Պորտաբույծների ահռելի բանակ է սնվում պետությունից «կինեմատոգրաֆիային աջակցություն» հոդվածի ներքո. Հովհաննես Գալստյան

Հայկական սերիալարտադրությունը վերջին շրջանում մի նոր փուլ է թևակոխել: Մեկընդմերթ նկարահանվում են սերիալներ, որոնք գրեթե ոչնչով չեն զիջում գեղարվեստական արժեք ունեցող աշխատանքներին: Իհարկե, իր հետ որակ բերող ասելիքը պետք է ինչ-որ տեղ մեծացնի մրցակցությունն այս դաշտում, սակայն «օճառային օպերաներով» զբաղվողներն այդ հարցում չեն շտապում. 80 և ավելի մասանոց նույնաբովանդակ «լավաշները» շարունակում են տարիներով էկրաններին գամած պահել տնային տնտեսուհիներին:

Ռեժիսոր Հովհաննես Գալստյանի «Թողությունը», կարծում եմ, նոր նշաձող սահմանեց սերիալային շուկայում: Այսուհետ սերիալ «արարողները» գոնե պարտավորված կզգան ժամանակի մեջ բովանդակություն դնել, հակառակ դեպքում «պլենտուսից ցածր» բնորոշումից անդին անցնելն իրենց համար անհաղթահարելի կմնա:

Aysor.am-ը սերիալային քաղաքականության ու կինոոլորտում տեղ գտած մի շարք խնդիրների մասին զրուցել է Հովհաննես Գալստյանի հետ:

- Պարոն Գալստյան, Հանրային հեռուստաընկերությամբ ներկայումս հեռարձակվում է Ձեր՝ 16 մասից բաղկացած «Թողություն» ֆիլմը, որը պրոֆեսիոնալ հանրության կողմից բարձր գնահատականի է արժանանում: Բացառիկ դեպքերից է, երբ սերիալին «անուն» չեն կպցնում: Նման արձագանքը Ձեզ համար սպասելի՞ էր:

- Հեռուստաալիքները շատ բան են արել լսարանի ճաշակը փչացնելու համար և Հանրային հեռուստատեսությունը, իհարկե, ռիսկի էր գնում «Թողությանը» կանաչ լույս տալով։ Բայց առանց ռիսկի առաջ գնալ հնարավոր չէ։ Անհնար է անընդհատ անել նույն բանը ու մտածել, որ արդյունքը այլ է լինելու։ Այլ արդյունքի համար պետք է նոր բան անել։ Հանրայինին միացավ «Արդշինբանկը», ինչը մեծացրեց մեր հնարավորությունները։ Հեռուստալսարանի արձագանքը ցույց է տալիս, որ մենք այլընտրանք ենք առաջարկել այն մարդկանց, ովքեր հեռացել էին էկրանից։ Լսարանի մի մեծ բանակ, որ կտրականապես չէր նայում սերիալներ, բարձրաձայն հայտարարում է, որ սկսել է անել դա «Թողության» շնորհիվ։

- Քանի որ մեր ժամանակներում սերիալ ժանրն արդեն իսկ անորակության հետ է ասոցացվում, չե՞ք նեղվում, երբ «Թողությանը» սերիալ են անվանում:

- Ոչ, չեմ նեղվում։ Ժամանակակից աշխարհում հեռուստատեսությունը, մեդիան ահռելի մասնակցություն ունեն կինոարտադրության մեջ և ակնհայտորեն մեծացնում են կինոյի հնարավորությունները։ Հատկապես Հայաստանում, որտեղ զրկված ենք կինոթատրոնային ցանցից, հեռուստատեսությունը և կինոն պարտավոր են համագործակցել այնպես, որ դրանից շահեն և՛ իրենք, և՛ հանդիսատեսը։

- Ըստ Ձեզ՝ ֆիլմի հաջողության բանալին ո՞ւմ ձեռքում է՝ ռեժիսորի՞, դերասանների՞ թե՞ սցենարիստի:

- Բանալին ռեժիսորի ձեռքում է, նա է, որ պետք է հասնի Ձեր սրտին։ Ֆիլմի պատկերները, պատմությունը, դերասանները, ձայնը պիտի ստիպեն Ձեզ ապրումակցել, մասնակից դառնալ։ Ինչպե՞ս՝ չգիտեմ։ Նույն բաղադրատոմսով տասը խոհարար տասը տարբեր ուտեստ են պատրաստում, որի շուրջ տասը մարդ տասը տարբեր կարծիք ունեն։ Այստեղ չկան բանաձևեր։ Բայց կան համեր, որոնք մնում են ձեր ներսում և դրա համար պետք է շնորհակալ լինեք խոհարարին։

- «Թողություն»-ը ունենալու է նաև լիամետրաժ տարբերակ՝ «Մետամորֆոզ»-ը: Սա նշանակում է, որ «Թողություն» սերիալում ինչ որ բան կիսա՞տ է մնալու, թե՞ միմյանցից լիովին առանձին աշխատանքներ են լինելու:

- «Թողություն»-ը և «Մետամորֆոզ 2020»-ը առանձին աշխատանքներ են։ «Թողությունը»  արվեստագետի՝ իր գործը ավարտին հասցնելու համար պայքարի, ճակատամարտի մասին է։ Գլխավոր հերոսը ակնհայտ է, հակահերոսների բանակն էլ պարզ է։ «Մետամորֆոզ 2020»-ը հոգեբանական դրամա է սիրային եռանկյունու մասին, որտեղ մենք ունենք հավասարազոր մի քանի հերոս, որոնք միաժամանակ իրենք իրենց հակահերոսներն են։ Փոքր հասակում ես սիրում էի գեղանկարների վրա պատմություններ հորինել։ Օրինակ, նայել Դելակրուայի կտավը և հորինել՝ որտեղի՞ց է այդ բնորդուհին եկել, ի՞նչ կա նրա ննջարանում, ո՞վ է նրա հայրը․․․ Այդ պատմությունները չպետք է կրկնվեին։ Հիմա դա եմ անում։ Երևակայության համար շատ լավ վարժանք է։

- Որքան ես եմ նկատել, Դուք նախընտրում եք աշխատել իրենց բնագավառում արդեն վաղուց կայացած ու անուն վաստակած արտիստների հետ: Դա սկզբո՞ւնք է:

- Ես միշտ նայում եմ՝ ո՞վ կա, ու՞մ հետ դեռ չեմ աշխատել։ Ինձ համար կարևորը դերասանի նվիրվածությունն է իր աշխատանքին։ Ոչ միայն դերասանի, ցանկացած մասնագետի դեպքում է այդպես։ Մենք զբաղվում ենք կինոյով, էստեղ առանց անմնացորդ նվիրվածության ու պրոֆեսիոնալիզմի ոչ մի բան չի ստացվի։ Սկզբունքը՝ չանել մի բան, որ ակնհայտորեն վատ է։ Մնացած ամեն ինչը պետք է փորձել (ժպտում է, հեղ.):

- Պարոն Գալստյան, ի՞նչ փուլ թևակոխեց բավական աղմուկ բարձրացրած «Տատիկիս վարսերը» ֆիլմը: Կինոկենտրոնը հանձն առա՞վ  ֆինանսավորումը, թե՞ շարունակվում են դատական քաշքշուկները:

- «Տատիկիս վարսերը» ֆիլմի հանդեպ պետությունը չի կատարել իր պարտավորությունները։ Կինոկենտրոնը երաշխիք է տվել արտադրողներին, այդ թվում՝ միջազգային ներդրողների, որից հետո հրաժարվել է՝ փոփոխություններ անելով իր կանոնակարգում։ Սա իրավական նոնսենս է։ Մենք դատերը շահելու ենք ու նկարելու ենք «Տատիկիս վարսերը»։ Իսկ ես, ինչպես խոստացել էի, գրելու եմ ֆիլմը «փակել» փորձողների անունները տիտրերում։ Սա հայկական կինոյի պատմության մեջ ամենաամոթալի դատն է, որը խարանի պես մնալու է կինոյի չինովնիկների վրա, որովհետև այն, ինչ փորձում էին անել իմ ու իմ ընկերության դեմ, նենգությամբ ու պարզունակությամբ աննախադեպ էր։

- Կինոկենտրոնի, Մշակույթի գերատեսչության ու Ձեր «ջրերը» երկար ժամանակ է, մեղմ ասած, նույն առվով չեն հոսում: Դուք նրանց պարբերաբար մեղադրում եք այն բանում, որ գումարներ են տրամադրում նախագծերի, որոնք այդպես էլ իրականություն չեն դառնում: Կնշե՞ք անուններ՝ ռեժիսորներ, նախագծեր, որոնց գումար է հատկացվել, բայց այդ գումարներն այդպես էլ ճիշտ նպատակին չեն ծառայել:

- Ես ձեռքիս տակ ունեմ տասը ռեժիսորների անունները, որոնք 100 մլն դրամից ավելի պետական աջակցություն են ստացել, իսկ ֆիլմերը կամ չեն ավարտվել, կամ տապալվել են թե՛ շուկայում, թե՛ մասնագիտական դաշտում։ Դա հրապարակելու եմ նրբանկատորեն, որպեսզի չվնասեմ իմ կոլեգաներին, բայց միևնույն ժամանակ ապացուցեմ կինոյի պետական կառվարման  համակարգի ապաշնորհությունն ու հանցավորությունը։ Դեռ դրա ժամանակը կգա։

- Այսօր մշակութային համայնքը որքանո՞վ է հաշտ ինքն իր ներսում: Եթե անհաշտություն կա, ապա հիմնական պատճառները որո՞նք են:

- Մեզ ժառանգություն է մնացել Արվեստի պետական կառավարման խորհրդային մի մոդել, որում կատարելության են հասցված արվեստի դաշտում մթնոլորտը կեղտոտելու, արվեստագետներին միմյանց դեմ լարելու մեխանիզմները։ Այսօր էլ այդ գործիքակազմը հրաշալի կերպով կիրառում են, որովհետև երբ արվեստը դառնա ինքնակառավարվող, չինովնիկական տզրուկների ահռելի բանակը մնալու է խաղից դուրս։ Հետաքրքրվեք և կտեսնեք պորտաբույծների ինչ ահռելի բանակ է սնվում պետությունից «կինեմատոգրաֆիային աջակցույթուն» հոդվածի ներքո և այդ գումարի որ մասն է հասնում կինոհրապարակ։ Ես այդ ձրիակերներին համարում եմ կինոյի թշնամիներ, բնական է, որ նրանք էլ զբաղված են իմ դեմ աշխատելով։ Տարբերությունը մեր մեջ այն է, որ իմ ֆիլմերը հասնում են հանդիսատեսին և մնալու են, իսկ կինոյի ձրիակեր չինովնիկներից ոչինչ չի մնալու։