 2004 թ. օգոստոսի 4-ի դատավճռով դատապարտվել է ցմահ ազատազրկման:

Արդարացվելուց հետո

Ա. Պետրոսյանի նկատմամբ քրգործը կարճվել է և նա շուրջ 5 ու կես տարի ազատազրկման միջոցով պատիժը կրելուց հետո ազատ է արձակվել, իսկ նրա նկատմամբ քրեական հետապնդումը դադարեցվել է:

Ա. Պողոսյանի վերաբերյալ գործի քննության ընթացքում ոստիկանության քննիչի և հետաքննության մարմնի աշխատակիցների կողմից իրենց պաշտոնեական լիազորություններն անցնելու և ապօրինի գործողություններով ցուցմունքներ տալուն հարկադրելու փաստերի առթիվ հարուցվել է քրեական գործ` Լոռու մարզի ՆԳ վարչությունում որպես վարչության պետի օպերատիվ գծով տեղակալ, գործի նախաքննության ընթացքում ՀՀ ոստիկանության Կարևորագույն օբյեկտների պահպանության գնդում հրամանատարի տեղակալ աշխատած Ռուբեն Սահակյանի և ՆԳ վարչության միլիցիոներ Գուրգեն Առուշանյանի նկատմամբ:

Գործի նյութերի համաձայն` միլիցիայի աշխատակից Արթուր Տոմերյանը իր աշխատասենյակում Արմեն Պողոսյանից պահանջել է, որ նա խոստովանի սպանությունը, իսկ երբ վերջինս հրաժարվել է նման ցուցմունք տալուց, ձեքռերով և ոտքերով հարվածներ է հասցրել Ա. Պողոսյանին և ապօրինի կերպով նրան պահել ՆԳ բաժնում:

Ա. Պողոսյանին նույն պահանջին չենթարկվելու պատճառով ծեծի է ենթարկել նաև Առուշանյանը, ով երկու ձեռքերով հարվածներ է հասցրել Ա. Պողոսյանին, որի հետևանքով պայթել է նրա ձախ ականջի թմբկաթաղանթը, նույնիսկ շիշ են բռնել ու սպառնացել, որ եթե չխոսոտվանի, կնստեցնեն վրան, փորձել են հանել Ա. Պողոսյանի շալվարը և նստեցնել շշին:

Զուգահեռաբար ոստիկանության աշխատակից Արթուր Տոմերյանը ծեծի է ենթարկել նրա եղբորը` Արտակ Պողոսյանին, որի գոռոցը լսելի է եղել Արմեն Պողոսյանին:

Ա. Պողոսյանը հայտնել է, որ կգրի ինչ ուզում են, միայն թե իրեն չծեծեն և չնսեմացնեն:

Ա. Պողոսյանին ուղեկցել են քննիչ Նորայր Միքայելյանի աշխատասենյակը և վերջինիս թելադրանքով գրել, որ ինքն է կատարել Գ. Ղանդիլյանի սպանությունը:

Հաջորդ օրը դեպքի վայրի զննության համար գնալու ճանապարհին Ա. Տոմերյանը քայլելով Ա. Պողոսյանի կողքին, ասել է վերջինիս, որ ցույց կտա նրան դիակի հայտնաբերման վայրը, որը նա պետք է մատնացույց անի:

Ա. Պողոսյանը, սակայն, մատնացույց է արել այն վայրը, որտեղ վերջին անգամ տեսել է Գ. Ղանդիլյանին: Տեսնելով, որ տեսազննությունը ձախողվում է, դադարեցրել են տեսանկարահանումը, իսկ ամբաստանյալ Ռ. Սահակյանը պահանջել է Ա. Տոմերյանից, որ Ա. Պողոսյանին տանի և կանգնեցնի Գ. Ղանդիլյանի դիակի հայտնաբերման վայրում, այնուհետև վերսկսել է նկարահանումը:

2005 թ. Լոռու մարզի առաջին ատյանի դատարանի որոշմամբ` Ռ. Սահակյանը և Գ. Առուշանյանը մեղավոր են ճանաչվել, դատապարտվել 3 տարվա ազատազրկման, սակայն համաներմամբ ազատ արձակվել:

«Կոմս Մոնտե-Քրիստոյի» վեպի հատորյակները` արժանի փոխհատուցում

2006 թ. Պողոսյանն ու Բաղդասարյանն ընդդեմ ՀՀ-ի բողոք են ներկայացրել ՄԻԵԴ:

ՄԻԵԴ ուղարկված ՀՀ կառավարության պատասխանի համաձայն` իրենք ողջամիտ են համարում Ա. Պողոսյանին 6.250.000 և Անահիտ Բաղդասարյանին 1.5 մլն ՀՀ դրամի չափով նյութական վնասի փոխհատուցելը:

Բացի այդ, բարոյական վնասի կապակցությամբ ՀՀ կառավարությունը բավարար է համարել ՀՀ գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանի կողմից ներողություն խնդրելը և նրան Ալեքսանդր Դյումայի «Կոմս Մոնտե-Քրիստոյի» վեպի հատորյակներ նվիրելը:

Բողոքում դիմումատուները նշել են, որ գնահատում են ՀՀ գլխավոր դատախազության ուշացած գործողությունները, սակայն կարծում են, որ ավելի փոխհատուցման են արժանի, քանի որ կալանավորման 5 տարիների ընթացքում «Հ1» հեռուստաընկերությունն յուրաքանչյուր սեպտեմբերի 1-ին ցուցադրել է «02» լրատվական ծառայության կողմից պատրաստված տեսանյութը, որտեղ դիմումատուն ընդունել է 13-ամյա աղջկա բռնաբարության և սպանության փաստը:

 Նախորդող հրապարակում` Օրենքի զոհերը. Գրիշա Վիրաբյան. Իմ կյանքը պայքարով էլ կավարտվի

Օրենքի զոհերը. Մատաղիսի գործ. Ցմահ ազատազրկումից` մինչև արդարացում

«Օրենքի զոհերը». Տիգրան Առաքելյան. Մի օր իրական արդարադատություն է լինելու

Օրենքի զոհերը. Հետմահու արդարացված զինծառայողը