Ծանոթ եմ տեղական սովորույթներին, և արդեն ոչ մեկին առավոտյան մինչև ժամը 10-ը չեմ զանգահարում. Հարցազրույց Հայաստանում Լիտվայի դեսպանի հետ

Հայաստանում Լիտվայի Արտակարգ և Լիազոր Դեսպան Էրիկաս Պետրիկասի հետ Aysor.am-ի թղթակիցը զրուցել է մեր երկրում գործունեության, հայկական ուտեստների, մշակույթի և երկկողմ համագործակցության մասին։

- Պարոն դեսպան, արդեն երեք տարի է, ինչ ներկայացնում եք Հայաստանում Լիտվան, հասցրե՞լ եք ընտելանալ այստեղի ապրելակերպին: Ձեզ դու՞ր է գալիս Հայաստանում:

- Այո, Հայաստանում ես ինձ շատ լավ եմ զգում: Կարծես թե երկար ժամանակ է, ինչ այստեղ եմ. ծանոթ եմ տեղական սովորույթներին և արդեն ոչ մեկին առավոտյան՝ մինչև ժամը 10-ը, չեմ զանգահարում, քանի որ հասկացել եմ, որ Հայաստանում այդքան վաղ ընդունված չէ զանգել: Զարմանալին այն է, որ ամեն շաբաթ կամ ամիս հանդիպում եմ մի նոր հետաքրքիր անձնավորության, որն ինձ օգնում է նոր բան գտնել նորը բացահայտել Հայաստանում: Հայաստանն ինձ սովորեցրել է հանգստություն. չեմ շտապում, ինչպես անում էի Եվրոպայում աշխատելուս տարիներին: Մինչև մի բան անելը երեք անգամ մտածում եմ, ապա նոր՝ անում: Դա կյանքի մեծ դաս է:

-  Տարբեր երկրներում եք դիվանագիտական ծառայության եղել: Կարո՞ղ եք համեմատականներ անցկացնել նախկին և ներկա փորձերի միջև:

- Դանիայում, Մեծ Բրիտանիայում, Շվեյցարիայում և Բելգիայում, որտեղ ես աշխատել եմ, այլ կերպ է եղել: Այդ երկրներում ես դեսպան չէի: Բոլորովին այլ բան է, երբ դու ղեկավարում ես և ամեն բանի համար պատասխանատու ես: Եվ ես շատ ուրախ եմ, որ մեր դեսպանատանը՝ Հայաստանում, շրջապատված եմ նվիրված թիմակիցներով, ինչը շատ կարևոր է այլ հանրապետությունում քո երկրի առջև դրված նպատակներին հասնելու և խնդիրները լուծելու համար:

-  Հասցրե՞լ եք Հայաստանում գտնվելու ընթացքում ուսումնասիրել հայերեն: Եթե այո, կարո՞ղ եք համեմատել հայերենի բարդության մակարդակը Ձեր մայրենի լեզվի հետ և նշել, թե ո՞րն է ավելի բարդ:

- Ցավոք, լեզուն չեմ սովորել, բայց որպես արդարացում ասեմ, որ մեզ անցյալ տարի՝ ապրիլին, լքել է մեր մեծ ուսուցիչ հայոց լեզվի գիտակ՝ Մարիտե Կոնտրիմայտեն, որը միշտ ասում էր, որ լեզու սովորելը երբեք ուշ չէ: Եվ երկրորդ արդարացումն այն է, որ դեսպանների կանայք ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Էդվարդ Նալբանդյանի կնոջ՝ Նատալյա Նալբանդյանի նախաձեռնությամբ, սովորում են հայերեն և անհրաժեշտության դեպքում մեզ ուղղում են և հուշում:

Մեր լեզուները բավական տարբեր են, սակայն երկուսն էլ հին են: Կարծում եմ՝ այդ է պատճառը, որ ունենք մի քանի նման բառեր, օրինակ՝ շունիկ և շունյուկաս, որը նշանակում է շունիկ, դուռ և դուռիս՝ դուռ և այլն:

- Կարծում եմ՝ հայ ընթերցողին հետաքրքիր կլինի իմանալ, թե Դուք ինչպես եք վերաբերվում հայկական խոհանոցին: Ունե՞ք նախընտրած ճաշատեսակներ:

- Հայկական խոհանոցը հրաշալի է: Իմ նախընտրած ուտեստները՝ ամառային խորոված, սմբուկ՝ ընկույզով և կաթնաշոռով կամ բանջարեղենով, տարատեսակ թթուներ, մսային ուտեստներից՝ խաշլաման, իսկ ձեր թեյերը՝ ուրցը և նանան հիշեցնում են տատիկին:

- Լինելով այլ մշակույթի կրող՝ գտե՞լ եք որևէ նմանություններ հայկական մշակույթի հետ:

- Ամենամեծ բացահայտումն ինձ համար լեփ-լեցուն դահլինճներն են, մշակութային միջոցառումներին գոյացած հերթերը, մասնավորապես ամռանը:

Հայկական երաժշտության մեջ ինձ դուր է գալիս դուդուկի հնչողությունը: Ընկերներս խնդրում են Հայաստանից իրենց համար բերել դուդուկ, իսկ ինձ ծանոթ երաժիշտների ընտանիքը Հայաստան առաջին այցելությունից հետո, խնդրել է դուդուկ, որպեսզի իրենց տղան սովորի նվագել:

Հայերը շատ լավ գիտեն և հասկանում են լիտվական մշակույթը: Հիշում են մեր միության  տարիներից: Դա ցույց տվեցին 2013 թվականին «Պրո մուզիկա» երգչախմբի համերգները, Չյուռլյոնիսի, Դվարիոնասի ստեղծագործությունները ժողովրդական արտիստ Հայկ Մելիքյանի կատարմամբ 2013 և 2014  թվականներին, լիտվական լուսանկարչության 60-ամյակին նվիրված ցուցահանդեսը Երևանում 2013 թվականին, լիտվացի սիրելի դերասանների մասնակցությամբ ֆիլմերի ցուցադրությունը, հայտնի լիտվացի  բանաստեղծ Քրիստիոնաս Դոնելայտիսի 300-ամյակի տոնակատարությունը, երբ 12 դեսպան՝ իրենց մայրենի լեզվով կարդում էին բանաստեղծի «Տարվա եղանակները» ստեղծագործության թարգմանությունը, իսկ հայազգի թարգմանիչ Ֆելիքս Բախչինյանը թարգամնեց և հրատարակեց Դոնելայտիսի «Տարվա եղանակները» նաեւ հայերեն: Հայաստանի գրողների միության  աջակցությամբ առաջին անգամ Հայաստանում «Գարնան պոեզիա - 2015» փառատոնի շրջանակներում Հայաստան են ժամանել 3 բանաստեղծ, «ԼԵԼԵ» տիկնիկային թատրոնը 2015 թվականին և իրականացվել են այլ մշակութային ծրագրեր, որոնք եղել և մնում են մեր առաջնահերթությունների շարքում: Օրինակ՝ 2016 թվականի մայիսին, երբ մենք նշում էինք մեր դիվանագիտական հարաբերությունների 25-ամյակը, մի քիչ անհանգստությամբ, բայց նպատակասլաց որոշեցինք անցկացնել Երևանում «ԵՐԱԺՇՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԸ»(SMD), որը Լիտվայում արդեն 11 տարի նշվում է: Հաջողությունը հսկայական էր. Երևանի քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանի և տասնյակ երաժշտական դպրոցների աջակցությամբ, կազմակերպված միջոցառումը ստիպեց փողոց դուրս գալ ավելի շատ մարդկ և երաժիշտների, քան Վիլնյուսում: Փառատոնի հաջողությունը եզրափակվեց Ազնավուրի հրապարակում գալա համերգով, երբ բեմ դուրս եկան հայկական էստրադայի բոլոր աստղերը:

- Տնտեսության ոլորտնում երկկողմ համագործակցության ի՞նչ ծրագրեր են ակնկալվում առաջիկայում:

- Հաշվի առնելով երկու երկրների մինչև ընկած տարածությունը, որը կազմում է 2300 կմ, իսկ բարդ լոգիստիկայի տեսանկյունից՝ ավելի շատ, ինչպես նաեւ Լիտվայի և Հայաստանի համեստ շուկաները գլոբալ կոնտեքստում՝ մեր երկրները չեն կարող միմյանց համար լինել արտաքին տնտեսական համագործակցության հիմնական գործընկերներ, սակայն ներուժը դեռ ամբողջովին սպառված չէ:

Մեր դեսպանատունը, ինչպես նաև Վիլնյուսում ՀՀ դեսպանատան մեր գործընկերը, համարում ենք փոխադարձ առևտրի և տնտեսական համագործակցության խրախուսումը դիվանագիտական ծառայության կարևորագույն գործառույթներից մեկը և դրա համար գործադրում  առավելագույն ջանք: Մենք կարող ենք ուրախությամբ նշել, որ վերջին 10 տարիների ընթացքում Հայաստանում Լիտվայի դեսպանության ստեղծումից ի վեր, Լիտվայի և Հայաստանի միջև արտաքին առևտրի ապրանքաշրջանառությունն աճել է 21 անգամ, թեև ծավալները դեռ մեծ չեն: Համաձայն Լիտվայի վիճակագրության վարչության տվյալների, Լիտվայի և Հայաստանի միջև ապրանքաշրջանառությունը 2016 թվականի ընթացքում համեմատած նախորդ՝2015 թվականի հետ, աճել է 28,8 տոկոսով և կազմել է ոչ պակաս, քան 23,6 մլն եվրո, իսկ Լիտվայից Հայաստան արտահանումը գերազանցել է 21,5 մլն. եվրոն, ինչը, 30,2 տոկոս ավելի է, քան 2015 թվականին, իսկ Հայաստանից Լիտվա ներմուծումը աճել է 16, 2 տոկոսով և կազմել է ոչ պակաս, քան 2,1 մլն եվրո: Այսպիսով, 2016 թվականին Հայաստանը զբաղեցրել է 54-րդ տեղը արտահանող գործընկերների մեջ և 81 տեղը՝ ներմուծող: Հայաստանից Լիտվա ներկրվում են հիմնականում գինի և կոնյակ:

2016 թվականին այդ ապրանքային դիրքերը կազմել են Լիտվա արտահանվող ամբողջ ապրանքերի 77,5%-ը, իսկ Լիտվայից Հայաստան ներկրվում են թեթև արդյունաբերության արտադրանք, պատրաստի սննդամթերք, էլեկտրոնային սարքավորումներ, մեքենաներ և մասեր, նաև՝ Լիտվայում արտադրվող շարժիչային յուղեր, մանրահատակ և այլ ապրանքներ:

Մենք ուրախ ենք, որ «ՍԱՍ» և «Պարմա» առևտրային ցանցերում հասանելի է լիտվական բարձրորակ պարենային ապրանք: Հույս ունենք, որ հայ սպառողը կհավանի տեսականին: Բայց ես անձամբ համոզված եմ, որ հայկական արտադրանքը՝ ոչ միայն գինին և կոնյակը, որոնք արդեն իսկ վաճառվում են Լիտվայում, այլ՝ հանքային ջուրը, հյութերը, բանջարեղենը և մրգերը նույնպես մեծ հաջողություն կունենան Լիտվայում: Ցավոք, արդյունավետ առևտրի համար խոչընդոտ են հանդիսանում ինչպես բարդ և թանկ լոգիստիկան, այնպես էլ՝ իրավական խոչընդոտները, օրինակ՝ կենդանական ծագում ունեցող ապրանքները, բացառությամբ մեղրը և խեցգետինը, դեռևս չեն կարող արտահանվել ԵՄ երկրներ: Այդ հարցերը պետք է որոշվեն Բրյուսելի մակարդակով: Սակայն, որոշ հարցեր, կարող են լուծվել երկկողմ մակարդակում: Հուսանք, որ առևտրի և տնտեսական համագործակցության հարցերով միջկառավարական հանձնաժողովի երկրորդ նիստը, որը տեղի է ունենալու Երևանում (առաջին նիստը տեղի է ունեցել Վիլնյուսում 2015 թվականի նոյեմբերին), նոր խթան կհանդիսանա փոխշահավետ համագործակցության հաստատման համար:

Նաև կարծում եմ, որ վարչապետ Կարեն Կարապետյանի գլխավորած ՀՀ նոր կառավարության ակտիվ և բաց քաղաքականությունը աննկատ չի մնացել լիտվացի գործարարների կողմից, և, միգուցե, որոշ ժամանակ անց մենք կկարողանանք հպարտանալ նոր լիտվական ներդրումներով Հայաստանում: