21/02/2022 18:10
Հայաստանի թաքնված, բայց բացահայտվելու պատրաստ ճանապարհները. ո՞ր ուղղությամբ է զարգանում հայկական տուրիզմը
Դուք ապրում եք Հայաստանո՞ւմ ու կարծո՞ւմ եք, որ տեսել եք ամենագեղատեսիլ վայրերը. եթե ձեր պատասխանն է «այո», ապա կշտապեք թվարկել Գառնի, Գեղարդ, Ծաղկաձոր, Սևան և շատ այլ հայտնի վայրեր։ Իսկ արտերկրյա հյուրերի համար դրան գումարվում է հայկական խորովածի և տնական օղու հիանալի համադրությունը։
Սակայն ես կշտապեմ ձեզ զարմացնել՝ ասելով, որ դուք դեռ ոչինչ էլ չեք տեսել և շատ քիչ բան գիտեք այս հրաշալիքի մասին: Զգուշացե՛ք, Հայաստանն այն երկիրը չէ, որ թույլ կտա ձեզ գաղտնազերծել իրեն ամբողջովին՝ անգամ եթե 7 պորտ խորությամբ արմատներ ունեք որևէ բնակավայրում։ Հայաստանը միշտ էլ ունի գաղտնի պահված վայրեր ու արահետներ, որոնցով կկարողանան քայլել միայն իրեն բացահայտելու պատրաստ խիզախները:
Քանի՞սն են եղել, օրինակ, Կոբայրում, Կաքավաբերդում, Արջերի քարանձավում։ Հայաստանի մասին լսելիս, առաջին հայացքից, կարելի է պատկերացնել, բայց նոր արկածների և հետաքրքիր վայրեր բացահայտելու սովոր սրտերին այս ամենով չենք զարմացնի: Պետք է խոստովանել, որ կան այդպիսիք, ովքեր գիտեն այդ վայրերն ու պատրաստ են ձեզ հետ կիսել ճանապարհը: Թաքնված արահետներով անցած լավագույն գիդերից Եգոր Նադրյանն արդեն 10 տարուց ավել է, ինչ մեզ համար բացահայտում է չտեսնվածը։
«Եթե նկատի ունենանք տեսարժան վայրերը, ուրեմն ուղղությունը դեպի հարավ ` Վայոց ձորի և Սյունիքի մարզեր: Բնականաբար, ինչպես և նախորդ տարիներին` Գառնին, Գեղարդը, Սևանը նույնպես մնում են ցանկալիների շարքում։ Վերջին շրջանում ավանդական ուղղություններից ավելի քիչ էր Էջմիածնի հանդեպ հետաքրքրությունը` կապված Մայր տաճարում վերականգնողական աշխատանքների հետ։ Դեպի Տավուշ նույնպես բավական մեծ հոսք կար. տարեցտարի տուրիստական պոտենցիալը մեծացնող Գյումրին ևս անցած տարում մասսայական ուղղություններից էր՝ թե´ տեղացի, թե´ արտասահմանցի զբոսաշրջիկների համար:
Ամբողջ Հայաստանով մեկ կան թաքնված վայրեր՝ սկսած լեռներից, ավարտած պատմամշակութային կոթողներով, հնարավոր չէ մեկը նշել կամ թեկուզ մի քանիսը։ Քանի որ շատերը վերապահ վերաբերմունք ունեն հատկապես Սյունիքի նկատմամբ (իմ ամենասիրելի մարզերից մեկն է), ինձ համար հիմնականում այդ տարածքում են կենտրոնացած դեռ չբացահայտված բազում վայրեր»:
Գյուղի թարմ և մաքուր օդը, բնական սնունդն ու Հայաստանի համն, իհարկե, չվրիպեցին օտարերկրյա զբոսաշրջիկների սրատես աչքից. նրանցից շատերը նախընտրում են հանգիստն անցկացնել բնական միջավայրում, շքեղ հյուրանոցների փոխարեն ապրել խաղաղ հյուրատներում՝ դրանով իսկ նպաստելով գյուղական տուրիզմի զարգացմանը Հայաստանում: Այս ուղղությունը, որը կոչվում է էկո, կամ գաստրոտուրիզմ, արդեն տարածում է գտնում աշխարհում, ու Հայաստանը ևս դրանից անմասն չէ։ Մեր զրուցակիցն առանձնացրեց գյուղական տուրիզմի զարգացման հիմնական նախադրյալներն ու պատմեց, թե ինչ քայլեր են արվում այդ ուղղությամբ:
«Տուրիզմի այս տեսակներն առավել հետաքրքիր են հատկապես եվրոպական լսարանին, այսինքն այն մարդկանց, որոնք իրենց կենցաղում դա մինիմալ չափով են տեսնում։ Նաև դրան օգնում է մասսայական դարձած միտումը՝ մարդկանց՝ քաղաքներից դեպի քաղաքամերձ և գյուղական համայնքներ տեղափոխվելը։ Մաքուր օդը, քաղաքային եռուզեռի բացակայությունը, համեղ ու առողջ ուտելիքը գյուղական տուրիզմի գլխավոր «պատճառներն» են: Հայաստանում տուրիզմը զարգացնելու ամենաառաջնային գործոններն են լավ գովազդը, մատչելի ավիատոմսերը, հետաքրքիր առաջարկները. ուրիշ ոչինչ»:
Կա հսկայական ներուժ, որ ճիշտ կազմակերպչական աշխատանքի դեպքում կբերի առնվազն կրկնակի քանակով զբոսաշրջիկների հոսք, քան հիմա է։ Դրան կօգնի և՛ լավ գովազդը դրսում, որը հիմա գրեթե չկա կամ շատ քիչ է, և՛ մշակութային տուրերի էլ ավելի ընդգրկուն դառնալը, քանի որ հայ ժողովրդի պատմությունն ունի շատ լայն ու խորը մշակութային շերտեր և ժառանգություն։
Անշուշտ, եղել են անկումային պահեր. մեծ էր սկզբում քովիդի, հետո արդեն պատերազմի ազդեցությունը, առնվազն այն առումով, որ տուրեր ուղղակի չկային, և դա, իհարկե, բնական է, քանի որ մարդիկ չեն անցկացնում իրենց հանգիստը ակտիվ ռազմական գործողություններ վարող երկրում։
Սյունիքի հետ կապված իրադարձությունների ժամանակ, ուղղակի ժամացույցային ճշգրտությամբ, մարդկանց ցանկությունը դեպի Սյունիք գնալու ՝ կտրուկ մարում էր, երբ ինչ-որ նոր սահմանային միջադեպ էր տեղի ունենում։
«Պատերազմող երկիր լինելը լավագույն իմիջը չէ տուրիզմ զարգացնել փորձող պետության համար, բայց մյուս կողմից էլ` իմ նկատառմամբ, մարդիկ մի տեսակ հարմարվեցին իրավիճակին և մեծ խոչընդոտ չէին տեսնում այլևս, դա էլ երևի նրանից է, որ փոքր երկիր ենք, ամենուրեք սահմաններ են, իսկ մարդիկ ուզում են ճամփորդել»։
Եգոր Նադրյանն անդրադարձավ նաև այն «վախերին», որ կարող են ուղեկցել զբոսաշրջիկներին տուրերի ընթացքում:
«Կարծում եմ ապահովության զգացումը ամենաառաջնայինն է, ասածիս ամբողջ ասպեկտրով, օրինակ, որ վստահ լինի, որ իրեն չեն խաբում որևէ բան գնելիս կամ հենց նույն` տուրիստական փաթեթ գնելիս, որ իրեն ուղեկցող մարդիկ` գիդն ու վարորդը արհեստավարժ են, եթե առողջական խնդիր ունեցող մարդիկ են, վստահ լինեն, որ իրենց կցուցաբերվի անհրաժեշտ օգնություն, եթե լինի կարիք։ Կապված մեր երկրի արտաքին վիճակի հետ, երբեմն վախ են ունենում, որ կարող է արտաքին ագրեսիա լինել, և իրենք տուժեն դրանից։ էսպիսի ստանդարտ վախեր, որ ցանկացած երկիր այցելող զբոսաշրջիկ ունենում է, բայց դրան ի հակառակ, բավական շատ են համարձակ ու արագ կողմնորոշվող տուրսիտները»։
Զբոսաշրջային այցերի ժամանակ տեղանքի հետաքրքիր և գրավիչ լինելու գործոնից բացի, մեծ դեր ունի նաև այն էքսկուրսավարն ու գիդը, ով ուղեկցում է խմբին: Եկեք հասկանանք որոնք են այն միջոցները, որոնց գործադրմամբ գիդը առավել հետաքրքրական կդարձնի ընթացքը, կկարողանա հանդես գալ թարմ գաղափարներով և նոր ճանապարհներ նախանշել:
«Փորձում ենք եղած ուղղությունները երբեմն մի փոքր, երբեմն զգալիորեն փոփոխել` ավելացնելով նոր կանգառներ, նաև բոլորովին նոր ֆորմատի տուր ծրագրեր ենք մշակում։ Այն մարդիկ, ովքեր հետևում են մեզ սոցկայքերում, գիտեն ինչի մասին է խոսքը՝ տուրեր, որոնք ամբողջությամբ ոչ ստանդարտ են իրենց բովանդակությամբ, ի հաշիվ Հայաստանի լեռնային տեղանքի՝ կլինեն քայլարշավային նոր տուրեր, ինչպես նաև հետաքրքիր նոր ծրագրեր, որոնք տուրիստական սեզոնի մեկնարկի հետ մեկտեղ կտեսնեք»:
Կհամաձայնեք, կարծում եմ, որ բնությունը մեր հանդեպ շռայլ է գտնվել՝ տալով այդքան հարստություններ և քչերը գիտեն, որ դրանց մի կարևոր մասն են կազմում բնության այն բնակիչները, որոնք առանձնանում են իրենց եզակիությամբ ու հազվագյուտ գոյությամբ: Նրանցից շատերը նույնիսկ գրանցված են կարմիր գրքում. կովկասյան հովազ, բեզուարյան այծ, հայկական մուֆլոն ամեն տեղ չէ, որ կհանդիպեք, բայց մենք կօգնենք ձեզ գտնել նրանց հետքը. հավսար-զգաստ, ուղղությունը դեպի «Արևիկ» ազգային պարկ:
Անշուշտ, ցանկացած ոլորտի կայացման հարցում կարևոր է մասնագիտական գրագետ մոտեցումն ու համաշխարհային փորձին, տենդենցներին հետևելը, սակայն, մեծ է նաև պետության կազմակերպչական դերն ու ռազմավարական մտածելակերպը, մոտեցումները։ Ոլորտի փորձառուների և պետության համատեղ աշխատանքը տալիս են լավագույն արդյունքները։
«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի բոլոր նյութերին կարող եք ծանոթանալ այստեղ։
«ԿՅԱՆՔԻ ՈՐԱԿ» բաժնի գործընկեր՝ «ԴԵՐԺԱՎԱ-Ս» ընկերություն։
