Լեհաստանի հյուպատոսը՝ զբոսաշրջության բացերի, թերությունների ու Հայաստանի չօգտագործված ներուժի մասին

Միշտ հետաքրքիր է իմանալ, թե ինչ են մտածում երկրիդ մասին զբոսաշրջիկները: Հատկապես, երբ այդ մասին պատմում է կոնկրետ երկրի հյուպատոսը: Aysor.am-ը շարունակում է ներկայացնել իր հարցազրույցների շարքը ՀՀ-ում տեղակայված դեսպանատների ներկայացուցիչների հետ: Ներկայացնում ենք հերթական զրույցը ՀՀ-ում Լեհաստանի հյուպատոս Լուկաշ Յաբլոնսկու հետ:

-Պարոն հյուպատոս, ինչպե՞ս են գնահատում Հայաստանի  անվտանգությունը Լեհաստանից ժամանած զբոսաշրջիկները, որքանո՞վ են  նրանք իրենց մեզ մոտ խաղաղ ու նաև հարմարավետ զգում:

-Իրականում զբոսաշրջիկների համար հնարավոր սպառնալիքների ու վտանգների մակարդակը Հայաստանում գնահատում ենք չնչին, ավելին՝ մենք տեղեկացնում ենք, որ Հայաստանը բավականին անվտանգ երկիր է քրեական առումով: Որոշ հայտնի հանգամանքների բերումով մեր զբոսաշրջիկներին խորհուրդ ենք տալիս զերծ մնալ սահմանամերձ տարածքներում շրջագայելուց, ինչպես նաև զգուշանալ օձերից ու կարիճներից:

Ի դեպ, ուզում եմ նշել, որ Լեհաստանի  քաղաքացիները Հայաստանում, ինչպես նաև այլ երկրներում շրջագայության մասին կարող են տեղեկություններ  ստանալ «Լեհը արտերկրում» պորտալից (https://polakzagranica.msz.gov.pl/), նաև բջջային «iPolak» հավելհածից ու ՀՀ-ում Լեհաստանի դեսպանատան պաշտոնական կայքից: Դեսպանատունը  հետևում է տեղեկատվության հոսքերին ու թարմացնում այն: 

–Հիմնականում ինչպիսի՞ արձագանքներ եք ստանում Հայաստան այցելած լեհերից, կոնկրետ ինչը նրանց դուր չի գալիս մեր երկրում: Ու այս իմաստով նաև հետաքրքրվեմ, թե որոնք են, ըստ Ձեզ, բացթողումները Հայաստանի զբոսաշրջության ոլորտում ու ինչը կարելի է փոխել, որպեսզի Հայաստանը, որպես ուղղություն, ավելի հրապուրիչ դառնա զբոսաշրջիկների համար:

-Պատասխանելով այս հարցին պետք է նախևառաջ ուշադրություն դարձնենք այն հանգամանքին, որ  Հայաստանը, որպես այդպիսին, չունի  այսպես կոչված «մասայական տուրիզմ» և լեհ զբոսաշրջիկների մեծամասնությունն էլ ինքնուրույն են շրջագայում Հայաստանում՝ հիմնականում դա մոտոցիկլերով, ավտոմեքենաներով: Այսինքն նրանց սպասելիքները տարբերվում են մեծ խմբերով, ավտոբուսներով շրջագայող զբոսաշրջիկների  սպասումներից:

Որպեսզի Հայաստանը դառնա ավելի հրապուրիչ մասայական տուրիզմի համար, կարծում եմ, որ հարկավոր է առաջարկել ավելի լավ պայմաններ ավելի մատչելի գներով, ինչպես նաև ավելի հետաքրքիր տեսարժան վայրեր: Այսպիսով ներդրումները ենթակառուցվածքներում՝ ճանապարհներ, հյուրանոցներ, սպասարկման կենտրոններում համարում եմ անպայման: Անչափ կարևոր է Հայաստանում շրջագայելու հետաքրքիր ու բազմազան ծրագրեր մշակել, որոնք երկիրը կներկայացվեն ոչ միայն որպես մի վայր, ուր շատ են եկեղեցիները, այլև որտեղ հնարավոր է մասնակցել քայլարշավների, ընդունել բուժիչ վաննաներ առողջարաններում, տեսնել խորհրդային ժամակաների ճարտարապետության գլուխգործոցներ, շրջագայել Սևանա լճում կամ ծանոթանալ տեղական արտադրանքի ստեղծման տեխնոլոգիաներին՝ պանրի, կոնյակի, լավաշի, գինու, մեղրի, թթի օղու և այլն: Իհարկե, մի կողմից այս ամենը պահանջում է լրջագույն ֆինանսական ներդրումներ, բայց մյուս կողմից նաև տուրիստական ոլորտի տարբեր ճյուղերի մարդկանց միավորում:

Իմ կարծիքով, միաժամանակ Հայաստանը պետք է կարողանա գրավել նաև անկախ զբոսաշրջիկների, որոնց պահանջները՝ հարմարավետության առումով մասայական տուրիզմին ներկայացվելիք պահանջների համեմատ, բոլորովին էլ բարձր չեն: Այդպիսի զբոսաշրջիկները նոր վայրեր, համեր ու զգացողություններ գտնելու փնտրտուքի մեջ են, նրանց շատ են հետաքրքրում առաջարկների յուրատիպությունն ու բազմազանությունը: Տարեկան մայական տուրիստների հսկա մի բանակ է այցելում հարևան Վրաստանը, այդ դեպքում ինչո՞ւ նրանք չպետք է այցելեն Հայաստան: Այս իմաստով ասեմ, որ լեհ զբոսաշրջիկների  թիվը, որոնք անցած տարի այցելել են Վրաստան, չորս անգամ գերազանցում է Հայաստան այցելածների թիվը:

-Մինչ հյուպատոս նշանակվելը Հայաստանին ծանոթ եղե՞լ եք, այցելե՞լ եք մեր երկիրը:

-Նախքան Հայաստանում հյուպատոս նշանակվելը ես մի քանի անգամ, զբոսաշրջիկի կարգավիճակով, այցելել եմ Հայաստան՝ ուսապարկը մեջքիս, «ավտոստոպով»: Այնպես որ  ես լիովին իրավունք ունեմ  մատնանշել այն խնդիրները, որ առկա են և որոնց անձամբ հանդիպել եմ: Նախ, առանցքային խնդիր է հանդիսանում այն, որ բացակայում է անհրաժեշտ տեղեկատվությունը հիշարժան վայրերի մասին, ինչպես նաև գոյություն ունի բնության և երկրի լանդշաֆտի ներուժի լիարժեք  օգտագործված չլինելու խնդիրը: Հայաստանում բազմաթիվ են հիասքանչ ու յուրատիպ վայրերը, որոնց մասին, սակայն, այնքան էլ հեշտ չէ տեղեկանալ: Եթե, օրինակ, համաշխարհային ժառանգության ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ցանկում ներառված օբյեկտները հեշտ է գտնել տուրիստական ուղեցույցներում ու համացանցում, ապա գտնել տեղեկատվություն տուրիստական այլ վայրերի մասին չափազանց դժվար է: Սա վերաբերում է նաև այն տեղեկատվությանը, թե ինչպես հասնել նշված վայրին և այլն: Շատ դեպքերում որոշ վայրերի հնարավոր է հասնել միայն մեքենայով կամ տաքսիով, քանի որ չկա հատուկ հանրային տրանսպորտ: Այնպես որ կարծում եմ չափազանց ողջունելի կլիներ, եթե գոնե ամռան ամիսներին կազմակերպվեին որոշակի երթուղիներ, որոնք Երևանից զբոսաշրջիկներին կտեղափոխեին գլխավոր տեսարժան վայրեր՝ Գառնի, Գեղարդ, Սևան, Էջմիածին և այլն:

Բացի այս, այնքան էլ հեշտ չէ գտնել բավարար տեղեկատվություն թանգարանների մասին՝ նրանց աշխատանքային օրերի և ժամերի մասին: Առավել ևս այն թանգարանների մասով, որոնք տեղակայված են Երևանից դուրս: Կամ էլ այդ թանգարանների առաջարկները հասանելի են միայն հայերեն լեզվով: Եվս մեկ դժվարություն՝ բացակայում է կամ քիչ է տեղեկատվությունը  տաք աղբյուրների, SPA առողջարանների-կենտրոնների, քիչ ճանաչում ունեցող եկեղեցիների, բերդերի ու բնության գողտրիկ անկյունների մասին:

Ցավոք, Հայաստանն իր ներուժը բավարար չի օգտագործում, որպեսզի սիրելի դառնա նաև ակտիվ հանգստի սիրահարների համար: Այդպես, Լեհաստանից ժամանող զբոսաշրջիկների համար շատ տարօրինակ է այն հանգամանքը, որ թեև Հայաստանը լեռների երկիր է, բայց տրեկերի արշավների համար հասանելի տեղեր շատ քիչ կան: Նույն ազգային պարկերում՝ Խոսրովում, Շիկահողում շրջակա միջավայրի պաշտպանության տեսանկյունից սահմանափակ են տուրիստական ուղիները ՝ երկուսն են: Դրանք էլ, ի դեպ,  հենց մեր  դեսպանատան աջակցությամբ են առանձնացված: Պետք է նշեմ, որ քայլարշավները ակտիվ հանգստի միայն մի մասն են, որը հնարավոր է զարգացնել Հայաստանում: Կան պայմաններ զարգացնելու նաև ալպինիզմը, ձիարշավարանները, ռաֆթինգը, պառապլաներիզմը, վինդսերֆինգը և այլն, նաև սպորտի ավելի էքստրեմալ տեսակներ՝  դայվինգն ու քարանձավային արշավները: Կարծում եմ, որ արդյունաբերական խոշոր տարածքներն էլ կարելի է օգտագործել պեյնթբոլի մրցաշար կազմակերպելու համար: 

Իհարկե, Հայաստանում կան ձեռներեցներ, որոնք զբաղվում են տուրիստական և սպորտային անհրաժեշտ պարագաների վարձույթով՝ լեռնային հեծանիվներ, ալպինիստական պարագաներ և այլն, բայց հարկավոր է շատ ջանք գործադրել, որպեսզի դրանց գոյության մասին տեղեկանաս: Լավագույն լուծումը կլիներ որևէ կայքի ստեղծումը, որը կպարունակեր ամբողջական տեղեկատվություն առաջարկների , ինչպես նաև գնային քաղաքականության մասով:

Ի դեպ, շատ հասարակ բան եմ ասում, բայց ցավոք դա այդպես է՝ անգամ Հայաստանի քարտեզը գտնելն է խնդիր: Զբոսաշրջիկները ստիպված են գնել կամ արտերկրում տպագրված ձեռնարկներ, որոնք ընդգրկում են ամբողջ Հարավային Կովկասը, կամ հնացած ու արդեն իսկ ճշգրիտ տեղեկատվություն չպարունակող ձեռնարկներ, որոնք հրապարակված են հենց Հայաստանում:

-Որքան շատ էր քննադատությունը....

-Ասեմ, որ վերջին տարիներին նաև բազմաթիվ են դեպի դրականը կատարված փոփոխությունները, որոնք Հայաստանը հրապուրիչ են դարձնում զբոսաշրջիկների համար: Համացանցում է ավելացել տեղեկատվությունը, ավելացել են ձեռներեցները, որոնք առաջարկում են, օրինակ, պարապլանով թռիչք, մոտոցիկլների վարձույթ և այլն: Բայց աշխատելու տեղ դեռ շատ կա:

-Այսքանից հետո դժվարանում եմ հարցնել, բայց ինչևէ՝ որպես տուրիստական ուղղություն Հայաստանը դրական է ընկալվում, սիրո՞ւմ են լեհերը լինել մեր երկրում: Ունեք արդհյոք վիճակագրություն, որը ցույց կտար, թե լեհ զբոսաշրջիկների հետաքրքրությունն աճում է Հայաստանի նկատմամբ, թե հակառակը՝ նվազում:

-Վերջին տարիներին լեհ քաղաքացիների թվաքանակը, որոնք այցելում են Հայաստանը, աճել է: 2010-2014թթ-ին Լեհաստանից ժամանածների թիվը չորս անգամ ավելացել է, բայց եթե խոսենք բացարձակ թվային պատկերի մասին, ապա պետք է հիշենք, որ, օրինակ, միայն անցած տարվա ընթացքում Հայաստան է այցելել 11 հազար մարդ, բայց ոչ բոլորն են զբոսաշրջիկներ:

-Պարոն Յաբլոնսկի, ինչպե՞ս կգնահատեք վիզային ռեժիմի վերացումը, այն դրական անդրադարձավ Հայաստան այցելող զբոսաշրջիկների թվի վրա:

-Միանշանակ է, որ ճամփորդության առումով խոչընդոտների վերացումը, իսկ վիզան հենց այդպիսին էլ հանդիսանում է, նպաստում է ներքին տուրիզմին, թեև ես չէի ցանկանա այդ գործոնը գերագնահատել: Իրականում տուրիզմի համար երկրի հրապուրիչ լինել-չլինելը  վիզային ռեժիմով չի պայմանավորվում, այլ այն առաջարկներով, որով երկիրը հանդես է գալիս: Կարելի է բազմաթիվ օրինակներ բերել, երբ երկրները, անկախ վիզային պահանջների, մնում են չափազանց գրավիչ զբոսաշրջիկների համար:

-Դուք արդեն նշեցիք, որ նախքան հյուպատոս նշանակվելը Հայաստան այցելել եք, այսինքն այն Ձեզ համար հրապուրիչ է եղե՞լ:

-Այո, մինչ Հայաստանում աշխատելը ես մի քանի անգամ եկել եմ այստեղ, ու գրեթե ամեն ամառ վերադառնում էի: Կարող եմ ասել, որ Հայաստանն ինձ հիացնում է իր գեղեցիկ բնությամբ ու բնակիչների հյուրընկալությամբ:

-Իսկ ո՞ր շրջաններն ու մարզերն են գրավիչ լեհ զբոսաշրջիկների համար: Նաև հետաքրքիր է, թե ինչպիսի խնդիրների դեպքում են նրանք դիմում դեսպանատուն:

-Հիմնականում երկու դեպքերում են դիմում՝ երբ կորցնում են կամ գողանում են նրանց փաստաթղթերը և այս դեպքում հյուպատոսը իրավունք ունի  Լեհաստանի քաղաքացուն շտապ կարգով  ժամանակավոր անձնագիր տրամադրել, ինչը նրան հնարավորություն կտա վերադառնալ մշտական բնակության վայր: Նաև դեսպանատուն դիմում են այլ պատճառներով, օրինակ, որպեսզի տրամադրենք տեղեկատվություն, թե Երևանից դեպի Սևան կամ Գառնի ավտոբուսները որտեղից են շարժվում, կամ որտեղի՞ց է շարժվում Թբիլիսի տանող գնացքը, ինչ արժե տեսնել Հայաստանում, ինչ համտեսել, որքան կարժենա տաքսիով փոխադրումը և այլն: Այս հարցերից շատերի պատասխանները, ինչպես արդեն նշեցի, դժվար է գտնել համացանցում:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտայիք Ձեր երկրի քաղաքացիներին տեսնել, համտեսել Հայաստանում առաջին հերթին:

-Իհարկե, այս հարցին պատասխանելու համար մարդուն պետք է ճանաչել, բայց Երևանում ես խորհուրդ եմ տալիս այցելել Սերգեյ Փարաջանովի տուն-թանգարանը, Հայոց Ցեղասպանության թանգարանը, ինչպես նաև կոնյակի գործարանը: Բացի այս, անպայման զբոսնել գիշերային Երևանով, բարձրանալ Կասկադով, ինչպես նաև լինել որոշ փաբերում ու  ռեստորաններում, որոնց անունները այժմ չեմ նշի գովազդելու նկատառումներից ելնելով:

Առաջին անգամ Հայաստան այցելող անձը պետք է պարտադիր լինի Սևանում, այցելի Ամբերդը, տեսնի Դեբետը, անպայման լինի Գառնիում, Գեղարդում, Խոր Վիրապում, Նորավանքում ու Տաթևում: 

Համտեսելու առումով խորհուրդներս հետևյալն են՝ փորձել թթվի տեսականին, տեղական պանիրը, համեղ ձուկը: Իսկ Արագած այցելելուց անպայման փորձել խաշը … ճիշտ է, առաջին փորձը կարծում եմ վերջինը կդառնա, բայց փորձել անպայման պետք է: Ինչպես նաև անխոս՝ փորձել հայկական կոնյակն ու մրգային օղին: